سلیمانی با اشاره به این موضوع که اصولا ترامپ در بسیاری موارد نسبت به مواضعی که پیرامون مسائل داخلی و بین المللی در جریان تبلیغات انتخاباتی مطرح کرده بود یا تجدید نظر نموده یا برغم تاکید بر آنها تاکنون موفق به اجرای آنها نشده است، سعی کرد در نسبت هامبورگ رویکردی واقع بینانه‌تر و همگرايانه‌تر از خود نشان دهد . او با اشاره به مذاکرات پوتین-ترامپ در مورد سوریه و تاثیر آن بر همکاری‌های تهران و مسکو گفت همواره از بدو همکاری‌های ایران و روسيه در سوريه این تردید وجود داشته است که روسیه وارد یک معامله با آمریکا شود و از همراهی با ایران فاصله بگیرد؛ این در حالی است که تحولات اخیر به وقوع پیوسته در سوریه در دوره ترامپ، مواضع انفعالی روسیه در قبال تحرکات آمریکا و توافق اخیر آتش بس درجنوب غربی سوریه، احتمال معامله بزرگ آمریکا با روسیه را تقویت کرده است.
مواضع آمریکا در نشست جی 20 را چطور می‌بینید و دونالد ترامپ در این نشست چه مسائلی را بیشتر مدنظر قرار داده بود؟
بیانیه پایانی اجلاس هامبورگ نشان می‌دهد که رهبران گروه بیست در موضوع مبارزه با تروریسم متفق القولند اما در مقوله معاهده آب و هوایی پاریس که آمریکا از آن خارج شده است، اختلافات میان این کشورها کماکان به قوت خود باقیست. در رابطه با موضوع تجارت و تعرفه‌ها نیز هرچند دیدگاه‌های مشترکی وجود دارد اما به جمع بندی نهایی نرسیده‌اند. رویکرد تجارت مآبانه ترامپ به مقوله‌های زیستی، سیاسی و امنيتي نشانگر آن است که کشورهای اروپایی و گروه بیست و متفقین آسیایی آمریکا با نگاه تردیدآمیزی به رفتارهای ترامپ می‌نگرند و همین امر موجبات بروز تزلزل در رویکرد متفقین آمریکا را فراهم مي‌آورد؛ چنانکه در داخل آمریکا نیز زمینه کاهش محبوبیت ترامپ را فراهم نموده است .
ترامپ تاکنون درمورد برخی پیمان‌ها و در تمام نشست‌ها مثل پیمان پاریس یا نشست ناتو سخنانی بر خلاف تعهدات آمریکا مطرح کرده، در اجلاس جی بیست مواضعش چطور بود؟
اصولا ترامپ در بسیاری موارد نسبت به مواضعی که پیرامون مسائل داخلی و بین المللی در جریان تبلیغات انتخاباتی مطرح کرده بود یا تجدید نظر نموده یا برغم تاکید بر آنها تاکنون موفق به اجرای آنها نشده است؛ ازجمله اینکه در مورد ناتو که پیشتر آن را سازمانی منفعل نامیده و بر پرداخت بودجه از سوی اعضا تاکید نموده بود، اینک بر ضرورت تقویت ناتو و اجرای ماده پنج منشور ناتو تاکید می‌کند و درعین حال برموضوع بودجه نیز پافشاری می‌کند.
همچنین در مورد عضویت آمریکا در نفتا که بر خروج از آن تاکید می‌کرد اینک اصراری بر خروج از این پیمان ندارد. در مورد پیمان پاریس هم هرچند اعلام خروج نموده اما آمادگی خود را برای مذاکره اعلام کرده است. در زمینه تامین بودجه احداث دیوار در مرزهای آمریکا با مکزیک هنوز راهکاری نیافته است و در مورد روابط با روسیه که وعده‌های يوتوپيايي داده بود تاکنون موفق به برداشتن گام جدی در رفع چالش‌ها با این کشور نشده است .
به همین دلایل ترامپ سعی کرد در نسبت هامبورگ رویکردی واقع بینانه‌تر و همگرايانه‌تر از خود نشان دهد .
نگاه دیگر رهبران جهان به ترامپ به چه صورت بود چون ترامپ با مواضعی که اتخاذ کرده به نوعی اعتبار آمریکا را نزد غرب و قدرت‌های جهانی زیر سوال برده است؟
رهبران بیست اقتصاد قدرتمند جهان که در هامبورگ آلمان گردهم آمده‌اند موفق شدند تا به جز بخش تغییرات اقلیمی، بر سر دیگر جزئیات اعلامیه رسمی مشترک این نشست به توافق برسند.در بخش آب‌وهوای این اعلامیه، آمریکا خواستار این شده است که به سوخت‌های فسیلی نیز اشاره شود. تهیه این اعلامیه رسمی پس از آن ممکن شد که آمریکا در حوزه تجارت و مبارزه با حمایتگرایی اقتصادی با دیگر رهبران گروه ۲۰ به توافق رسید. حمایتگرایی در حوزه تجارت به اتخاذ سیاست‌های حمایتی از صنایع داخلی بواسطه اعمال تعرفه و یا مالیات غیر معمول گفته می‌شود.
