اگر حرفی برای گفتن دارید، فیلم بسازید

کارگاه آموزش فیلمسازی آسان، امیرشهاب رضویان به همت چهارمین جشنواره فیلم و عکس صنعتی و فناوری سه‌شنبه 18 آبان‌ماه در دانشگاه علم و صنعت برگزار شد.

رضویان در جمع دانشجویان حاضر در این کارگاه، تماشای فیلم در سینما را یک مکاشفه دانست و گفت: فیلم دیدن چیزی شبیه به کشف کردن است، اما کشف چیزی که پیش از این کارگردان و نویسنده فیلمنامه آن را درک کرده‌اند؛ به همین دلیل باید به نحوی فیلم بسازیم که بیننده درگیر مناسبات فیلم شود و به دنبال کشف برود.

وی در ادامه با اشاره به قاب‌های مختلفی که در سینما وجود دارد، عنوان کرد: اگر به آثار بزرگان سینمای کلاسیک و صامت جهان نگاه کنیم، می‌بینیم که همه آن‌ها در نماهای باز و لانگ شات فیلمبرداری شده‌اند. این سبک فیلمبرداری از جایی تغییر کرد که در فیلم «سرقت بزرگ قطار» از یک مدیوم شات برای کسی که می‌خواست تیراندازی کند، استفاده کردند. البته همان موقع هم دست‌اندرکاران فیلم چندان با این کار موافق نبودند و می‌گفتند مردم عادت دارند بازیگرهای فیلم را تمام قد ببینند، اما کارگردان می‌خواست این اتفاق بیفتد و گفته بود اگر مردم دوست نداشتند، آن را حذف می‌کنیم.

رضویان اضافه کرد: بعد از اینکه فیلم در سینما به نمایش درآمد، مردم هم با آن ارتباط خوبی برقرار کردند و می‌توان گفت بعد از آن سینما معنای واقعی خود را پیدا کرد.

این کارگردان سینما با بیان اینکه تا قبل از آن قاب مدیوم شات «سرقت از قطار بزرگ» سینما مبتنی بر سیستم‌های تئاتری بود، به این شکل که آدم‌ها در یک صحنه راه بروند و با زبان بدن و اشاره منظور خودشان را برسانند. اما از زمانی که دوربین نماهای بسته‌تر را گرفت و توانست جزئیات را ثبت کند، خیلی چیزها تغییر کرد و ماهیت اصلی سینما هم شکل پیدا کرد.

کارگردانی همان قانون کات کردن است

رضویان با بیان اینکه منظور از کارگردانی سینما همان قانون‌های کات کردن و تغییر نما در فیلم است، اظهار کرد: هرکسی می‌تواند کارگردان باشد و با ساده‌ترین ابزاری که در اختیار دارد اثری قابل دیدن خلق کند که خیلی هم گران تمام نشود. اما برای این‌کار باید برخی نکات را در نظر داشته باشد.

وی در ادامه تاکید کرد: موبایل یکی از ساده‌ترین ابزاری است که تقریبا همه ما در اختیار داریم و می‌توانیم با آن فیلم بسازیم. اما نکته اول که نباید فراموش کنیم این است که دوربین موبایل همیشه باید افقی باشد، چون پرده‌های سینما هم همیشه افقی هستند.

کارگردان فیلم سینمایی «یک دزدی عاشفانه» همچنین به قاب‌های فیلمبرداری و نحوه تغییر آن‌ها در هنگام فیلم ساختن اشاره کرد و گفت: نمای لانگ شات همان قابی است که ظاهر کلی بازیگر را به ما نشان می‌دهد و همچنین محیط پیرامون او را به مخاطب معرفی می‌کند. نمای مدیوم شات که از کمر به بالای سوژه است برای کشف برخی جزئیات است و در نهایت نمای کلوزآپ همه حالات چهره بازیگر از جمله خوشحالی، عصبانیت، متعجب شدن و ناراحت بودن را نشان می‌دهد.

نکات کلیدی رضویان برای فیلمسازی با موبایل

رضویان سپس به چند نکته در ساخت فیلم‌های آسان و ارزان اشاره و عنوان کرد: تغییر قاب‌های یک سوژه در فیلم به جذابیت بصری آن کمک می‌کند و تصویر را از یکنواخت و کلیشه‌ای بودن نجات می‌دهد، اما در همین فضا چند نکته مهم دیگر هم وجود دارد که رعایت کردن آن‌ها جذابیت بصری اثر را بیشتر می‌کند.

مدیر یکی از آموزشگاه سینمایی تهران ادامه داد: اگر از دوربین، خطی فرضی تا سوژه را در نظر بگیریم و نام آن را محور دوربین بگذاریم، بعد از اینکه نمای لانگ شات را گرفتیم؛ برای قاب مدیوم شات وقتی روی محور به سوژه نزدیک شدیم، بهتر است که برای زیباتر شدن تصویر، زاویه را نیز تغییر دهیم. سپس برای کات یا برش سوم می‌توان دوباره روی محور دوربین برگشت و نمای کلوآپ را با تغییر دوباره زاویه انجام داد. این کار یکنواختی از تصویر را می‌گیرد و برای مخاطب هم قاب‌های نسبتا تکراری نمایش نمی‌دهیم.

این کارگردان نکته بعدی در تغییر قاب‌ها را به این شکل بیان کرد: همیشه پله‌پله به سوژه نزدیک یا دور می‌شویم. همچنین در فیلمبرداری از یک سوژه هرگز از یک نمای لانگ شات به یک نمای لانگ شات ولی در یک زاویه دیگر نمی‌رویم، این کار درست مانند این است که تصویر پریده و مخاطب هم متوجه این پَرش‌ها می‌شود.

رضویان در بخشی از صحبت‌هایش با تاکید بر اینکه کات کردن و تغییر نما در فیلم‌های سینمایی برای جلوگیری از یکنواختی اثر و خسته شدن مخاطب است، گفت: بهترین نوع کات زدن زمانی اتفاق می‌افتد که مخاطب اصلا متوجه آن نشود.

هرکس می‌تواند با موبایل فیلم بسازد

این کارگردان سینما که در کارگاه فیلمسازی آسان صحبت می‌کرد، با اشاره به اینکه این روزها شرایط برای فیلمسازی بسیار راحت‌تر شده، تصریح کرد: امروز هرکسی فقط با یک گوشی موبایل می‌تواند فیلم بسازد، اما مهم این است که حرفی برای گفتن داشته باشد. سینما با مستندسازی آغاز شده و هر فردی می‌تواند آدم‌ها، زندگی‌ها و سنت‌هایی را که در اطرافش وجود دارند به شکل سوژه ببیند.

وی ادامه داد: همانطور که خیلی از اتفاق‌های اطراف ما می‌توانند سوژه مناسبی برای فیلمسازی باشند اما مطمئن باشید تا مشغول کاری نشوید، نمی‌توانید آن را یاد بگیرید. فیلمسازی حتما به تحصیلات آکادمیک نیاز ندارد، اما گذراندن دوره‌های فیلمسازی در آموزشگاه‌های معتبر مهم است و البته کتاب خواندن را نیز نباید فراموش نکنید.

قرار است هنرجویان و دانشجویان حاضر در این کارگاه، در یک تور عملی فیلمسازی از یکی از مراکز صنعتی و علمی شرکت کرده و آثار آن‌ها در دو بخش اصلی و دانشجویی چهارمین جشنواره فیلم و عکس فناوری و صنعتی که هفته اول دی‌ماه برگزار می‌شود، شرکت داده شوند.

5858