رئیس شبكه سمن‌های زیست‌محیطی خوزستان و نماینده شبكه های مردم نهاد زیست محیطی استان گفت: ما خشكسالی دست‌ساز و خشكسالی انسانی داریم كه در زمینه خشكسالی طبیعی پژوهش‌های دقیقی نداریم و نمی‌توانیم این خشكسالی موجود را بر گردن طبیعت بیندازیم.
«هژیر كیانی» در گفت‌وگو با همشهری با اشاره به عوامل مؤثر در خشكسالی
اظهار كرد: سدسازی های بی‌رویه، انتقال آب از سرشاخه‌های رودخانه‌های استان
و از طرفی توسعه بدون ارزیابی محیط‌زیستی در بخش كشاورزی باعث افزایش شدت
پیامدهای خشكسالی در استان شده است، زیرا با محدودكردن آب‌های ورودی به
استان و حقابه‌های تالاب‌ها به‌ویژه تالاب شادگان و هورالعظیم باعث تغییرات
در اقلیم و تشدید خشكسالی شده است.
تأثیر كشت نیشكر بر خشكسالی
این كارشناس محیط‌زیست، علاوه بر عوامل یادشده، توسعه یك جانبه و بدون
ارزیابی محیط‌زیستی كشت و صنعت نیشكر را در ایجاد خشكسالی مؤثر دانست و
گفت: اخیرا با پدیده‌ای به نام نمك مواجه هستیم و زهاب‌ها و شوراب‌های ناشی
از عملیات توسعه نیشكر بخش مهمی از اراضی حاصلخیز و بیابان‌های بالقوه و
بالفعل كه می‌توانستند به‌عنوان یك فیلتر طبیعی و كاملاً سازگار با شرایط
خوزستان را در مقابل ریزگردها به‌عنوان یك پوشش امنیتی داشته باشند را این
صنعت با افزایش شوره‌زارها از بین برده است.
وی بابیان اینکه تالاب شادگان به‌عنوان یكی از مناطقی كه به‌شدت تحت تأثیر
نیشكر قرار گرفته است، افزود: زهاب نیشكر باعث شده است در این تالاب
نیزارها كه نمونه مقاومی هستند و سال‌ها با این اقلیم سازگار بوده‌اند خشك
شوند، همچنین شوری آب باعث استفاده نكردن گاومیش‌ها از آب تالاب و در نتیجه
تضعیف معیشت آن جامعه شده است.
نفت از عوامل تشدید خشكسالی
این فعال محیط‌زیست در ادامه از اقدامات شركت نفت به عنوان یكی دیگر از
عوامل تشدید خشكسالی یاد كرد و گفت: هورالعظیم، یكی دیگر از نمونه‌های بارز
خشك‌سازی دست‌ساز و انسانی است. هورالعظیم به‌عنوان اكوسیستمی كه ارزش
اكولوژیك دارد و نقش حیاتی در تداوم حیات خوزستان دارد، برای ماده‌ای به
نام نفت می‌خشكانیم. كیانی با اشاره به اجرای طرح ۵۵۰ هزار هكتاری در
استان گفت: مقام معظم رهبری بر اجرای سند ملی محیط‌زیست و پیوست‌های
محیط‌زیستی طرح‌های كلان تأكید كرده اند، اما دستگاه‌های مجری و كارفرمای
طرح ۵۵۰ هزارهكتاری هنوز آن را به طور کامل اجرا نکرده‌اند كه این نیز
می‌تواند بروز خشكسالی در سال‌های آینده را شدت ببخشد.
سوء مدیریت منابع و مصارف آب
این فعال محیط‌زیستی با انتقاد از مدیریت وزارت نیرو بر منابع و مصارف آب
گفت: مسئله اصلی و اساسی مدیریت ناصحیح وزارت نیرو بر منابع و مصارف آب
كشور به‌ویژه آب‌های ورودی به خوزستان است. اقدامات آنها می‌تواند بر سرعت
خشكسالی و نابودی استان بیفزاید و پیامدهای اجتماعی در پی داشته باشد.
كیانی گفت: اگر ما نتوانیم این روند سدسازی و انتقال آب بدون ارزیابی
زیست‌محیطی و به نام آشامیدنی و به كام صنعت و كشاورزی را كنترل كنیم،
قطعاً پژوهش‌ها و فرضیاتی كه نشان‌دهنده میل ۷۰ درصدی افراد به مهاجرت از
خوزستان را دارد، اتفاق خواهد افتاد.
وی افزود: ما اجازه نداریم جلگه‌ای را كه سال‌ها تمدن ساز بوده است و اقوام
بزرگی در آن زندگی می‌كنند را با یك نگاه بهره‌كشی و به‌عنوان یك كارگاه
صنعتی و كشاورزی ببینیم.
راهكارهای مقابله با خشكسالی
كیانی گفت: با وجود موارد مؤثر بر تشدید خشكسالی در استان، راه‌كارهایی
برای كاهش سرعت خشكسالی و عبور از آن هست. برای رفع این مشكل راهكارهای
اساسی وجود دارد كه وزارت جهاد كشاورزی از آنها غافل بوده است. زیرا هرچند
استانی جلگه‌ای باشد و اراضی حاصلخیز برای كشاورزی داشت باشد، نباید آب آن
استان را هدر داد.
وی افزود: اگر یك انقلاب برنامه‌ای در وزارت جهاد كشاورزی رخ دهد، بحث
انتقال آب كاملاً منتفی خواهد شد، زیرا برآوردها نشان می‌دهد بیش از ۸۰
درصد آب‌های كشور در بخش كشاورزی مصرف می‌شود و از این ۸۰ درصد بخش مهمی از
آن هدر می‌رود. اگر ما بتوانیم با اصلاح آبیاری و حذف شیوه‌های غلط آبیاری
كه امنیت غذایی و محیط‌زیستی ما را به خطر می‌اندازند، ۱۰ درصد آن را
كنترل كنیم، چندبرابر به آب آشامیدنی كشور اضافه خواهد شد و نیازی به
انتقال آب نیست.
وی ادامه داد: برای رفع خشكسالی معتقد به اصلاح شیوه‌های آبیاری در
كشاورزی و رهاسازی حقابه رودخانه‌ها و تالاب‌ها هستیم زیرا در حال حاضر ما
با حصر حقابه‌ها در استان مواجه هستیم.
آب مازادی در طبیعت وجود ندارد
نماینده شبكه تخصصی سازمان‌های مردم نهاد محیط‌زیست و منابع طبیعی بیان
كرد: آب مازادی در طبیعت وجود ندارد و یك رودخانه باید حیات طبیعی خود را
طی كند و در صورت جریان رود است كه جلگه حفظ می‌شود و توسعه پیدا خواهد
كرد. با سدسازی بی‌رویه و محدودسازی حقابه‌ها نه تنها باعث خشكسالی شده‌ایم
بلكه مفهوم جلگه را تغییر داده‌ایم. بنابراین راهكار اساسی مدیریت منابع و
مصارف آب است.
این فعال محیط‌زیستی در آبگیری هورالعظیم را در كاهش پیامدهای خشكسالی و
كاهش ریزگردها بسیار مؤثر عنوان كرد و گفت: هورالعظیم به عنوان یك نقطه
بسیار شكننده و آسیب‌پذیر باید به طور کامل آبگیری شود.
46
نظر شما