مریم فکری: کمتر از 10 روز از انتخاب ریاست‌جمهوری آمریکا و زمانی که دونالد ترامپ توانست پیروز میدان این مبارزه باشد، می‌گذرد؛ فردی که با پیروزی خود نه‌تنها سرمایه‌گذاران دنیا را شوکه کرد، بلکه موج نگرانی را برای اقتصاد دنیا به‌وجود آورد.
در این میان، بعد از انتخابات آمریکا، مباحثی درباره سرنوشت قرارداد ایران با کمپانی‌های سازنده هواپیما، از جمله ایرباس و بوئینگ مطرح شد که آمریکا در هر کدام از آنها سهامی دارد. این در شرایطی که حمل‌ونقل هوایی کشور از سال‌ها قبل تحت شدیدترین تحریمها قرار داشت، اما سال گذشته و بعد از اجرایی شدن برجام، تحریم هوایی کشور برداشته شد و به این ترتیب موضوع خرید هواپیما از ایرباس و بوئینگ به‌شدت دنبال می‌شد. در این خصوص، قراردادهایی نیز بین ایران و کمپانی‌های سازنده هواپیما به امضا رسید.
پس از لغو تحریمها، دولت ایران اعلام کرد که طی دهه آینده به حدود 400 تا 500 فروند هواپیمای مسافربری نیاز دارد. از سوی دیگر، مقامات ایرانی نیز عنوان کردند که قصد دارند فرودگاه‌های تهران را توسعه دهند و این شهر را به قطب هوایی خاورمیانه تبدیل کنند.
با این حال، با انتخاب دونالد ترامپ به‌عنوان رییس‌جمهور جمهوری‌خواه آمریکا، مساله خرید هواپیما با ابهام روبه‌رو شد، چراکه بلافاصله پس از انتخابات آمریکا، مجلس نمایندگان این کشور با تصویب طرحی، درصدد ممنوعیت فروش هواپیما به ایران برآمد؛ البته طرح تصویب شده، هنوز به رای سنای این کشور گذاشته نشده است و باراک اوباما گفته تا زمانی که در قدرت حضور دارد، این طرح را وتو خواهد کرد. اما با این حال، جمهوری‌خواهان در کنگره آمریکا به شدت مخالف توافق سال 2015 بین ایران و قدرت‌های جهانی هستند.
به دنبال این اتفاق، مقامات شرکت بوئینگ اعلام کردند که «اگر دولت ترامپ فروش هواپیما به ایران را ممنوع سازد، این شرکت به این تصمیم احترام خواهد گذاشت.»
گزارش‌ها حاکی از آن است که شرکت آمریکایی بوئینگ به دنبال فروش 80 فرود هواپیما به ارزش 17.6 میلیارد دلار به ایران به صورت مستقیم و 29 جت مسافربری از طریق شرکت های لیزینگ به ایران است.
شرکت هواپیماسازی ایرباس نیز اعلام کرده است «در حال ارزیابی تبعات رای کنگره آمریکا به ممنوعیت فروش هواپیماهای ایرباس و بویینگ به ایران است، اما فرآیند تکمیل قرارداد 27 میلیارد دلاری فروش هواپیما به تهران را نیز متوقف نکرده است.» هر چند ایرباس شرکتی فرانسوی است، اما با توجه به این که بیش از 10 درصد قطعات هواپیمای این شرکت آمریکایی است، مشمول قانون قدیمی داماتو می شوند و به همین دلیل ایرباس برای فروش هواپیما به ایران به مجوز واشنگتن نیاز دارد.
کلاود براندس، معاون رییس شرکت ایرباس در امور تامین مالی مشتریان در خاورمیانه گفته است «ایرباس منتظر خواهد ماند تا ببیند سنا و رییس‌جمهور باراک اوباما چه واکنشی به تصمیم اخیر مجلس نمایندگان نشان می‌دهند.»
گزارش‌ها نشان می دهد که در حال حاضر قرارداد خرید ۱۱۲ فروند هواپیمای ایرباس نهایی شده و آماده امضا است. طبق قرارداد اولیه، روش خرید هواپیماها به صورت اجاره به شرط تملیک بلندمدت خواهد بود که در این زمینه، با یک شرکت لیزینگ بین‌المللی برای تأمین مالی خرید ۷۷ فروند ایرباس به توافق نهایی رسیده‌ایم و برای تامین مالی تعداد باقی مانده هواپیماهای ایرباس نیز بنا به گفته قائم‌مقام وزیر راه و شهرسازی، «به اندازه کافی فرصت باقی است و به راحتی می‌توان برای تامین مالی آن اقدام کرد.»
