ارگ کریمخانی نم کشید!

اين روزها به ديوارهاي بيروني ارگ كه نگاه كنيد آثاري از نم و رطوبت را به وضوح مي بينيد؛ رطوبتي كه رنگ آجرهاي ديوار ضلع غربي بنا را نيز تغيير داده است!

ارگ كريم خاني، قصر سلطنتي و اندروني كريم خان زند بوده كه در سال 1180 هجري قمري به دستور وي در شيراز ساخته شده، بنايي كه ماهرترين سنگتراشان، معماران و هنرمندان دوره زنديه، آن را در مدت بسيار كوتاهي ساختند.

ارگ كريم خاني داراي 4 برج و 3 طرف ساخت است و حمام و گرمخانه اي دارد كه هم اينك به موزه تبديل شده است. اين بناي تاريخي در سال 1351 به شماره 918 در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است و پرونده ثبت جهاني آن نيز در قالب يك پرونده به عنوان محور زنديه در دست تهيه مي باشد.

زيربناي ارگ 4 هزار مترمربع است و داراي معماري نظامي و مسكوني بوده به طوري كه ديوارهاي بيروني ارگ مانند ديوارهاي يك قلعه نظامي است و بسيار مرتفع مي باشد. در واقع اين بنا، قلعه اي مستطيل شكل است كه در هريك از اضلاع آن برجي از آجر به ارتفاع 15 مترمربع ساخته شده و بين اضلاع شمالي، جنوبي و غربي، ايواني بزرگ متشكل از يك تالار و دو اتاق سه دري بزرگ قرار دارد. در جلوي هر 3 ايوان، دو ستون سنگي محكم به ارتفاع 8 تا 9 متر وجود دارد. همچنين مطابق معماري دوره زنديه، حوض چهارگوشي نيز در جلوي هر ايوان ساخته شده كه زماني آب آنها از چشمه ركن آباد تامين مي شده است.

ارگ كريم خاني در دوره قاجار به دارالحكومه تبديل شد و مكاني براي استقرار يافتن واليان و حاكمان فارس گرديد و تا اوايل سلطنت پهلوي نيز مورد استفاده قرار مي گرفت، اما در دهه 20، ارگ به عنوان زندان بزرگ شهر در اختيار شهرباني قرار گرفت به طوري كه در طول اين مدت تمامي آثار نقاشي ها و مقرنس كاري ها و ديگر تزئينات اتاقها با گچ پوشانده شد و اكثر اتاق ها و تالارها به وسيله چندين ديوار به صورت سلول هاي كوچك درآمد.

اين بنا در دهه 50 مورد مرمت و بازسازي قرار گرفت و الحاقات بنا نيز حذف شد.

به گزارش خبرنگار ما، به نظر مي رسد مصايب و مشكلاتي كه همواره اين بناي تاريخي را تهديد مي كند، تمامي ندارد؛ از برجي كه در حريم بنا ساخته شد و پرونده ثبت جهاني آن را متوقف كرد تا نم و رطوبت كه اين روزها گريبان اين اثر ملي را گرفته است، رطوبتي كه نگراني فعالين حوزه ميراث فرهنگي شيراز را دوچندان كرده است.

اما آن طور كه معاون اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري فارس مي گويد؛ جاي نگراني نيست و نم و رطوبت در بنايي چون ارگ قطع نمي شود چرا كه سطح آب هاي زيرزميني در منطقه بالاست.

نصيري با بيان اينكه وجود رطوبت در بناهاي تاريخي به خصوص مجموعه زنديه و ارگ كريم خاني خيلي هم عجيب نيست، مي افزايد: وجود اين نم و رطوبت خطرناك نيست و تهديد جدي محسوب نمي شود، اما با اين حال كنترل هاي لازم و اقدامات موثر و مناسب براي دفع نم در بناها همواره صورت مي گيرد.

معاون ميراث فرهنگي فارس ادامه مي دهد: وجود چنين رطوبتي دور از انتظار نيست زيرا آب هاي سطحي در منطقه بالاست.
نصيري همچنين اضافه مي كند: متاسفانه رطوبت بر ديوارها و ازاره هاي سنگي بنا تاثير ميگذارد كه بايد هرچه سريع تر تدابير قطعي و جدي در اين زمينه صورت گيرد.

در ادامه اين گفت وگو، همت محمدي مدير مجموعه فرهنگي ارگ كريم خاني نيز با تائيد وجود نم و رطوبت در ديوارهاي اين اثر تاريخي، مي گويد: وضعيت كنوني ارگ دلايل متعددي دارد كه مي توان به وجود باغچه هاي بيروني و دروني ارگ همچنين سيستم فاضلاب شهري و كانال هاي رطوبتي اشاره كرد.

وي اضافه مي كند: رطوبتي كه هم اينك به برخي از ديوارهاي بنا رخنه كرده، تهديدكننده نيست و البته براي جلوگيري و مهارشدن آن، راه حل هاي متعددي وجود دارد.

محمدي همچنين با اشاره به اينكه ساماندهي باغچه هاي حياط ارگ و نحوه آبرساني به درختان بايد هرچه سريع تر تغيير كند، مي افزايد: يكي از روش هايي كه در دفع نم و رطوبت موجود در اين بناي تاريخي موثر است، جريان هوا در فضاهاي بسته اتاق مي باشد به طوري كه در حال حاضر بسته بودن درهاي اتاق ها و نبود جريان هوا در اين بنا عاملي تهديدكننده و آسيب رسان به بنا است.

مدير مجموعه فرهنگي ارگ كريم خاني در ادامه اين گفت وگو ميگويد: هم اينك بازديدكنندگان تنها از ضلع غربي و حمام بنا ميتوانند ديدن كنند و درهاي مابقي اتاق ها برروي گردشگران بسته است.

محمدي همچنين مي افزايد: رطوبت در چنين بنايي وجود دارد و تهديدي محسوب نمي شود و از سويي مربوط به امروز و ديروز هم نيست و با توجه به اينكه در پي بناهاي دوره زنديه از ساروج و مصالحي محكم و قوي براي مقابله با نم و رطوبت استفاده مي شده است، آسيب هاي جدي بر بنا وارد نخواهد شد، اما با اين حال بايد با هر ترفندي، رطوبت را از اين عمارت ها خارج كرد.

۴۷۴۷