دل بستن به روسیه خطاست/ روس‌ها در بخش نفت به منفعت خودشان فکر می‌کنند، نه ما

۱- روسيه ماه گذشته ميلادي (سپتامبر)، 11 ميليون و 360 هزار بشكه در روز نفت توليد كرده است. اين، بيشترين ميزان توليد نفت پس از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي است. نفت برنت ديروز حدود 85 دلار براي هر بشكه قيمت‌گذاري شد. روسيه تحت تحريم است. پس به درآمدهاي نفتي‌اش نياز مبرم دارد. همين دو گزاره كافي است كه در اين قيمت‌هاي بالا، تا مي‌تواند نفت توليد كند. حالا در اين ميان چه باك كه بازار نفت متحد سياسي منطقه‌اي تحت تحريم خودش (ايران) را بگيرد! با همين رويكرد است كه الكساندر نوواك، وزير انرژي روسيه، ديروز به خبرنگاران گفت: «توليدكنندگان اوپك و غيراوپك، در صورت لزوم به سرعت مي‌توانند درباره افزايش توليد نفت توافق كنند.» نفت اورال روسيه، قابليت جايگزيني نفت ايران را دارد. اين اخبار و استدلال‌ها، كافي‌است تا به كساني كه فكر مي‌كنند روسيه در تحريم نفتي ايران، پشت ايران خواهد ايستاد و هزينه خواهند داد ، بگوييم اشتباه مي‌كنند.

۲- اين طور به نظر مي‌آيد كه روس‌ها در عرصه بين‌المللي تلاش مي‌كنند تا تحريم كشورشان را از خط تحريمي ايران جدا نشان دهند. يعني با ابزارهاي مختلف به دنيا نشان دهند كه تحريم روسيه به خاطر مساله كريمه و اوكراين با تحريم‌هاي ايران از يك جنس نيست. روس‌ها به عنوان يك قدرت بين‌المللي نمي‌خواهند گوشه رينگ نشان داده شوند. جايگزيني بازيگر ديگر، با پروپاگانداي خبري مي‌تواند يك راه براي حصول اين هدف باشد.

۳- وزير نفت عربستان ديروز اعلام كرد كه اين كشور در چند روزه ماه جاري ميلادي (اكتبر) توليد نفتش را به روزانه 10 ميليون و 700 هزار بشكه در روز رسانده است. يعني فقط 20 هزار بشكه كمتر از ركورد توليد نفت اين كشور در ماه نوامبر سال 2016 ميلادي. روسيه در كنار عربستان به تنهايي حدود 22 مليون بشكه نفت توليد مي‌كنند. در الجزاير كه بودم متوجه شدم سعودي با نزديك شدن به روسيه ممكن است بخواهد ايده تشكيل يك Forum (انجمن يا تشكل) جديد را بين اوپك و غير اوپك با محوريت خودش و روسيه پايه‌گذاري كند تا همكاري اوپك و غير اوپك در سال آينده از طريق اين نهاد پيش برود. با قراردادن دبيرخانه آن در دبيرخانه اوپك هم، آرام آرام اين Forum تقويت شده و از قدرت اوپك در افكار عمومي كاسته شود. چنين طرحي براي عربستان چند منفعت دارد. اول اينكه مي‌تواند خود را از احكام احتمالي دادگاه‌هاي امريكا بر اساس noopec اندكي رها كند و دوم آنكه، روسيه را به عنوان يك رقيب كنار خود بنشاند تا هرگونه ايجاد ثبات در بازارهاي آني نفت با مشاركت اين دو كشور بزرگ توليد‌كننده نفت انجام شود. فراموش نكنيد كه در توافق سال 2016 براي كاهش توليد نفت، سعودي شرط كاهش توليد نفت خود را مشاركت روسيه در كاهش توليد نفت قرار داده بودند. منفعت سوم نزديكي سعودي با روس‌ها آن قدر هست كه نزديكي ديدگاه‌هاي آتي سياسي‌شان را هم در پي داشته باشد. پس، سعودي تلاش زيادي خواهد كرد تا روسيه را در بازار نفت كنار خود داشته باشد. روس‌ها هم به آن بي‌ميل نخواهند بود. چرا كه ممكن است چراغ سبزي باشد به امريكايي‌ها براي كاستن از تحريم‌هاي روسيه. حواس‌مان باشد كه اين روند براي ايران بي‌هزينه نيست.

۴- صفحه سياست بين‌الملل، سياه و سفيد نيست. با وجود آنچه گفته شد، معتقدم اگر ظرفيتي براي همكاري نفتي با روس‌ها در اين شرايط تحريم وجود دارد، (كه هست)، بايد از آن استفاده كرد. اگر روسيه بتواند بخشي از نفت ايران را بخرد و در پالايشگاه‌هايش مصرف كند و به جاي آن «اورال» خود را صادركند، يك راه گريز براي ايران است؛ ولو اينكه تجربه قبلي نشان داده كه آنها تخفيف‌هاي بزرگ مي‌خواهند؛ ضمن اينكه صادرات «اورال» بيشتر در بازارهاي نفتي ايران، باز‌پس‌گيري اين بازارها را پس از دوره تحريم بسيار دشوار مي‌كند. نفتي‌ها مي‌دانند كه بازارهاي نفتي‌مان چقدر براي مصالح ملي كلان كشور استراتژيك است. با اين وجود، اينها از هزينه‌هاي تحريم است. به دور از شعار بايد نسبت به هزينه‌هاي تحريم واقع‌بين باشيم.

۵- زنگنه براي شركت در هفته انرژي مسكو كه از ديروز آغاز شده است به مسكو نرفت و معاونش در بخش گاز را به روسيه فرستاد. او در مصاحبه اخيرش با خبرگزاري‌هاي خارجي پيش از اجلاس الجزاير، به عنوان وزير كابينه سعي كرد نرم از روسيه بگذرد اما چند هفته پيش از آن مصاحبه، حسين كاظم‌پور ‌اردبيلي، نماينده ايران در هيات عامل اوپك در گفت‌وگويش با وال استريت ژورنال، شفاف و صريح نسبت به افزايش توليد نفت روس‌ها انتقاد كرده بود: «افزايش توليد نفت روسيه، با توافق جهاني كاهش توليد نفت مغايرت دارد و تحريم‌هاي ضد ايراني امريكا را تقويت مي‌كند.» حرف آخر را اول زده‌ام!

17302