ازسال‌ها پیش طرفداران تجارت آزاد و دوستداران واردات به بهانه کیفیت بد و بالا بودن قیمت خودروهای ملی به دنبال آزاد‌سازی واردات خودروهای خارجی به کشور بوده‌اند و امروز که می‌بینیم خیابان‌ها به حضور خودروهای از آب گذشته مزین شده‌اند هنوز در صنایع خودروسازی ما آب از آب تکان نخورده و قصه تولید بر همان سیاق قدیم ادامه دارد.
نه تولید کیفی شده است ونه قیمت تعدیل، تنها شهوت برخی برای داشتن خودروهای آنچنانی ارضاء شده است و سود واردات هم نصیب گروه دیگر ودر این میان سر بی‌کلاه مانده از آن مردمی است که نه توان خرید خودروهای لوکس خارجی را دارند و نه بدون بدهکارشدن و زیر دین شرکت‌های لیزینگ رفتن می‌توانند خودروی داخلی بخرند.
با سیل واردات خودروهای خارجی هنوز انحصار باقی است وتنها ارز نفتی که باید در کشور سرمایه‌گذاری شود از مرز‌ها گذشته وجیب تولیدکننده غیرایرانی را پر کرده.
در این میان مدیران صنایع خودروسازی به جای آنکه دغدغه تولید کیفی داشته باشند چشم و گوش بسته انگار از اقتصاد تنها یک خط خوانده باشند آن هم مفهوم ناقص صرفه حال از مقیاس، دنبال ادغام صنایع خودروسازی هستند؛ که چه؟ خدا می‌داند.
ایشان فکر می‌کنند اگر صنایع خودروسازی را ادغام کنند صرفه حال از مقیاس چنان چرب است که تمام ناکارآمدی‌ها را از جهاز هاضمه تولید عبور داده قیمت تمام شده را اقتصادی می‌کند.
در شرایط کنونی تنها دستاورد ادغام انحصار است و دیگر هیچ؛ در ساختار مدیریت دولتی که مدیری با یک نامه حیات و ممات صنعتی را با چندین میلیون مخاطب و نان‌خور در دست می‌گیرد بی‌آنکه عقبه‌ای در آن داشته باشد و هیچ نظارتی هم بر عملکردش وجود ندارد چه انتظاری می‌توان از بزرگتر شدن حیطه نفوذ این مدیران انتصابی داشته باشیم؟
مدیرانی که چون دولتی هستند نه به سهامدار حساب پس می‌دهند و نه به مشتری؛ دغدغه فروش هم در این بازار مطیع وجود ندارد هنوز هم مثل سابق می‌توان خودروهای تولیدی را با بیست درصد ایراد به این مردم فروخت وکسی هم دم نمی‌زند؛ یادم هست مردم پیکانی را در پارکینگ ایران خودرو می‌خریدند که دستگیره در نداشت و هنوز هم می‌توان به همین شکل تولید کرد وفروخت.
البته درست است در صورت ادغام صدقه‌ای از مقیاس حال می‌شود ولی این صرفه نه عاید مصرف کنند می‌شود و نه ارتقای فناوری به دنبال خود دارد تنها مدیریت بزرگتر از قبلی خلق می‌کنیم که به هیچ صراطی مستقیم نخواهد بود.
شاید بتوان گفت تنها راه نجات صنعت خودروسازی کشور ما نه در ادغام و بزرگ‌سازی بلکه در تفکیک و تخصصی‌سازی تولید است وصد البته خصوصی‌سازی واقعی که در آن سهامدار نگران سرمایه‌اش تعیین تکلیف کند، نه نامه‌های وزیر صنایعی که وظیفه‌اش سیاست‌گذاری است و به جای آن به رتق وفتق امور روزمره صنایع به اصطلاح تحت پوشش مشغول شده، یادمان رفته است صنعت فقط یکی است وآن صنایع این کشورند و این اصطلاح غلطی که صنایع را به تحت پوشش وغیر تحت پوشش تفکیک می‌کند ده سالی است که رایج شده و از پایه بی معنا است.
وظیفه وزارت صنایع سیاست‌گذاری است نه تعیین مدیربرای واحدهای صنعتی، این همان روشی است که در شوروی سابق برایش 57 وزارتخانه صنایع سنگین تأسیس کرده بودند وعاقبتش معلوم.
صنایع خودروسازی امروز به جای ادغام باید بر اساس توان فناوری خطوط تولید کوچک سازی شوند یعنی اگر به جای آنکه شرکتی با یک خط تولید سه محصول متنوع تولید کند در صورت وجود امکان فنی این خط تولید در سه شرکت مجزا با مدیریت خصوصی به تولید یک محصول تخصصی بپردازند تا هم با ایجاد تخصص در محصول کیفیت افزایش پیدا کند و از سوی دیگر صرفه در شمارگان بالای تولید حاصل شود ودر نهایت با مدیریت خصوصی وزارت صنایع نیز بتواند به وظیفه سیاست‌گذاری ونظارتی خود برسد.
*عضو هیات علمی دانشگاه تهران
نظر شما