احتمالاً بسیاری از مردم نمی‌دانند لُب آهیانه‌شان دقیقا کجای مغز آن‌ها قرار گرفته است. خیلی هم مهم نیست، آنچه اهمیت دارد عملکرد این لُب است، نه محل آن، خصوصاً وقتی پای عقیده و ایمان به میان می‌آید. آیا هیچ‌وقت آنقدر عمیق به دعاکردن پرداخته‌اید که همه جهان پیرامون‌تان را فراموش کنید؟
اگر جوابتان مثبت است، لُب آهیانهتان فعال بوده و اگر گاهی آنقدر غرق عبادت یا تمرکز شده‌اید، که حسی از بدن‌تان هم نداشته‌اید، اینجا هر دو لُب درگیر بوده‌اند. البته مناطق دیگری هم هستند که مسئولیت حالات روحانی شما را به دوش می‌کشند، تالاموس نیز گاهی مانند لُب قدامی شما درگیر می‌شود. اما لُب آهیانهتان است که هنگام نیایش و عبادت نقش اصلی را بازی می‌کند.
علم نشان می‌دهد که ایمان برای ما تندرستی به ارمغان می‌آورد. کسانی که در مراسم مذهبی شرکت می‌کنند، سال‌های طولانی‌تری نسبت به دیگران عمر می‌کنند. آن‌ها حتی زمانی که به بیماری‌های مهلک مبتلا می‌شوند، به دلیل ایمانی که به «خدای مهربان» دارند، بهتر مقاومت می‌کنند. حتی ایدز در برابر ایمان و اراده این افراد، شانس چندانی برای از پا درآوردن‌شان ندارد. به گفته دکتر گیل، روان‌پزشک و روان‌شناس که روی بیماری ایدز و نقش اعتقادات دینی، در مبارزه با آن مطالعه می‌کند، این افراد با روحشان بیماری را مهار می‌کنند. سخت است که این مطالب را بدانیم و تحت تأثیر یافته‌ها قرار نگیریم. مغز، جسم و روح ما رشته‌های در‌هم گره خورده زیادی دارند. به گفته دکتر نیوبرگ که نویسنده چهار کتاب در این زمینه است و بیش از 15 سال است دارد روی مغز و ارتباط آن با معنویت کار می‌کند، رویه کاری مغز با معنویت و روحانیت، آنقدر در هم است که برای شناخت کامل آن به سال‌ها وقت نیاز داریم.
مذهب، همه چیز در ذهن شماست
نیوبرگ و همکارانش ایده جالبی دارند، هر دعایی، هر مراقبه‌ای و هر درخواستی قسمتی اختصاصی در ذهن شما دارد. آن‌ها می‌گویند، مردم وقتی که دعا می‌کنند، لُب قدامی‌شان نقش اصلی را بر عهده می‌گیرد، در طول دعاهای خیلی عمیق، لُب آهیانه کنترل خیلی کمتری روی ذهن دارد، که باعث جدایی از جهان پیرامون هنگام عبادت می‌شود، لُب قدامی هنگام دعا کردن با صدای بلند، آرامتر عمل می‌کند، تا آنجا که حتی گوینده دعا کنترل چندانی دیگر بر کلمات و واژه‌ها ندارد و آن‌ها را ناخودآگاه ادا می‌کند.
دعا کنید، تفکر کنید و باعث تغییراتی دائمی در ساختار مغزتان بشوید. کسانی که 15 سال یا بیشتر سابقه عبادت و مراقبه دارند، به نظر می‌آید، لُب قدامی ضخیم‌تری نسبت به سایر افراد داشته باشند. این لُب نقش به سزایی در حافظه خوب و حفظ آن دارد. نیوبرگ مغز تعدادی از افرادی را که از ضعف حافظه شکایت داشتند، اسکن کرد و پس از یک دوره عبادت و نیایش، مجدد این کار را تکرار کرد. لب‌های مغز تراکم بیشتری را نشان می‌دادند، حافظه افراد بهبود پیدا کرده بود.
ایمان و تندرستی از جهات مختلفی با یکدیگر در ارتباط هستند، یک نمونه دیگر آن روزه گرفتن در ادیان مختلف است، که به شکل مشخصی سموم بدن را دفع می‌کند، اراده فردی را بالا می‌برد و علاوه بر آن انسان‌ها را به یاد همنوعان گرسنه‌شان می‌اندازد. مغز ارگانی با نیاز انرژی بسیار بالاست، که به کالری زیادی از جنس گلوکر برای ادامه فعالیت نیاز دارد. زمان روزه‌داری کبد تنها 24 ساعت اول می‌تواند نیاز انرژی مغز را از ذخیره گلیکوژن تأمین کند. بعد از آن نوبت شکستن چربی‌ها و پروتئین‌ها و تبدیل آن‌ها به قند است که باعث تغییرات بسیاری در ترکیب خون، از هورمون‌ها گرفته تا مواد حاصل از متابولیسم، می‌شود. روزه‌داری حتی در دوره‌های بسیار کوتاه هم فواید بسیاری برای بدن، مخصوصا برای ساختار مغز دارد.