با این وجود، مقامات وزارت راه و شهرسازی در واکنش به اظهارات منتشر شده از سوی مقامات ایرباس و بویینگ گفتند: «هنوز نمایندگان ایرباس و بویینگ به صورت رسمی چیزی را به ما اعلام نکرده‌اند.» (ایــنـــجــــــــــا)
اصغر فخریه‌کاشان، قائم مقام وزیر راه و شهرسازی تاکید کرد: «نمایندگان ایرباس و بویینگ به صورت مستمر و دائم با ما در تماس هستند، اما هنوز موضوعی را به صورت رسمی و کتبی به ما اعلام نکرده‌اند.»
به گفته وی، «این‌که شرکت امریکایی بویینگ با سیاست‌های احتمالی دولت جدید این کشور برای نقض توافق‌های فروش هواپیما به ایران موافقت کند، شاید طبیعی باشد، ولی نظر اروپایی‌ها با آن کاملا متفاوت است.»
مقصود اسعدی‌سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی هم عنوان کرد: «آمریکایی‌ها طبق توافق برجام مکلف هستند که تحریم‌های هواپیمایی ایران را بردارند، بنابراین اگر مشکلی در ارتباط با خرید هواپیما برای کشور ما ایجاد کنند، به نوعی نقض تعهد کرده‌اند و این موضوع از طریق مراجع مسوول دنبال می‌شود.» (ایــنـــجـــــــا)
آرمان بیات، یک کارشناس صنعت هوانوردی نیز متذکر شد: «با توجه به حق رسمی ایران در خرید هواپیماهای جدید پس از اجرایی شدن برجام، به نظر می‌رسد دولت آمریکا توان آن را نخواهد داشت که علیه این موضوع اقدام کند؛ مگر این‌که قصد داشته باشد اساس برجام را نقض کند.» (ایــنـــجــــــــا)
به باور وی، «در طول روزهای گذشته آنچه بیشترین تکرار را داشته است، نه بحث منع فروش که بحث منع فاینانس و حمایت‌های مالی از طرف ایرانی بابت خرید هواپیماهای جدید بوده است. بنابراین آمریکایی‌ها به تنهایی اراده آن را ندارند که جلوی فروش هواپیما به ایران را بگیرند، اما می‌توانند با فشار آوردن به موسسات مالی آمریکایی و وضع قوانین لازم، اجازه فاینانس برای این هواپیماها را صادر نکنند.»
در این شرایط، علی عابدزاده، رییس سازمان هواپیمایی کشور خبر داده که «خرید هواپیمای ایرباس مراحل پایانی خود را طی می‌کند و به زودی قرارداد امضا خواهد شد.» به گفته وی، «مسایل فنی تا حد بسیاری روشن است، مسایل حقوقی نیز ادامه دارد و ان‌شاءالله در آینده نزدیک قرارداد خرید امضا خواهد شد.»
اما با وجود مصوبه قانون گذاران با موضوعیت ممنوعیت صدور مجوز فروش و تامین اعتبار برای خرید هواپیما توسط دولت آمریکا برای ایران، دولت باراک اوباما در واپسین هفته های استقرار خود در قدرت با نمایندگان آمریکا همراهی نکرده و وزارت خزانه داری آمریکا مجوز فروش 106 فروند هواپیمای ایرباس را صادر کرد.
براساس گزارش های منتشر شده، بخش عمده فروش این هواپیماها به یورو انجام می شود و در حال حاضر کار بر روی مفاد باقی مانده توافق ادامه دارد.
در این میان، با وجود این‌که براساس متن برجام، هیچ دولتی حق اعمال محدودیت برای ورود هواپیماهای نو به ایران را ندارد و توافق‌های ماه‌های پیش نیز این امر را اثبات می‌کند، اما منطق اقتصاد این را می‌گوید که ایران به دیگر گزینه‌های خود برای خرید هواپیما نیز فکر کند؛ گزینه هایی که شاید از اروپای شرقی‌یا آسیا باشند. بر این اساس، مقامات ایرانی با شرکت‌های هواپیماسازی میتسوبیشی ژاپن، هواپیمای ای‌تی‌آر (ATR) ایتالیا، امبرائر برزیل، بمباردیه کانادا و شرکت هواپیماسازی کومک (Comac) چین برای خرید هواپیما وارد مذاکره شده‌اند. البته در رابطه با شرکت چینی، وزیر راه و شهرسازی اعلام کرده است که «شرط ورود به این عرصه، به‌دست آوردن استانداردهای بین‌المللی خواهد بود.»
فخریه‌کاشان توضیح داده است: «مذاکرات با تمام فروشندگان هواپیما در حال انجام و تماس‌های مستمر برقرار است.»
22535
نظر شما