به گزارش گروه اندیشه خبرآنلاین به نقل از مهر،حجت الاسلام علیرضا قائمی‌نیا در نشست نقد و بررسی کتاب "بیولوژی نص؛ نشانه شناسی تفسیر قرآن" درباره این اثر خود توضیحاتی ارائه کرد.
قائمی‌نیا نشانه‌شناسی را یکی از مباحث مهم عصر کنونی دانست و گفت: نشانه شناسی پیشینه طولانی در یونان باستان و در میان متفکران مسلمان دارد اما این دانش در قرن بیستم مستقل شد و دو نفر از متفکران غربی مستقل از هم مباحث نشانه‌شناسی را مطرح کردند که یکی چارلز پیرس پراگماتیست امریکایی است که نشانه‌شناسی فلسفی را برای حل پاره‌ای مباحث فلسفی مطرح کرد و دیگری پدر زبانشناسی جدید دوسوسور که نشانه‌شناسی زبان‌شناختی را مطرح کرد.
وی آخرین دستاورد نشانه‌شناختی غرب را "نشانه‌شناسی تفسیری" امبرتو اکو عنوان کرد و گفت: نظریه اکو علاوه بر توجه به مباحث نشانه‌شناسی قبلی به خیلی از مباحثی که در فلسفه تحلیلی، زبان شناسی جدید و ...است نظر دارد تا به یک نظام نشانه شناختی جامع دست یابد.
حجت‌الاسلام قائمی نیا بر پیوند عمیق مباحث نشانه شناسی با مطالعات دینی تأکید کرد و افزود: به دلیل همین پیوند عمیق است که در میان متفکران مسلمان و حتی در قرون وسطی میان مسیحیان این مباحث مطرح بوده و آگوستین سه قرن پیش از ظهور اسلام برای تبیین مسیحیت مباحث نشانه شناسی را مطرح کرد و در یونان باستان برای فهم اساطیر گاهی به مباحث نشانه شناسی رجوع می‌شد.
وی با بیان اینکه هنوز نشانه شناسی جدید جایگاه خود را در مطالعات دینی به ویژه تفسیر کتاب های مقدس و قرآن پیدا نکرده است، تأکید کرد: ما تنها پاره‌ای از مباحث نشانه شناسی جدید را در آثار ایزوتسو می‌بینیم که در کتاب " خدا و انسان در قرآن" برای اینکه معناشناسی جامعی راجع به قرآن پیدا کند به نشانه‌شناسی دوسوسور مراجعه کرده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس به عنوان کتاب اشاره کرد و گفت: با توجه به ادعای روش شناختی که در این کتاب دارم عنوان کتاب را "بیولوژی نص" گذاشتم. معتقدم باید در حوزه مطالعات دینی از روش شناسیهای جدید استفاده کنیم که این روش‌شناسی ها نیاز به پالایش دارند.
دکتر قائمی نیا تصریح کرد: کلمه "بیولوژی نص" یعنی زیست‌شناسی متن قرآن که دقیقاً این عنوان کتاب ایده مرا می‌رساند بیولوژی را به شکل غربی و نص را به نحو سنتی به کار بردم.
وی افزود: مهمترین مدلی که در نشانه‌شناسی معاصر مطرح شده، نشانه‌شناسی اکو است و جمله ای را از پیاژه اول مقدمه کتاب آوردم که " بیولوژی کلید ساختارگرایی است"؛ می‌دانید که ساختارگرایی مبدأ نشانه‌شناختی جدید است. براساس مدلی که در این کتاب اخذ کردم، واژه‌ها مثل سلول ها هستند که در فضاهای نشانه شناختی گوناگون از لحاظ دلالت و معنا رشد پیدا کرده و دلالت های جدید پیدا می‌کنند و به همین دلیل است که اصطلاح بیولوژی را در عنوان کتاب آورده‌ام.
دکتر قائمی نیا با اشاره به پایان ناپذیری فهم متن قرآن بر بهره گیری از علوم مختلف در روش شناسی افزود: بر خلاف ایزوتسو من معتقدم نظام معنای قرآن بسته نیست و در این کتاب به صورت ضمنی نشان دادم که قرآن یک متن باز است و بخشی از دلالت های آن در درون فضای خودش تمام می شود و بخش دیگر در بیرون و در فضای نصوص و متون دیگر تمام می شود و با این کار نشان دادم که چگونه دلالت های قرآن بتدریج زیاد می شوند، هرچه اطلاعات بینامتنی مفسر بیشتر باشد امکان کشف برداشت های جدید بیشتر خواهد بود.
وی با اشاره به تفاسیر متنوع قرآن در عالم اسلام تأکید کرد: از این جهت تفسیر المیزان را انتخاب کردم که ضمن معاصر بودن به نظرم تفسیر المیزان اوج تفکر شیعی است و مباحث مختلف به نحو عالمانه ای در این تفسیر به کار گرفته شده است.
وی ورود نشانه شناسی در حوزه تفسیر را منجر به پدید آمدن صدها بحث جدید دانست و گفت: از لحاظ نظری تفسیر قرآن به قرآن را ناقص می دانم نه اینکه رد کنم چون مرحوم علامه طباطبایی یک ادعای نظری و یک کار عملی دارد به نظرم کاری که عملا علامه انجام دادند روش تفسیری بینامتنی است و از لحاظ نظری معتقدم باید ترمیمی شود که در کتاب به آن اشاره کردم.
نظر شما