قدرت نهفته در عبادت و نیایش
برای بسیاری از افراد معتقد، آنچه که با تندرستی ارتباطی تنگاتنگ دارد، دعا و نیایش است. افراد خداشناس به نیروی شفا‌بخش ایمان کاملا معتقدند، همان نیرویی که بیماران را شفا می‌دهد و دانشمندان بسیاری به نحوه عملکرد آن بسیار علاقه‌مند هستند. برای نشان دادن اهمیت موضوع، شاید دانستن اینکه، بیش از 6 هزار مطالعه منتشر شده در این‌باره فقط از سال 2000 تاکنون موجود است، کافی باشد.
سال‌ها پیش، اواخر قرن نوزدهم میلادی، گالتون، با پیش فرض اینکه دعا برای پادشاه باعث سلامتی و طول عمر می‌شود، مطالعه‌ای انجام داد که نتایج شگفت انگیزی به همراه داشت. آن‌کسی که از دعا کردن سود می‌برد، مردم عادی بودند که برای سلامتی دیگری دعا می‌کردند. حدود 100 سال بعد، مطالعات بسیاری روی بیماران قلبی انجام شد، که نشان می‌داد، آن‌ها که برای به‌دست آوردن سلامتی‌شان دعا کرده بودند، حال عمومی بهتری داشتند و سریع‌تر مرخص می‌شدند.
مطالعه روی قرص‌های بی‌اثری که به بیماران به عنوان آرام‌بخش داده می‌شوند، یا اثرات دیگری از آن‌ها به بیماران تلقین می‌شود، همگی نشان می‌دهند، مغز مطابق اطلاعاتی که دریافت می‌کند، شرایط را تغییر می‌دهد تا اثرات همان دارو را برای بدن ایجاد کند. مغز اطلاعات را از محیط می‌گیرد، داده‌ها را در اختیار بخش‌های دیگر قرار می‌دهد و به‌فرض دوپامین ترشح می‌شود، تا همان اثر دارویی را در بدن بیمار داشته باشد. نیوبرگ می‌گوید: «ذهن این توانایی را دارد که به روش‌های مختلف اثرات درمانی روی بیمار داشته باشد، ما دلایل علمی برای اثبات شفا از طریق دعاهای دیگران نداریم، اما همین که بیمار می‌داند کسی دارد برای او دعا می‌کند هم بسیار مؤثر است».
ایمان و طول عمر
اگر اعتقاد به شفابخشی یک قرص این‌‌قدر نیرومند باشد، عقیده به وجود خدا و التزام به تعالیم مذهبی تأثیر بسیار شگرفی باید در زندگی و سلامتی انسان‌ها داشته باشد. تحقیقات نشان می‌دهد، آن‌ها که در مراسم مذهبی شرکت می‌کنند، به‌طور متوسط 3 تا 5 سال بیشتر از هم‌سن و سالانشان عمر می‌کنند. آن‌ها به دوستانشان اعتماد دارند، اهل حمایت از دیگران هستند و کمتر به پزشک مراجعه می‌کنند. داستان اینجا تمام نمی‌شود، واقعیت این است که اعتقاد دینی فقط یک التزام ذهنی نیست، بلکه تعهد بدن را نیز شامل می‌شود، که آن‌هم بدون شک به سلامتی افراد کمک شایانی می‌کند. تحقیقات جامعه‌شناسی نشان می‌دهند، این افراد در بحران‌های اقتصادی هم آرامش‌شان را حفظ می‌کنند، احساس قدردانی بیشتری در وجودشان دارند و کمتر به بدبینی و افسردگی دچار می‌شوند.
استفاده از تمام امکانات برای بازیابی سلامتی
در سال‌های اخیر، بسیاری از دانشمندان و نظریه‌پردازان به استفاده از مذهب در درمان بیماری‌ها توجه نشان داده‌اند. به عنوان مثال آن‌ها می‌گویند، فردی که مبتلا به سرطان است، نیاز به روان‌شناس، جراح و درمان‌های مکمل دارد، چرا از او چیزی در مورد اعتقادات مذهبی‌اش پرسیده نشود و با استفاده از آن‌ها به بهبود و سلامتی او کمک نشود؟ مطالعه روی گروهی از بیماران مبتلا به سرطان نشان می‌دهد، حدود 90درصد از آن‌ها به صحبت در مورد مذهب با پزشک‌شان علاقه داشته‌اند و 75درصد آن‌ها آن‌را بسیار سودمند ارزیابی کرده‌اند. حدود سه هفته بعد، میزان انزوا در افراد گروه کمتر شده، کیفیت زندگی بهتری داشته‌اند و بهترین حس مشترک بین آن‌ها، علاقه پزشک‌شان به ادامه زندگی و سلامتی آن‌ها بوده است.
هفته‌نامه تایم 12 فوریه 2009
ترجمه محبوبه عمیدی
نظر شما