نتایج سرشماری جدید از بنگاه های زودبازده

سید ابراهیم علیزاده: پس از اعلام 30 درصدی انحراف بنگاه های زودبازده توسط سازمان بازرسی کشور در چند هفته پیش و دفاع وزارت کار و امور اجتماعی و متولی این طرح از آن ، وزارت کار اعلام کرده بود که بار دیگر وضعیت این بنگاه ها بررسی خواهد شد که این بار به جای نمونه گیری، سرشماری از همه بنگاه های زودبازده صورت خواهد گرفت و حال معاون وزیر کار از نتایج اولیه این سرشماری سخن می گوید.

حمید حاجی عبدالوهاب که بعد از رفتن جهرمی از ساختمان وزارت کار، شاید مهم ترین مدافع این طرح باشد در گفت وگو با خبرآنلاین در مورد نتایج این سرشماری از بنگاه های زودبازده با تاکید بر اینکه این بررسی از همه بنگاه های زودبازده انجام شده است، اظهار می کند: این گزارش توسط وزارت کار و تحت نظارت مرکز آمار با همکاری بخش خصوصی در سطح وسیعی انجام شده است.

وی هرچند تعداد این بنگاه ها را اعلام نمی کند و تنها به این جمله بسنده می کند که همه بنگاه های زودبازده بررسی شده اند، اما از ارقام اعلام شده وزارت کار می توان تعداد این بنگاه ها را محاسبه کرد. طبق آخرین گزارش از عملکرد بنگاه های زودبازده از  63 هزار میلیارد تومان اعتبار مورد نیاز برای یک میلیون و 105 هزار و 182 طرح معرفی شده به بانک ها با پیش‌بینی سه میلیون و 139 هزار و 415 شغل جدید تنها یک سوم اعتبار مدنظر بنگاه های زودبازده پرداخت شده است که از روی این ارقام می توان برداشت کرد که حدود یک سوم تعداد طرح های معرفی شده به بانک ها تسهیلات دریافت کرده بودند و تعداد آن ها هم حدود 400 هزار بنگاه زودبازده می شود.

شاید مهمترین موضوع در این بررسی میزان انحراف بنگاه های زودبازده باشد که اخیرا سازمان بازرسی کشور این انحراف را 30 درصد اعلام کرده بود، اما معاون وزیر کار در این مورد تصریح می کند: نتیجه آن مغایر این مواردی است که تا به حال اعلام شده است و این 30 درصد و موارد دیگر را تایید نمی کنیم.

حاجی عبدالوهاب تایید می کند که میزان این انحراف حدود همان چهار درصدی است که پیش از این هم وزارت کار این رقم را اعلام کرده بود و به سخنانش اضافه می کند: این رقم مربوط به عدم اجرا است و بقیه موارد باید بررسی شوند. البته ما واقعا نمی توانیم بگوییم بقیه موارد هم 100 درصد درست هستند. این ها باید بررسی شوند و یک بررسی حسابرسی می خواهد که این کار حسابرسی در فاصله کوتاه امکان پذیر نیست.

وی در مورد اختلاف میزان انحراف بنگاه های زودبازده هم عنوان می کند که باید واژه انحراف معنا شود و معمولا تعاریف با هم متفاوت است.

معاون وزیر کار تعریف وزارت کار از انحراف بنگاه های زودبازده را عدم اجرای طرح ها می داند که طبق این بررسی عمده طرح ها اجرا شده اند. این درحالی است که به زعم او به نظر می رسد در بررسی سازمان بازرسی انحراف این گونه تعبیر شده  که اعتبار در جایی دیگر صرف شده است. البته نباید این را هم فراموش کرد که جدای از این دو میزان انحراف، پیش از این، توسط مرکز پژوهش های مجلس میزان انحراف بنگاه های زودبازده هشت درصد، توسط بانک مرکزی 43 درصد و معاونت مبارزه با جرایم اقتصادی پلیس آگاهی ناجا (بنا بر بررسی سازمان بازرسی کشور)50 درصد اعلام شده بود و وزارت کار هم هیچ کدام را تایید نکرده بود و این میزان را کمتر از چهار درصد اعلام می کرد. اعتقاد متولی اصلی این طرح نیز این است که این میزان انحراف اعلام شده توسط سازمان بازرسی پذیرفتنی نیست.