اجلاس هامبورگ برغم حوادثی که حین برگزاری آن رخ داد موفقیتی دیپلماتیک برای میزبان آن، انگلا مرکل صدر اعظم آلمان محسوب می‌شود که موفق شد با وجود اختلاف‌نظرها میان ترامپ و ساير رهبران گروه ۲۰، آنها را به تهیه و تنظیم اعلامیه‌ای مشترک که منعکس کننده اتفاق نظر میان آنها بود وادارد. ترامپ که نخستین ملاقات رو در روی او با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، به مرکز توجه نگاه‌ها تبدیل شده بود، به آنگلا مرکل به خاطر میزبانی موفقیت‌آمیزش تبریک گفت و از او قدردانی کرد. در دوازدهمین اجلاس سران گروه ۲۰ دو موضوع تغییرات اقلیمی و تجارت شاهد بیشترین اختلاف‌نظرها بوده که ناشی از موضع سفت و سخت ترامپ در این دو حوزه بوده است.
اختلاف‌نظر عمده در اجلاس امسال گروه ۲۰ در حوزه تغییرات اقلیمی بود که در آن آمریکا خواستار لحاظ کردن سوخت‌های فسیلی به عنوان یک منبع انرژی در اعلامیه رسمی این گروه شده بود، نوعی از سوخت که کشورهای دیگر در تلاشند آن را با منابع سوختی دیگر جایگزین کنند.
در متنی که در بخش آب‌وهوای این اعلامیه آمده نوشته شده است «آمریکا با همکاری نزدیک با دیگر همتایانش تلاش خواهد کرد تا به دسترسی و استفاده آنها از سوخت‌های فسیلی به صورتی تمیزتر و بهینه‌تر کمک کند.»
همچنین در بخش آب‌وهوای اعلامیه رسمی اجلاس گروه ۲۰، تصمیم ترامپ مبنی بر خروج آمریکا از توافق اقلیمی پاریس نیز ذکر شده است. همزمان در این بخش بر تعهد ۱۹ کشور باقی مانده در این توافق برای اجرا و ادامه آن تاکید شده است.
ترامپ بارها تأکید کرده است که تجارت بین المللی باید آزاد اما عادلانه باشد و باید برای کارخانه‌ها و کارگران آمریکایی نیز سوددهی داشته باشد. تمرکز رئیس جمهور آمریکا بر روابط تجاری با کشورهایی است که میزان فروش آنها به مصرف کنندگان آمریکایی بیشتر از میزان خرید آنها از کارخانه‌های آمریکایی است. اکثریت اعضای گروه ۲۰ با حمایتگرایی در تجارت و استفاده از روش‌های ناعادلانه برای راندن رقبای خارجی در حفاظت از تولیدکنندگان داخلی مخالف بودند. با اینکه سران گروه ۲۰ همچنان به موضع خود در انتقاد از حمایتگرایی پایبند هستند اما از سویی نیز با استفاده از «ابزارهای مشروع در حمایت از تجارت» برای کشوری که در رقابتی ناعادلانه با رقبای خارجی قرار گفته موافقت کرده‌اند. درهمین حال کشورهای عضو «بریکس» در اعلامیه ای منتشر شده پس از نشست مشترک رهبران، از یک «سیستم تجاری چندجانبه آزاد و جهانشمول، استوار بر مقررات، شفاف، و عاری از تبعیض» اعلام حمایت کردند. ولادیمیر پویتن، رئیس جمهوری روسیه، در نشست رهبران کشورهای بریکس نسبت به محدودیت‌ها بر سر تجارت جهانی ابراز مخالفت کرد و گفت تحریم‌های مالی اعمال شده با انگیزه‌ای سیاسی به اعتماد متقابل لطمه زده و اقتصاد جهانی را تخریب می کند. کشورهای موسوم به بریکس همچنین از جامعه بین المللی خواستند تا با همکاری مشترک به اجرای توافق اقلیمی پاریس کمک کنند، توافقی که آمریکا ماه گذشته و به دستور ترامپ از آن خارج شد.
