دولت سعودی و توسعه‌های تازه در مسجدالحرام

در دوره سعودی، نخستین مرحله توسعه زمان عبدالعزیز پدر این خانواده است که فرزندانش هنوز حکومت می‌کنند، آغاز شد. خود او تا سال 1375 ق بود و اکنون که 63 سال از مرگ او می‌گذرد، هنوز هم فرزندش سلمان در حال سلطنت است. توسعه دوم، زمان فهد صورت گرفت که صورت مدینه و مکه را با تغییراتی که در این دو مسجد و حتی بسیاری از مساجد دیگر داد، تغییر داد. اگر نقشه هوایی مسجد الحرام را مشاهده کنید، زایده ای در سمت غربی مشاهده می کنید که افزوده ملک فهد است و به مناسبت باب فهد هم در همان سمت است.

ملک عبدالله توسعه ای را در سمت شمالی آغاز کرد، و فضایی را در این قسمت افزود که امروز دیدم تابلویی هم به عنوان توسعه ملک عبدالله در داخل مسجد دیده می شد، اما در دوره سلمان، با خرید دو سه محله قدیمی در قسمت شمالی، میان باب الفتح و باب العمره، و صاف کردن کوهها، مساحت زیادی در سمت شمالی افزوده شده است. این طرح که بخش مسجد آن تقریبا تمام شده، هنوز بخش های نیم کاره و در دست انجام زیادی دارد. گزارش هایی از آن را می تواند در فیلم های کوتاهی که در یوتیوپ هست مشاهده کرد. در قسمت افزوده شده، معماری های تازه ای و البته هماهنگ با قسمت قدیمی کار گرفته شده و سالن های تازه ای برای نمازگزاران تدارک دیده شده است.

کنگره های نسبتا عظیم، سنگ کاری ها شکیل، خط نوشته های بسیار عالی و مهم تر از همه درهای بسیار بزرگ و سنگین در جای جای آن بکار رفته است. حالا گفته می شود که یک میلیون و هشتصد و پنجاه هزار نفر همزمان می توانند در نماز جماعت شرکت کنند. البته راهها برای دستیابی به ماشین دور شده و تنها آدمهای سالم می توانند این همه مسیر را طی کنند. به هر حال دولت سعودی در هر مرحله، بخشی از مقبولیت خود میان مسلمانان را از خادم الحرمینی می گیرد، و از امتیاز بزرگی برای میزبانی میلیونها نفر به طور سالانه برخوردار است.

طبیعی است که باید این اقدامات را انجام بدهد، بویژه که درآمد هنگفتی از نفت دارد و مسلمانان دیگر انتظار دارند تا سرویس بهتری به آنها داده شود. اکنون وقتی از طرف شعب ابی طالب و ورودی مسعی وارد مسجد می شویم، و از دور نگاهی به مسجد الحرام می اندازیم، مهم ترین مساله تأسف بار این است که آن قدر اطراف مسجد بناهای بلندی ساخته شده است که اساسا مناره های مسجد هم چندان مشخص نیست، چه رسد به دیواره ها. گفته می شود قرار است در طرح های آینده مجموعه هتل هایی که به عنوان وقف عبدالعزیز و اطراف برج ساعت است تخریب شود.

این کار بسیار ضروری است تا مسجد نمود بیشتری بیابد. در بخش اجیاد هم بسیاری از هتل ها در همین مرحله تخریب شده است. به نظر می رسد، اگر کاری بکنند که مسجد بروز و ظهور سابق خود بلکه بهتر را داشته باشد، عالی خواهد بود. به طور طبیعی مردم مکه، روشن از مردم مدینه بوده و کمتر سخت گیری دارند. علاوه که تنوع نژادی ساکنان مکه بسیار بیشتر است، بنابرین حاجیان در مکه، بسیار راحت تر از مدینه هستند. امکانات شهری مکه هم بیشتر است، هرچند جغرافیای شهر، کوهها و تونل ها، مشکلاتی را برای رفت و آمد ایجاد می کند. امسال که سلطنت سعودی، با قدرت برابر سلفی های افراطی ایستاده بود، حاجیان امنیت بیشتری داشتند.

به نظر می رسد دولت جدید سعودی، هم به خاطر مشکل داعش و هم روان تر کردن بحث حج، و حتی استفاده های سیاحتی از آن در آینده، مصمم است تا برابر سلفی ها بایستد. این کار مسلما وجهه دولت سعودی را نزد مسلمانان بهتر خواهد کرد.