برخورد غیرحرفه‌ای با جشنواره‌ای فوق‌حرفه‌ای

سمیه علی‌پور:
سینمای ایران در حالی به روزهای اعلام اسامی شصت و دومین جشنواره فیلم کن نزدیک می‌شود که به نظر نمی‌رسد امسال هم به سال‌های اوج خود در این رقابت بین‌المللی نزدیک شود. سینماگران ایرانی برای رهایی از این شرایط راه را در ارسال مجموعه‌ای از فیلم‌های ناهمگون دیده‌اند که به نظر می‌رسد تعدد آن ضدتبلیغ عمل کرده و همچنان سینمای ایران آرزوی دوران اوج را داشته باشد. هرچند که شنیده می‌شود دو فیلم ایرانی در بخش‌های نوعی نگاه و دو هفته منتقدان حضور خواهند داشت.

 دو فیلم ایرانی در کن
شنیده می‌شود امسال پس از مدت‌ها سینمای ایران در بخش نوعی نگاه نماینده‌ای خواهد داشت. در سال 1384 نیکی کریمی با فیلم «یک شب» در این بخش از جشنواره کن حاضر بود، هرچند که این حضور منجر به دریافت جایزه‌ای نشد. نوعی نگاه یکی از دو بخش اصلی جشنواره است که آثار حاضر در این قسمت توسط «تیدی‌فرمو» معرفی می‌شود و رقابتی است.

عنوان این فیلم به دلیل ارائه نشدن دعوتنامه از سوی کن، فعلاً اعلام نمی‌شود اما آنطور که شنیده شده، کارگردان این فیلم در ایران زندگی می‌کند و فیلمش را هم در ایران ساخته است.

بعید نیست ساخته اخیر بهمن قبادی، نماینده ایران در کن شصت و دوم باشد.

«زمزمه با باد» ساخته شهرام علیدی نماینده قطعی ایران در بخش دو هفته منتقدان خواهد بود. این فیلم به عنوان محصول مشترک ایران و عراق به جشنواره کن ارائه شده و برای پخش در بخش جنبی دو هفته منتقدان پذیرفته شده است.

«زمزمه با باد» اولین فیلم‌سینمایی علیدی است که در آن به موضوع کشتار کردها در عراق در دوره صدام‌حسین پرداخته شده است. علیدی پیش از اینکه کارگردانی را آغاز کند، در زمینه نقاشی فعالیت داشته و از همین رو نقاشی در این فیلم او نقشی مهم دارد. تورج اصلانی در زمینه فیلمبرداری فیلم علیدی کاری ویژه انجام داده است که انتظار می‌رود در جشنواره بین‌المللی کن مورد توجه قرار بگیرد.

فیلمبرداری «زمزمه با باد» در عراق و کارهای فنی آن در ایران انجام شده است.

حضور این فیلم در بخش دو هفته منتقدان قطعی است و جنبه رسمی آن تا سه روز دیگر از سوی مسئولان برگزاری جشنواره فیلم کن اعلام خواهد شد.

 ایران و کن در سال‌های اخیر
کمرنگ شدن حضور سینمای ایران در کن اتفاقی است که در سال‌های اخیر به وضوح احساس می‌شود و پایان یافتن عمر سینمای ایران بحثی است که گاه از سوی مخاطبان فرانسوی سینمای ایران عنوان می‌شود.

در این سال‌های رکود سینمای ایران در کن، تنها جایزه‌ای که ایرانیان دریافت کرده‌اند، جایزه ویژه هیأت داوران بخش نوعی نگاه به فیلم سینمایی «خواب تلخ» ساخته محسن امیریوسفی در سال 2005 بود. پس از آن سال گذشته سامان سالور با «ترانه تنهایی ایران»، نیکی کریمی سه سال قبل با «یک شب» و در سال 2005 محمد رسول اف با «جریده آهنی» در این جشنواره حضور داشتند که البته هیچ‌یک از اینها منجر به دریافت جایزه‌ای تازه برای سینمای ایران نشدند.

در سال‌های 2006 و 2007 ایران نماینده‌ای در کن نداشت و در سال 2007 همزمان با شصتمین دوره جشنواره کن فیلم سه دقیقه‌ای «گریه» عباس کیارستمی در کنار دیگر آثار دارندگان نخل طلا به نمایش درآمد، در حالی که امسال هیچ سینماگری از ایران به عنوان داور در کن حضور ندارد. دو سال قبل نیکی کریمی به عنوان داور بخش سینه فونداسیون و بخش فیلم‌های کوتاه و عباس کیارستمی در سال 1385 به عنوان رئیس هیأت‌ داوران بخش سینه فونداسیون در این جشنواره معتبر حضور داشتند.

 تیری در تاریکی
ارسال 35 فیلم سینمایی از یک کشور برای حضور در جشنواره‌ای درجه الف، به نظر می‌رسد رفتاری از روی ناآشنایی با فضای جشنواره کن و در نهایت به ضرر سینمای ایران باشد. همه 35 فیلمی که از ایران راهی کن می‌شوند، مطمئناً تناسب چندانی با معیارهای این جشنواره ندارد وبه نظر می‌رسد هیأت انتخاب در مواجهه با این تعداد فیلم ایرانی چندان دیدگاه مثبتی درباره سینمای ایران پیدا نکند و تصویر ایجاد شده از این سینما چندان دلخواه نباشد. به نظر می‌رسد نظارت جدی و درست بر مسئله ارسال فیلم‌های ایرانی به کن بتواند به وضعیت سینمای ایران در این جشنواره کمکی بکند. اقدام به ارسال 35 فیلم به یک جشنواره از یک کشور بیش از آنکه حرکتی حساب شده باشد، رها کردن تیری در تاریکی به نظر می‌رسد که می‌تواند تبعاتی منفی داشته باشد.

 دور باطل ایرانیان در کن
پررنگ‌ترین دوره حضور ایرانیان در کن به سال 2000 بازمی‌گردد. زمانی که بهمن قبادی با «زمانی برای مستی اسب‌ها»، سمیرا مخملباف با «تخته سیاه» و حسن یکتاپناه با «جمعه» در این جشنواره حضور داشتند و جوایزی دریافت کردند. پرافتخارترین دوره نیز مربوط به سال 1997 است که عباس کیارستمی با «طعم گیلاس» نخل طلای کن را به دست آورد. جعفر پناهی نیز در سال 1995 با «بادکنک سفید» هیأت‌ داوران را راغب کرد تا جایزه دوربین طلایی را به او اهدا کنند. نخستین حضور سینمای ایران در کن به سال 1340 و نمایش فیلم «کورش کبیر» ساخته مصطفی فرزانه بازمی‌گردد. سینمای ایران کارنامه‌ای موفق در کن دارد اما سال‌ها تلاش برای تکرار این موفقیت‌ها همچنان بی‌نتیجه مانده است.