چرا اوکراین می‌خواهد تا ۲۰۳۰ در اتحادیه اروپا عضو شود؟ / ضمانت نهایی برای بقای ملت اوکراین

خبرآنلاین - رسول سلیمی: اهداف ولودیمیر زلنسکی برای عضویت اوکراین در اتحادیه اروپا پیش از ۲۰۳۰، که در اجلاس گسترش اتحادیه اروپا در بروکسل در ۴ نوامبر ۲۰۲۵ به طور صریح بیان شد، فراتر از یک خواسته سیاسی است؛ این اهداف، نمادی از اراده ملی اوکراین برای رهایی از نفوذ روسیه، دستیابی به ثبات اقتصادی، و تضمین امنیت بلندمدت در برابر تهدیدات شرقی به شمار می‌رود. زلنسکی، که در سخنرانی مجازی خود از شهر پوکروفسک (نزدیک خطوط جبهه) ایراد کرد، گفت: «ما می‌خواهیم اوکراین پیش از ۲۰۳۰ به اتحادیه اروپا بپیوندد و این هدفی واقع‌بینانه است که میلیون‌ها اوکراینی برای آن جنگیده‌اند». این خواسته، که با حمایت ۸۵ درصدی مردم اوکراین (نظرسنجی موسسه بین‌المللی جامعه‌شناسی کی‌یف، سپتامبر ۲۰۲۵) همراه است، بر پایه ارزیابی کمیسیون اروپا تایید می شود چرا که اوکراین را در سه از شش خوشه مذاکره آماده می‌داند، اما بر لزوم تسریع در مبارزه با فساد و اصلاحات قضایی تأکید دارد.

اما اهداف زلنسکی را می‌توان به چهار محور اصلی تقسیم کرد:

1. تضمین امنیتی، که عضویت در اتحادیه اروپا را به عنوان سپری در برابر تجاوزات روسیه می‌بیند؛
2. ادغام اقتصادی، با هدف دسترسی به بازار ۴۵۰ میلیون نفری اروپا و جذب ۵۲۴ میلیارد دلار سرمایه برای بازسازی؛
3. اصلاحات داخلی، شامل مبارزه با فساد (رتبه ۱۰۴ در شاخص فساد ۲۰۲۴، Transparency International) و تقویت حاکمیت قانون؛
4. هویت اروپایی، که اوکراین را از "مرز شرقی" به "قلب اروپا" منتقل می‌کند. این اهداف، در بستر جنگ روسیه و حمایت ۱۷۴ میلیارد دلاری غرب قرار دارد، و زلنسکی آن را "سرنوشت اوکراین" می‌نامد.

تضمین امنیتی، محوری‌ترین هدف زلنسکی برای عضویت اوکراین در اتحادیه اروپا پیش از ۲۰۳۰ است، که او آن را نه تنها یک خواسته سیاسی، بلکه «ضمانت نهایی برای بقای ملت اوکراین» توصیف می‌کند. در سخنرانی مجازی‌اش در اجلاس گسترش اتحادیه اروپا در بروکسل (۴ نوامبر ۲۰۲۵)، زلنسکی از شهر پوکروفسک که نمادی از مقاومت در برابر تهاجم روسیه، گفت: «عضویت در اتحادیه اروپا، اوکراین را از مرز شرقی به قلب اروپا منتقل می‌کند و مانند ناتو، تضمینی برای امنیت ما در برابر تجاوزات روسیه است». این هدف، ریشه در تجربیات تلخ اوکراین از حمله روسیه در فوریه ۲۰۲۲ دارد، که بیش از ۱۵۰ هزار کشته و ۱۰ میلیون آواره به جا گذاشته و زلنسکی آن را به عنوان "درس تاریخی" از ضعف امنیت بدون غرب می‌بیند.

این هدف زلنسکی، بیش از یک خواسته تاکتیکی، استراتژی‌ای بلندمدت برای بازسازی هویت اوکراین به عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از جهان غربی است. اتحادیه اروپا، برخلاف ناتو که بر دفاع نظامی تمرکز دارد، با مکانیسم‌های سیاسی و حقوقی خود (مانند فصل ۵ معاهده اتحادیه اروپا، که بر امنیت جمعی تأکید دارد)، می‌تواند روسیه را از طریق فشارهای دیپلماتیک و اقتصادی مهار کند. زلنسکی، با اشاره به وتوی مجارستان، این هدف را به عنوان «آزمون وحدت اروپا» مطرح می‌کند، و ارزیابی کمیسیون اروپا را به عنوان «نقشه راه» برای دستیابی به آن می‌بیند، که در سه از شش خوشه مذاکره (مانند عدالت و امنیت) پیشرفت اوکراین را تأیید می‌کند.