به نظر شما مهمترین دستاورد دیدار پوتین و ترامپ در حاشیه نشست 20 چه بود؟
رایزنی مستقیم و رودروي ترامپ و پوتین برای نخستین بار پس از گذشت حدود هفت ماه از ورود ترامپ به کاخ سفید برای هردو رهبر و جامعه بین المللی بویژه در شرایط خاص منطقه خاورمیانه حائز اهمیت فراوانی بود؛ هرچند درمورد همه موضوعات مذاکره شده فیمابین دو رئیس جمهور اطلاع رسانی نشده و صرفا مانور زیادی برروی توافق دو طرف در زمینه برقراری آتش بس در جنوب غربی سوریه انجام شده و مختصری نیز پیرامون تشکیل واحد مشترک امنیت سایبری علیه تهدیدات جهانی از سوی دو کشور اطلاع رسانی شده است. اما به احتمال قریب به یقین ترامپ و پوتین دردیداری که بیش از دو ساعت به طول انجامیده در رابطه با مسائل مرتبط با اوکراین، کره شمالی، چین، ایران، مبارزه با تروریسم، دخالت روسیه در فرایند انتخابات ریاست جمهوری آمریکا که هم اکنون نیز ازسوی کنکره و اف .بی.آی آمریکا دردست پیگیری است و موضوعات مربوط به ناتو، تجارت جهانی و دیگر مسائل مهم مورد علاقه مذاکره نموده‌اند. قابل ذکراست که این مذاکره در شرایطی صورت گرفت که ترامپ در مسیر عزیمت خود به هامبورگ جهت شرکت در اجلاس گروه بیست، مهمان همتای لهستانی خود شد و در آنجا درمورد عدم دخالت روسیه در اوکراین و عدم حمایت از بشار اسد و همراهي نکردن با ایران در سوریه، به مسکو تلویحا و آشکارا هشدار داد .
ترامپ پس از ملاقات روز جمعه با پوتین گفت «من و پوتین درباره تشکیل یک واحد نفوذناپذیر امنیت سایبری گفت‌وگو کردیم تا از هک شدن انتخابات و بروز وقایع منفی دیگر جلوگیری شود.» هرچند که پس از مطرح کردن ایده تشکیل واحد مشترک امنیت سايبري انتقادهای زیادی متوجه ترامپ شد؛ از جمله لیندسی گراهام، سناتور جمهوریخواه از ایالت کارولینای جنوبی که در واکنش به این ایده ترامپ گفت: این «بدترین ایده‌ای است که تاکنون شنیده‌ام.» و ادام شیف، عضو دموکرات مجلس نمایندگان آمریکا از ایالت کالیفرنیا نیز تاکید کرد که اینکه آمریکا از روسیه انتظار داشته باشد همتایی معتبر در برنامه‌ای امنیتی باشد «به صورت خطرناکی ناپخته است.». لذا ترامپ از موضع خود درباره تشکیل یک واحد مشترک امنیت سایبری در همکاری با روسیه عقب‌نشینی کرد و در توئیتی که یکشنبه گذشته منتشر کرد ضمن اشاره به توافق مشترک با پوتین درباره آتش‌بس در سوریه گفت رایزنی با ولادیمیر پوتین درباره تشکیل واحد امنیت سایبری به معنی این نیست که «من به احقاق آن باور داشته باشم» و افزود چنین واحدی نمی‌تواند تشکیل شود.
وي روز شنبه و پس از نخستین دیدار رسمی‌اش با ولادیمیر پوتین در حاشیه دوازدهمین اجلاس گروه ۲۰، در توئیتر خود ضمن اشاره به توافق با روسیه در برقراری آتش‌بس در سوریه، نوشت «اکنون زمان آن فرا رسیده که همکاری سازنده‌ای با مسکو داشته باشیم.» ترامپ همچنین گفت طی دیدار با ولادیمیر پوتین درباره اتهامات مبنی بر دخالت روسیه در انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته آمریکا صحبت کرده و به دنبال آن پوتین نیز این اتهامات را صریحا تکذیب کرده است.
در همین حال یک روز پس از اجلاس هامبورگ وزیرخارجه آمریکا طی سفر به اوکراین و ديدار با مقامات اين کشور، بر ضرورت اجرای توافق مینسک، خارج کردن تجهیزات نظامی روسیه از شرق اوکراین، حفظ تمامیت ارضی اوکراین توسط روسیه و عدم دخالت مسکو در امور داخلي این کشور تاکید کرد .
مسکو و واشنگتن در این دیدار در خصوص سوریه به توافق‌هایی دست یافتند از جمله آتش بس در سوریه و دور کردن ایران؛ به نظر شما چقدر احتمال دارد که این توافق عملیاتی شود؟
نظر به اینکه مناطق مورد نظر در آتش بس هم مرز با جولان اشغالی است لذا سیادت آنها در این منطقه - خصوصا با توجه به حساسیت ویژه اسرائیل – زمینه‌ای برای پذیرش سیادت آنها بر کل سوریه خواهد بود. این نکته زمانی اهمیت بیش تری می‌یابد که اظهارات اخیر ترامپ مبنی بر توافق کامل با روسیه برای «حواله کامل سوریه به روسیه به شرط بیرون راندن ایران» را جدی بگیریم. بخش جنوبی این منطقه (جنوب غرب سوریه) منطقه «حوض یرموک» است که داعش در آن با پرچم «جیش خالد بن ولید» حکمرانی می‌کند.
