شوراهای شهر نیامده رفتنی شده اند. یک روز بحث بر سر تغییر زمان انتخابات شوراهاست و روز دیگر، افزایش یا کاهش تعداد اعضا. 3 ماه مانده به آغاز رقابتها اما اعضای شوراها می گویند 19 سال پس از برگزاری نخستین انتخابات شورای شهر، شوراها به هدف خود نرسیده اند. این سخن شاید پر بیراه نباشد؛ چه اینکه بند ناف شوراهای شهر را با سیاست بریدند. از اولین شورای شهر گرفته تا شوراهای سوم و چهارم که هم رئیسان جمهور آنها را رقیبی برای خود می دانند و هم نمایندگان مجلس. این شده که حتی قانون مدیریت یکپارچه شهری که برنامه پنجم توسعه آن را پیش بینی کرده بود، بر زمین مانده است. رئیس شورای شهر شیراز می گوید، این وضع «از سر دشمنی برخی نمایندگان مجلس با شوراهاست». دشمنی باشد یا دور شدن شوراهای شهر از ماهیت خود، خسارت را مردم عادی میپردازند. کسانی که در نبود یک مدیریت یکپارچه در شهرهایشان باید پول دوبارهکاریها، کمبودها و هدر رفت منابع را بپردازند.
دور ماندن از اصل خویش
وقتی برخی اعضای شوراهای شهر نماینده مجلس می شوند یا شهرداری برخی شهرها به جای نهاد مدیریت شهری، تبدیل به حزبی میشوند که نامزد انتخابات ریاست جمهوری معرفی می کند بیگانه نمینُماید که منتقدان بگویند شوراها به جای مدیریت شهرها، به کار سیاسی مشغول شده اند. انتخابات شورای چهارم که برگزار شد و همزمان دولت «تدبیر و امید» به قدرت رسید بسیاری امیدوار شدند که اصلاحاتی در نهاد مدیریت شهری پدید بیاید؛ هم شهردار کلانشهرهای بزرگ را مستقیما مردم انتخاب کنند و هم قانون سرانجام اجرایی شده و مدیریت یکپارچه شهری به سنت شهرهای بزرگ جهان در کلانشهرهای ایران هم اجرایی شوند. اماهیچ کدام از این امیدها به واقعیت تبدیل نشد. از یک سو، به جای متخصصان شهری در برخی کلانشهرها، ورزشکاران، هنرمندان و سیاستمداران به عضویت شورا در آمدند و از سوی دیگر شوراها به جای کارکردی که قانون برایشان پیش بینی کرده بود، تبدیل به یک مجلس کوچک
محلی شدند. اینک، غلام مهدی حقدل، رئیس شورای شهر شیراز به گزارشگر «خبرجنوب» می گوید که مصوبه مجلس پیرامون کاهش تعداد اعضای شوراهای شهر، «از سر دشمنی» است: «برای کاهش شمار اعضا، هیچ کارِ کارشناسی انجام نشده است. »
حتی یکی از نمایندگان مجلس یک بار می گفت اگر میتوانست تعداد اعضا را به 7 نفر کاهش میداد. بگذارید به صراحت بگویم؛ امروز که دولت این همه مشکل دارد، اگر شوراها نبودند چه نهادی مردم را نسبت به آینده دلگرم می کردند؟».آن طور که حقدل می گوید، با 21 عضو این امکان فراهم شده که در شورای شهر شیراز 9 کمیسیون تشکیل شود. حتی کمیسیون هایی چون محیط زیست و گردشگری که پیش از این در مدیریت شهری چندان محلی از اِعراب نداشت. این است که بسیاری از کارشناسان میگویند هرچه شوراها تضعیف شوند، یکی از نهادهای دموکراتیک ایران دچار مشکل می شود و از شکل گیری دولتهای محلی جلوگیری می شود. این میشود که باز قدرت در پایتخت متمرکز شده و مردم شهرها حتی حق اداره شهرهای خود را نخواهند
داشت. مشکل بزرگتر اما، همین اجرا نشدن مدیریت یکپارچه شهری است. امروز نه تنها شهرداری ها چهره کلانشهرهای کشور را تغییر داده اند بلکه به خاطر دسترسی به منابع مالی مستقیم - یعنی عوارض و مالیاتی که از مردم میگیرند- در شرایط تحریم و سوء مدیریت دولتهای نهم و دهم توانستند کاری کنند که دست کم در زمینه شهری، توقفی در توسعه ایجاد نشود. این است که رئیس شورای شهر شیراز عبارتی را به کار میبرد که معنایش میتواند این باشد: «دولت و مجلس، شوراها را به بازی راه نمی دهند». حقدل میگوید: «19 سال پیش که شوراها نبودند شهرداری ها باید در پایان ماه حتی برای پرداخت حقوق کارمندانشان کاسه چه کنم دست می گرفتند؛ مشکلات دولت برای مدیریت شهر بسیار زیاد بود ولی امروز، بگذارید صادقانه بگویم نه تنها دولت کنونی بلکه هیچ کدام از دولت های گذشته اعتقادی به مدیریت یکپارچه شهری نداشتهاند».کمترین مزیت سپردن اداره شهرها به نهادهای شهری همچون شهرداری و شورا، این بوده که پول عوارض مردم کلانشهری چون شیراز مانند بسیاری از منابع ملی دیگر در استان، به تهران نمی رود و دیگر به فارس برنگردد. به عبارت دیگر، پول مردم شیراز همین جا در شیراز
هزینه می شود. با این حال، خودداری از اجرای برنامه مدیریت یکپارچه شهری، هزینه زیادی برای مردم شهرها به ویژه کلانشهرهایی چون شیراز پدید
آورده است. کلانشهری که برای اجرای پروژه های ملی هم نمیتواند به کمک های دولت متکی باشد و خودش است و خودش.