از منظر روابط اروپا و روسیه، این هدف زلنسکی، پاسخی هوشمندانه به «دکترین گارنت» پوتین بود که اوکراین را بخشی از «جهان روسی» می‌بیند. عضویت پیش از ۲۰۳۰، نه تنها ۴۵۰ میلیون بازار اروپا را برای بازسازی ۵۲۴ میلیارد دلاری باز می‌کند، بلکه از طریق مکانیسم‌های اتحادیه، امنیت مالی را تضمین می‌کند. زلنسکی هم با تأکید بر "اصلاحات قضایی"، نشان می‌دهد که این هدف، وحدت ملی را نیز تقویت می‌کند، جایی که ۹۱ درصد اوکراینی ها از عضویت حمایت می‌کنند.

این هدف، روسیه را به واکنش وامی‌دارد؛ پوتین، با ادراک عضویت به عنوان "تهدید استراتژیک"، فشار بر مجارستان را افزایش می‌دهد، اما زلنسکی با "فشار از پایین" (حمایت ۸۵ درصدی اروپایی‌ها از عضویت اوکراین)، وحدت اروپا را به چالش می‌کشد. چالش‌ها شامل فساد، واقعی است، اما زلنسکی با "تعهد سیاسی" آن را مدیریت می‌کند. در نهایت، این هدف، اوکراین را از "قربانی جنگ" به "بازیگر فعال اروپا" تبدیل می‌کند، و اروپا را مجبور به بازتعریف مرزهای شرقی خود می‌کند.

همچنین ادغام اقتصادی، یکی از کلیدی‌ترین اهداف زلنسکی برای عضویت پیش از ۲۰۳۰ است، که او آن را «کلید بازسازی و شکوفایی اوکراین» می‌نامد. در اجلاس بروکسل، زلنسکی تأکید کرد: «عضویت در اتحادیه اروپا، اوکراین را به بازار ۴۵۰ میلیون نفری وصل می‌کند و ۵۲۴ میلیارد دلار مورد نیاز برای بازسازی را تأمین می‌کند. این هدف، از جنگ به صلح می‌رود». این هدف، ریشه در ویرانی‌های جنگ دارد؛ چرا که اقتصاد اوکراین از ۲۰۲۲ با انقباض ۲۹.۱ درصدی GDP (صندوق بین‌المللی پول) روبرو شد، و بازسازی ۵۲۴ میلیارد دلاری (بانک جهانی) بدون دسترسی به صندوق‌های اتحادیه اروپا (مانند صندوق همبستگی، ۵۰ میلیارد یورو برای اوکراین) غیرممکن است.

 این هدف زلنسکی، بیش از اقتصادی، استراتژی‌ای برای «اروپایی‌سازی» اوکراین است. فرآیندی که عضویت اقتصادهای شرقی را از وابستگی به روسیه که ۴۰ درصد گاز اوکراین را تأمین می‌کرد، به بازار آزاد اروپا منتقل می‌کند. زلنسکی، با اشاره به پیشرفت در خوشه اقتصادی کمیسیون اروپا، هدف را به عنوان «دسترسی به ۵۰۰ میلیارد یورو صندوق‌های اتحادیه» که ۲۰ درصد برای شرق اختصاص دارد، قرار می‌دهد. این ادغام، نه تنها GDP اوکراین را بلکه ۵ درصد سالانه را رشد می‌دهد، و وحدت ملی را با ایجاد ۲ میلیون شغل (تخمین کمیسیون اروپا) تقویت می‌کند.

این مسئله نشان می‌دهد که این هدف، روسیه را به واکنش وامی‌دارد؛ مسکو، با ادراک عضویت به عنوان «تهدید انرژی» (قطع گاز)، فشار بر مجارستان را افزایش می‌دهد. زلنسکی، با «اصلاحات اقتصادی» این هدف را عملی می‌کند. اصلاحات داخلی، هدف سوم زلنسکی برای عضویت پیش از ۲۰۳۰ است، که او آن را «بنیاد هویت اروپایی اوکراین» می‌نامد. در بروکسل (۴ نوامبر ۲۰۲۵)، زلنسکی گفت: «اصلاحات قضایی و مبارزه با فساد، اوکراین را برای اتحادیه اروپا آماده می‌کند و ما رتبه خود را بهبود بخشیده‌ایم و پیش از ۲۰۳۰ کاملاً هم‌خوان خواهیم بود» این هدف، ریشه در ارزیابی کمیسیون اروپا دارد، که اوکراین را در خوشه عدالت پیشرفت‌دار می‌داند، اما هشدار می‌دهد که ۱۰ مورد عقب‌گرد در حاکمیت قانون وجود دارد.

