قطر بهانه است، هدف، ایران است

بحران قطر و عربستان، خبري مهم و راهبردي را به حاشيه برد. اعزام نيرو از تركيه به خاك قطر و استقرار در پايگاهي كه قرارداد آن در سال 2014 ميان آنكارا و دوحه امضا شده است. بحران ميان رياض – دوحه دير يا زود حل خواهد شد، اما ترك ها اين استادان استفاده از فرصت، در بحبوحه بحران به هدفي نايل شدند كه انجام آن در شرايط عادي اگر امكان ناپذير نبود، بسيار سخت بود.

از جمله شروط عربستان براي قطر تعطيلي اين پايگاه و خروج نظاميان ترك از قطر است، اما چالش ميان رياض و آنكارا در خصوص اين پايگاه بيش از آنكه راهبردي باشد، تاكتيكي مي باشد. اختلاف تركيه و عربستان در خصوص اخوان، نگراني سعودي ناشي از نوعثماني، عدم تحمل رقيبي چون تركيه و... را چندان جدي نگيريد. تمام اختلافات عربستان وهابي و تركيه سكولار به هنگامي كه در مقابل ايران قرار مي گيرند رنگ باخته به اتحادي مي رسد كه در آينده و در شرايط بحراني جلوه هاي آن را در خيلج فارس شاهد خواهيم بود. آنكارا به صراحت اعلام داشته است هدف اعزام و استقرار نيرو در دوحه، حفظ امنيت خليج فارس است.

معناي سياسي و ميداني مواضع اعلامي و اعمالي تركيه در ارتباط با حضور در خليج فارس، بدون ترديد مقابله با ايران است. حضور تركيه در خليج فارس  حلقه تكميلي حضور امريكا در منطقه بوده و ماموريت هاي آن در چارچوب اهداف كلان واشنگتن تعريف شده است. تركيه براي كاهش حساسيت ايران به استقرار نظاميان ترك در دوحه، در اقدامي به بازسازي نمايشي و  نسبي روابط آنكارا -  تهران، پرداخت تا ما به زايي چون سكوت و پذيرش آن از سوي تهران دريافت نمايد.

توجه داشته باشيم فارغ  از ضرورت اراده مثبت تهران و آنكارا براي حل اختلافات و تلاش براي گسترش روابط، تركيه همسايه ايران است و الزامات ناشي از جغرافيا ايجاب مي نمايد دوكشور بر مدار تعامل و سياست هاي ايجابي حركت نمايند.  هيچ عقل سليمي  بدنبال بحران نيست. از تلاش ها حول محور همكاري و تعامل با تمام قدرت بايد حمايت كرد. دولت روحاني تبلور تدبير منتج به تعامل و مداراست. اما جاده هاي  همكاري، مسيري دو طرفه اي است كه گذر از آن حاصل احترام و منافع متقابل است.

روابط تركيه با ايران از اين زاويه قابل نقد جدي است. به عنوان نمونه تركيه خود مسبب سقوط موصل بود و امروز همچنان با مديريت اهل تسنن و برگزاري اجلاس ها تلاش دارد سياست مديريت بحران را در قالبي نو ادامه دهد. اولتيماتم آنكارا به بغداد نسبت ورود حشدالشعبي به تلعفرعنيت دادن به اين سياست است.

 ساده نباشيم و ساده تحليل نكنيم. به بحران ها با ديدي راهبردي نگريسته و تحولات، معادلات پيچيده، چند وجهي و صف بندي ها را بر اساس آن  تحليل نمايم. برخي از اتحاد ايران، قطر و تركيه مي گويند. آرزوها جاي در سياست ندارند. دنياي سياست خشن و بي رحم بوده و محاسبات آن فقط و فقط، منافع است.

ارايه راه حل هاي ساده و نگاه خوشبيانه به صحنه سياست مي تواند  بسترساز شوك هاي گردد كه خود زمينه ساز آن بوده ايم. مناسب است ابعاد و سطوح روابط ايران و تركيه  را در همه ابعاد  دوجانبه، منطقه اي و جهاني بازبيني نمايم و آنرا بر اساس منافع متقابل تنظيم كنيم.

امروز حكايت روابط تهران – آنكارا بيش از طنز تلخ، حكايت  كمدي - تراژدي همان فردي است كه خود را بخواب زده و فريادها او را بيدار نمي كند. خواهند گفت ما دلمشغولي هاي بزرگتر از تركيه داريم و نبايد از امريكا غفلت كنيم، اما ضربه را در سوريه، عراق بيش از همه از تركيه حلقه واسط امريكا خورده و مي خوريم. ما شديدا به حضور امريكا در خليج فارس معترضيم اما اعتراضي به حضور تركيه نداريم. زماني در مورد سپر موشكي نوشتم كه هدف استقرار آن، ايران است. گوشي شنوا نشد.

بعد از آن پاتورت ها آمدند و امروز تركيه دارای روابط راهبردي باجمهوري آذربايجان،  به جنوب مرزهاي ايران، خليج فارس آمده است. در مورد نوع مراودات تركيه با كشورهاي خليج فارس، تهديدات محمدبن سلمان، تندتر شدن مواضع امريكا بر عليه ايران، رابطه حسنه با پاكستان، تعاملات ناتوي و رابطه ويژه با امريكا و استقرار نظاميان تركيه دردوحه، بيشتر تعمق  نمايم. تركيه با مشاركت در جنگ كره، جايزه عضويت در ناتو را گرفت، باشد كه در پشت پرده معامله اي نباشد.

*کارشناس و تحلیلگر ارشد سیاسی

52310