با این آتش بس، اردن - و حتی اسرائیل - به راحتی به بهانه مبارزه با داعش می‌توانند وارد خاک سوریه و مرزهای جولان اشغالی شوند. ساده انگاری است اگر تصور کنیم اردن به راحتی به خروج از این منطقه و بازگشت حاکمیت ملی تن خواهد داد.
به این ترتیب، همین توافق می‌تواند زمینه‌ای برای تسلیم شدن دولت مرکزی سوریه برای جولان اشغالی یا گسترش منطقه اشغالی به حوض یرموک باشد که بارها اسرائیل با موشک و خمپاره به مواضع جبهه مقاومت در این منطقه حمله کرده است. به این ترتیب، در سایه آتش بس، گروه‌های معارض می‌توانند نیروهای خود را جابجا کرده و از فرصت آتش بس بهره برداری کنند؛ اما چنین ضمانتی در اختیار محور مقاومت نیست.
از آنجایی که اردن و اسرائیل نيز بخشی از توافق آتش‌بس در جنوب غرب سوریه و منطقه عاری از خشونت هستند، اسرائیل هرگونه توافق سیاسی برای سوریه را به عاری شدن جنوب سوریه از سلاح و جلوگیری از حضور ایران و همپیمانانش در این مناطق مشروط کرده است. مقامات آمریکایی بویژه ترامپ جلوگیری از حضور ایران در سوریه را مورد تاکید قرار داده‌اند و بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل در گفتگوی تلفنی خود با ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه بر عقب راندن ایران و همپیمانانش از جنوب سوریه تاکید نموده و حتی دربرابر حملات اخیر آمریکا به پایگاه‌های دولت سوریه واکتشي از خود نشان نداده این احتمال که مسکو به سمت معامله بزرگ با آمریکا در سوریه برود افزایش یافته است .
همچنین نتانیاهو طی پیام‌هایی توئیتری که به زبان فارسی منتشر شده آورده است که اسرائیل از یک آتش‌بس راستین در سوریه استقبال خواهد کرد، اما این آتش‌بس نباید اجازه استقرار نظامی به ایران و دست‌نشاندگانش را در سوریه و مخصوصاً جنوب سوریه بدهد.
وی افزوده است که وزیر خارجه آمریکا و رییس جمهور روسیه، گفتند که موضع اسرائیل را درک می‌کنند و خواسته‌های ما را مدنظر قرار می‌دهند .
نتانیاهو همچنین مدعی شده است که از تقویت حزب‌الله از راه سوریه، با تأکید بر دستیابی به تسلیحات با دقت بالا و از استقرار زمینی حزب‌الله یا نیروهای ایران در درازای مرز با سوریه جلوگیری خواهند کرد.
درهمین حال هاآرتص نوشت، «اسرائیل با نظارت روسیه نیز در این منطقه مخالف است.».اسرائیل پیشتر با نقش ترکیه در بخش مذاکرات با هدف تعیین مناطق کاهش تنش در سوریه مخالفت کرده بود. به‌نوشته این نشریه، اسرائیل، آمریکا را حائز بیشترین صلاحیت در نظارت بر آتش‌بس در جنوب سوریه می‌داند. هاآرتص افزوده است دولت آمریکا استدلال‌های اسرائیل را پذیرفته و در تلاش است پاسخ مثبت اردن و روسیه را نسبت به این مطالبات دريافت کند.
می‌توان گفت که روسیه اگر در خصوص مسئله سوریه به آمریکا نزدیک شود این مسئله باعث دور شدن مواضع مسکو از تهران خواهد شد؟
همواره از بدو همکاری‌های ایران و روسيه در سوريه این تردید وجود داشته است که روسیه وارد یک معامله با آمریکا شود و از همراهی با ایران فاصله بگیرد؛ این در حالی است که تحولات اخیر به وقوع پیوسته در سوریه در دوره ترامپ، مواضع انفعالی روسیه در قبال تحرکات آمریکا و توافق اخیر آتش بس درجنوب غربی سوریه، وقوع این احتمال را تقویت کرده است. هرچند که روسیه با ایران و ترکيه نیز در موضوع آتش بس در سوريه همکاری می‌کند که می‌تواند نشانه‌ای از احتمال تقسیم حوزه‌های نفوذ به بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای را در سوريه به ذهن متبادر سازد .
نظر شما