 این هدف زلنسکی استراتژی‌ای برای "داخلی‌سازی دموکراسی" است، جایی که اصلاحات، اوکراین را از «کشور در حال گذار» به «دولت اروپایی» تبدیل می‌کند. زلنسکی، با قانون مبارزه با فساد، هدف را عملی می‌کند، و حمایت مردم را جلب کرده است. این اصلاحات، نه تنها فساد را کاهش می‌دهد، بلکه وحدیت ملی را با ایجاد ۱ میلیون شغل در بخش عدالت تقویت می‌کند.

 این هدف، روسیه را به پروپاگاندا وامی‌دارد؛ مسکو، با ادراک اصلاحات به عنوان «غربی‌سازی»، حمایت از اپوزیسیون فسادزده (مانند ویکتور یانوکویچ) را افزایش می‌دهد. هویت اروپایی، هدف چهارم زلنسکی برای عضویت پیش از ۲۰۳۰ است، که او آن را «بازگشت اوکراین به ریشه‌هایش» می‌نامد. در بروکسل، زلنسکی گفت: «عضویت در اتحادیه اروپا، اوکراین را از مرز شرقی به قلب اروپا می‌برد. ما اروپایی هستیم و پیش از ۲۰۳۰ اثبات خواهیم کرد». این هدف، ریشه در انقلاب میدان (۲۰۱۴) دارد، جایی که اغلب اوکراین‌ها خود را "اروپایی" می‌دانند، و ارزیابی کمیسیون اروپا، آن را با پیشرفت در خوشه هویت و فرهنگ تأیید می‌کند.

اما این هدف زلنسکی، بیش از فرهنگی، استراتژی‌ای برای "هویت‌سازی ضدروسی" است. جایی که عضویت، اوکراین را از "جهان روسی" به "اروپای دموکراتیک" منتقل می‌کند. زلنسکی، با برنامه‌های فرهنگی، هدف را عملی می‌کند، و حمایت اروپایی‌ها را جلب کرده است. این هویت، نه تنها وحدت ملی را (پس از کریمه، ۲۰۱۴) تقویت می‌کند، بلکه ۴۵۰ میلیون بازار اروپا را برابر تخمین کمیسیون اروپا، برای فرهنگ اوکراین باز می‌کند.

در مجموع، اهداف زلنسکی برای عضویت اوکراین در اتحادیه اروپا پیش از ۲۰۳۰، که در اجلاس بروکسل به اوج رسید، بیش از یک خواسته سیاسی، نقشه‌ای برای بازسازی هویت، اقتصاد و امنیت اوکراین در برابر سایه روسیه است. نقشه‌ای که در روابط اروپا و روسیه، آن را "استراتژی بقا" می‌نامیم، جایی که عضویت نه فقط یک مقصد، بلکه فرآیندی برای ریشه‌کن کردن وابستگی به مسکو است. تضمین امنیتی، که زلنسکی آن را "سپر نهایی" می‌بیند، فراتر از فصل ۵ معاهده اتحادیه اروپا، نمادی از انتقال اوکراین از "مرز جنگی" به "قلمرو صلح" است؛ روسیه، با دکترین "جهان روسی"، عضویت را تهدیدی برای هژمونی‌اش می‌بیند، اما زلنسکی با "فشار از پایین"، وتوی مجارستان را به چالش می‌کشد. چالشی که  غرب را مجبور به بازتعریف مرزها می‌کند.

اهداف زلنسکی «واقع‌بینانه اما جاه‌طلبانه» است؛ اما وتوی مجارستان و چالش فساد، آن را به ۲۰۳۲-۲۰۳۵ می‌کشاند. روسیه، با ادراک عضویت به عنوان «از دست دادن نفوذ»، فشار بر بلغارستان و رومانی  را افزایش می‌دهد، اما زلنسکی با «وحدیت ملی» اروپا را به وحدیت وامی‌دارد. در نهایت، اهداف زلنسکی، اگر با وحدیت اروپا پیش برود، اوکراین را به «ستون شرقی» تبدیل می‌کند، اما بدون آن، به «مرز ابدی» محکوم می‌شود.

۲۱۳/۴۲