*بنگاه های زودبازده در معرض ورشکستگی نیستند؟

جدای از بحث انحراف بنگاه های زودبازده، مدتی قبل یکی از مدیران خود وزارت کار در گفت وگو با یکی از خبرگزاری های وابسته به دولت اذعان کرده بود که 300 هزار بنگاه زودبازده در آستانه ورشکستگی هستند که در صورت حمایت نشدن از بین خواهند رفت و 90 درصد مشاغل ایجاد شده توسط بنگاه های زودبازده نابود خواهند شد. رییس مرکز نوسازی و بودجه وزارت کار با اشاره به پرداخت نشدن اعتبارات یارانه‌ای به بنگاه‌های زودبازده از سال گذشته تاکنون،‌ گفته بود: با توجه به عمر سه تا پنج ساله این بنگاه‌ها در کشور در صورت حمایت نشدن، 300 هزار بنگا‌ه موجود محکوم به فنا هستند. وی حمایت نکردن دولت از بنگاه‌های زودبازده را به معنای ریزش 90 درصدی اشتغال 954 هزار نفری این بنگاه‌ها دانسته و اظهار کرده بود: در حال حاضر آمار دقیقی از ریزش این بنگاه‌ها وجود ندارد و امیدواریم که ریزشی وجود نداشته باشد.

با وجود این و افزایش نرخ بیکاری که تا حدی تایید کننده آن است، معاون کارآفرینی و توسعه سرمایه انسانی وزارت کار نه تنها این موضوع را تایید نمی کند، بلکه مدعی می شود اکثر بنگاه هایی که اعتبار گرفته اند فعال هستند. وی با تاکید بر اینکه در مورد بنگاه های زودبازده وضعیت این چنین چیزی که اعلام شده نیست، متذکر می شود: در تشریح این گزارش و بررسی از بنگاه های زودبازده گزارش خواهند داد که عمده بنگاه های زودبازده ای که تسهیلاتی از بانک ها دریافت کرده اند همچنان مشغول به کار هستند و در آستانه ورشکستگی نیستند. حاجی عبدالوهاب در پاسخ به این سوال که آیا این سخنان به منزله آن است که مشاغل ایجاد شده توسط بنگاه های زودبازده پایدار بوده اند؟ این گونه واکنش نشان می دهد: نخیر. شغل فرق می کند. این که بنگاه های زودبازده فعال هستند با بحث ایجاد اشتغالی که توسط این بنگاه ها محقق شده، متفاوت است که جزییات بیشتر آن در گزارش تشریحی این بررسی از بنگاه های زودبازده ارائه خواهد شد. با وجود این، وی در این مورد به صورت مختصر توضیح می دهد: در حال حاضر در کنار واحدهایی که فعال هستند و کار می کنند، واحدهایی هم وجود دارد که فعال نیستند و در حالت راکد به سر می برند اما از طریق این واحدها شغل ایجاد شده بود. البته در کنار این ها واحدهایی هم هستند که هرچند برای ایجاد شغل اعتبار دریافت کرده بودند اما طرح آن ها اجرا نشده است که همه این ها در این بررسی گزارش شده است.

این مسئول در وزارت کار در پایان تصریح می کند: با ارائه گزارش سرشماری از بنگاه های زودبازده خیلی از مسائل شفاف خواهد شد.

حال باید ماند و دید که این شفاف سازی چگونه خواهد بود و آیا می تواند حداقل برخی از مسئولان کشور را متقاعد کند که اجرای بنگاه های زودبازده با 20 هزار میلیارد تومان هزینه اشتباه نبوده است یا اینکه همچنان حتی مدافعان دولت باز اذعان می کنند: بنگاه های زودبازده از ابتدا اشتباه بزرگی بود.

بنگاه های زودبازده در سال اول اجرا یعنی سال 85 ، بیش از 80 هزار و 343 میلیارد ریال اعتبار دریافت کردند که حاصلش ایجاد بیش از 426 هزار شغل جدید بود. این میزان در سال 86، 92 هزار و 939 میلیارد ریال تسهلات پرداخت شده و ایجاد بیش از434 هزار شغل جدید بود. کارنامه سال 87 طرح بنگاه های زودبازده نیز نشان می دهد در این سال تنها 73 هزار شغل جدید با اعتبار صرف شده 26 هزار و950 میلیارد ریال ایجاد شد و در سه ماهه اول سال 88 نیز بیش از 39 هزار شغل جدید ایجاد شد.به عبارتی تا آن موقع بیش از یک میلیون شغل جدید با صرف بیش از 20 هزار میلیارد تومان ایجاد شده بود. اما بعد از آن دیگر آمار رسمی ای وزارت از عملکرد بنگاه های زودبازه منتشر نکرد که شاید مهم ترین علتش این بود که به گفته معاون وزیر کار تاکنون در سال جدید تسهیلاتی به بنگاه های زودبازده داده نشده است.