آیا نمایشگاه کتاب تهران را می‌توان بین‌المللی دانست؟ آیا در این نمایشگاه حقیقتاً ناشران داخلی و خارجی با هم ارتباط برقرار می‌کنند و به تعاملی می‌رسند؟ آیا با وجود اینکه قانون کپی رایت در کشور ما به رسمیت شناخته نمی‌شود، ناشران مطرح بین‌المللی در نمایشگاه ما شرکت می‌کنند؟ آنچه در پی می‌آید پاسخ علی اکبر اشعری رئیس کتابخانه ملی در نمایشگاه کتاب است به این پرسش‌ها.
نمی توانیم به صرف اینکه تعداد ناشران خارجی کمتر از ناشران داخلی است بگوییم این نمایشگاه بین‌المللی نیست، چرا که اغلب ناشران مطرح بین‌المللی در نمایشگاه ما حضور دارند و از طرف دیگر چون ناشران داخلی نمایشگاه را فرصتی می‌دانند برای اینکه کتاب‌هایشان را عرضه کنند مجال بیشتری برای آنها فراهم می‌شود تا از فرصت نمایشگاه بهره ببرند. اما اتفاقات دیگری که همزمان با نمایشگاه و در کنار آن روی می‌دهد وجهه بین‌المللی بودن آن را تضمین می‌کند، مثل بازار جهانی کتاب و یا حتی نشست‌های مختلفی که ناشران خارجی و ناشران داخلی با هم دارند و کتاب هایشان را به هم عرضه می‌کنند.
نمایشگاه‌های کتاب در سراسر دنیا دو گونه‌اند؛ یکی نمایشگاه‌هایی مثل فرانکفورت و بولونیا که در آنها کتاب‌ها به نمایش گذاشته می‌شوند و محل مراجعه ناشران، مؤلفان و مترجمان است نه مردم عادی. دسته دوم نمایشگاه و فروشگاه‌های کتاب هستند که در آنها هم کتاب‌ها به فروش می‌رسند و هم به نمایش درمی آیند. نمایشگاه کتاب تهران از این جهت که هر دو وجه نمایشگاهی و فروشگاهی را دارد و استقبال میلیونی هم از آن می‌شود پدیده‌ای منحصر به فرد و جهانی است. در دیدار و گفت و گو با برخی از ناشران روسی و آلمانی می‌دیدم که عظمت نمایشگاه تهران را مثال زدنی توصیف می‌کردند. با این تفاسیر چرا باید به صرف اینکه این نمایشگاه مثل نمایشگاه‌های دیگردنیا نیست به عظمت آن لطمه وارد کنیم؟ چرا باید با وجود اینکه نمایشگاه ما اختصاصات خاص خودش را دارد و تاکنون موفق هم بوده است الگوی دیگری را وارد کنیم؟ از رسانه‌ها می‌خواهم که اگر هم انتقاد می‌کنند در جهت رفع نقایص و در مسیر سازندگی باشد.
من شاهد بودم از ماهها پیش حتی در لحظات تحویل سال برای برپایی نمایشگاه زحمت کشیده‌اند. من در نمایشگاه کتاب از نظر مسئولیت برگزاری هیچ‌کاره‌ام اما واقعاً دلم می‌سوزد وقتی این نقدهای گزنده را می‌بینم. نه تنها من که شما اگر از وزیر ارشاد هم سؤال کنید حتماً قبول می‌کند که این کار هم مثل هر کار دیگری اشکالاتی دارد اما مهم این است که هر سال برای رفع ایرادات تلاش شده است. بیست و دو سال است که نمایشگاه تهران برگزار می‌شود و اگر از گذشته تاکنون وضعیت برگزاری نمایشگاه را بنگرید و بررسی کنید خواهید دید که هر سال بهتر از سال گذشته برپا شده بنابراین فکر می‌کنم که باید این رخداد فرهنگی سال را در کشورمان به فال نیک بگیریم. بعد هم بسیاری از اشکالات ربطی به ارشاد ندارد مثل اینکه مدام گفته می‌شود مصلا مکان مناسبی برای برپایی نمایشگاه کتاب نیست. دقیقاً به دلیل وجود همین نمایشگاه، اغلب تعامل خوبی هم میان ناشران داخلی و خارجی برقرار می‌شود. با وجود اینکه قانون کپی رایت در دستور کار مجلس قرار گرفته و هنوز هم به تصویب نرسیده است اما ناشران ما خود به سمت خرید رایت کتاب‌ها رفته‌اند و قرارداد‌هایی هم با ناشران خارجی می‌بندند. اینها اتفاقات مبارک نمایشگاه کتاب است که نباید از آن غافل شد. کتاب‌های فارسی هم به زبان‌های دیگر ترجمه می‌شوند منتها به روال سالهای گذشته هنوز بیشترین حجم کتاب‌های ترجمه شده موضوعات دینی و ادبی هستند. اگرچه ایرانی‌ها در کار تدوین کتب علمی و فنی ورود پیدا کرده‌اند و خیلی از کتاب‌های ریاضی و علمی را در دنیا ایرانی‌ها می‌نویسند اما هنوز موضوعات غالب موضوعات دینی هستند و نمی‌شود گفت که ترجمه این کتاب‌ها و آشنایی ناشران خارجی با این آثار هیچ ارتباطی با نمایشگاه کتاب ندارد چون واقعاً ناشران خارجی و داخلی اینجا به هم پیوند می‌خورند و آثار یکدیگر را می‌شناسند. اینها به نظر شما اتفاق‌های مبارکی نیست؟
رئیس کتابخانه ملی
نظر شما