ابومازن خط خورد؟

صابر گل‌عنبری

بر کسی پوشیده نیست که هدف اصلی محاصره دوازده ساله نوار غزه و سه جنگ ۲۰۰۸، ۲۰۱۲ و ۲۰۱۴ خارج ساختن این منطقه از کنترل جنبش حماس و بازگرداندن حکومت خودگردان و ابومازن به آن بود.

اتفاقاتی در جریان است که نشان می‌دهد بازگشت تشکیلات خودگردان به غزه و بهتر است بگوییم فعلا و موقتا از دستور کار تل‌آویو، قاهره و آمریکا خارج شده است. علت آن هم شکافی جدی است که میان آمریکا، مصر و اسرائیل از یک سو و حکومت خودگردان و شخص ابومازن از سوی دیگر درباره شیوه تعامل با باریکه غزه ایجاد شده است.

واقعیت این است که نتانیاهو به دلایل مختلف، چه داخلی از جمله انتخابات پیشروی کنست و چه خارجی از جمله تمرکز بر جبهه سوریه و ایران، آماده جنگی جدید با نوار غزه نیست و آن را قماری سیاسی می‌داند که می‌تواند نتایج ناگواری داشته باشد. به همین علت می‌خواهد تا حدودی فشارهای اقتصادی و انسانی را بر نوار غزه کاهش داده و از انفجاری بزرگ در مرزهای جنوبی جلوگیری کند.

اما این چیزی نیست که ابومازن می‌خواهد، او در روند آتش بس میان غزه و تل‌آویو با میانجیگری مصر مانع‌تراشی می‌کند و درصدد اعمال مجازات‌های تازه‌ بر این منطقه و حماس است. از این رو، مقامات اسرائیلی از جمله لیبرمن گفته‌اند که ابومازن می‌خواهد ما را به جنگ با حماس بکشاند. در بحث آشتی ملی هم شروطی را مطرح می‌کند که منطقی به نظر نمی‌رسد و حتی مصری‌ها نپذیرفتند.

از سوی دیگر، دولت ترامپ با توجه به نزدیک بودن رونمایی از طرح معامله قرن و به دلایل دیگر رغبتی به وقوع جنگی تازه در غزه ندارد.

مصر نیز به دلایل متعدد از جمله تلاش برای بازیابی نقش منطقه‌ای خود از کانال غزه خواهان برقراری آشتی ملی و آتش‌بس است و ظرف یک سال اخیر ایده‌ها و طرح‌هایی برای آشتی فلسطینی داده که فورا با موافقت حماس روبرو شده،در حالی که فتح همواره با تحفظ و تردد برخورد کرده است و همین مساله خشم قاهره از رام الله شخص محمود عباس را به دنبال داشته تا حدی که هم اکنون نوعی تنش پنهان میان دو طرف ایجاد شده و گفته می‌شود رئیس جمهور مصر اخیرا در تماس تلفنی با محمود عباس به تندی سخن گفته است.

واقعیت این است که انگیزه‌های محمود عباس از این کارها به وضوح مشخص نیست. هر چه هست او به شدت از دست همه عصبانی است.

به دنبال استنکاف حکومت خودگردان از تامین اعتبار مالی برق صادراتی به غزه، امروز برای نخستین بار قطر با پرداخت هزینه‌ آن از طریق سازمان ملل به غزه سوخت فرستاد و اعلام کرد که ۱۵۰ میلیون دلار هم کمک انسانی فوری به این منطقه می‌کند.

در گذشته چند باری دوحه هزینه مالی سوخت را به تشکیلات خودگردان تحویل داده است و این تشکیلات هم به حساب شرکت برق اسرائیلی واریز می‌کرد و برق به منطقه غزه صادر می‌شد، اما این بار حکومت خودگردان دور زده شد.

ابومازن حتی به شرکت "باز" اسرائیلی فشار آورد تا از پذیرش اعتبار قطری خودداری کند. از سوی دیگر رادیو سراسری عبری چند روز پیش به نقل از منابع دولتی اعلام کرد در صورتی که محمود عباس تهدید خود مبنی بر توقف بودجه ۹۶ میلیون دلاری غزه را عملی کند، دولت نتانیاهو این مبلغ را از درآمدهای مالیاتی تشکیلات خودگردان از مبادی ورودی کالا کسر خواهد کرد و از طریق سازمان ملل به غزه می‌فرستد.

بر این اساس بنظر می رسد که در حقیقت دور زدن تشکیلات خودگردان فلسطین با چراغ سبز آمریکا صورت گرفته است. چند روز پیش روزنامه فلسطینی الحیات به نقل از منابع آگاه نوشت که دولت آمریکا از کشورهای کمک‌کننده به فلسطینی‌ها خواسته است که کمک‌های خود به نوار غزه را مستقیما از طریق سازمان ملل بفرستند و قطر اولین کشوری است که این کار را انجام داد.

در خاتمه ذکر سه نکته ضروری است:

۱- به نظر نمی‌رسد که این طرف‌ها برای همیشه بخواهند تشکیلات خودگردان را دور بزنند و از نقش آن بکاهند. احتمالا این مساله موقتی و با هدف جلوگیری از انفجار اوضاع در این مقطع است. فعلا این تشکیلات با این شکل تعامل با غزه و اعمال مجازات علیه آن خواسته یا ناخواسته خود را از معادلات مربوط به این منطقه کنار زده است و این مساله به جدایی بیشتر میان باریکه غزه و کرانه باختری منجر خواهد شد.

۲- آن‌چه این روزها شاهد هستیم صرفا کاستن از شدت محاصره با هدف جلوگیری از سوق یافتن اوضاع به سمت جنگی دیگر است که هم حماس و هم نتانیاهو در شرایط کنونی از آن احتراز می‌کنند.
 از این رو، محاصره نوار غزه تداوم خواهد یافت و لغو آن فعلا به دلایل زیادی اتفاق نخواهد افتاد.

۳- این کنار زدن تشکیلات خودگردان از معادلات غزه به هیچ وجه به معنای رویکرد سه طرف اسرائیلی، مصری و آمریکایی به سمت حماس و کنار آمدن با این‌ جنبش نیست.

52310