از دوباره کاری ها
فراوان دیده اید که یک روز شهرداری به تعبیر خودش «جهاد آسفالت کردن خیابان ها» راه میاندازد و فردا اداره های آب و گاز همان آسفالت های نو را میکَنند تا لوله های فرسوده زیرساختهایشان را تعمیر کنند. در شیراز به تنهایی 30 درصد پرت آب اتفاق می افتد؛ آن هم در این خشکسالی. و دولت هم زیربار تامین هزینه نوسازی زیرساخت ها نمی رود. در این کلانشهر هر نهادی کار خود را می کند و وضع تبدیل به «جزیرههایی جدا از هم» شده است. این است که علیرضا پاک فطرت، شهردار شیراز در گفت و گو با «خبرجنوب» از این می گوید که در مدیریت یکپارچه شهری بحث از «اختیارات است و نه تعداد اعضای
شورای شهر». به باور شهردار شیراز اگر تعداد اعضای شورای شهر بیشتر باشد، فرصت بیشتری برای مدیریت شهر فراهم میشود: «کاهش دادن شمار اعضای شورای شهر از سر بی برنامگی است. همان زمان که شمار اعضا را افزایش دادند، علت آن را نمی دانستند و اکنون که شمار اعضا را کاهش دادند، علت آن را نمی دانند. مدیریت یکپارچه شهری اما کاری به شمار اعضا ندارد، بلکه در آن بحث از
اختیارات است».در نگاه پاک فطرت، در نبود مدیریت یکپارچه شهری، هزینه نگهداری کلانشهری چون شیراز بسیار بالا رفته است. او می گوید: «وقتی می گوییم اختیارات، می گویند برای خودشان قدرت می خواهند، ولی ما که همیشه شهردار نمی مانیم؛ این ساختار باید اصلاح شود. اکنون ببینید به خاطر دوباره کاری ها چقدر هزینه به بار می آید. برای نمونه، ما حاضریم آب و برق را از دولت خریده و به شهروندان بفروشیم. آن وقت دیگر برق دزدی هم رخ نخواهد داد؛ آن وقت همه این سیم های برق که در آسمان شهر است و چهره شیراز را نازیبا کرده را به زیر زمین می بریم آن وقت با یک برف اتفاق سال 92 تکرار نمی شود. آن وقت دیگر ساخت و ساز خلاف ضابطه هم نخواهیم داشت چون متخلفان می دانند اگر ساختمان غیرمجاز بسازند، نه آب خواهند داشت و نه برق».برای کلانشهری چون شیراز که جمعیت آن طی یک دهه نزدیک به 700 هزار نفر بیشتر شده - یعنی از سال 85 تا 95- شاید نیاز باشد که متخصصانی در درون این کلانشهر که با مشکلات و زیر و بم هایش به خوبی آشنا هستند، برنامه ریزی کنند. البته به شرط آنکه این متخصصان، به راستی متخصص باشند و بنا بر توانایی و تخصص خود به عضویت نهادی چون شورای شهر در بیایند. وگرنه تا زمانی که شوراهای شهر بیش از کارکرد مدیریت شهری، کارکردی سیاسی داشته باشند، شاید در بر روی همین پاشنه بچرخد.
46
نظر شما