هر فصل، وقتی آمار فروش کتاب‌ها منتشر می‌شوند و کتابهای مذهبی را صدرنشین می‌بینم، دوست ندارم مانند آدمهای بدبین، بی‌درنگ فروش قرآن و مفاتیح را مؤثر بدانم و به این نتیجه برسم که مخاطبان آثار مذهبی، روز به روز کمتر می‌شوند و بنابراین، زیاد نمی‌شود به آینده انتشار آثار اینگونه، امیدوار بود. . . اما در کنار این خوش‌بینی بزرگ، هر بار نمایشگاهی از کتاب در جایی برپا می‌شود یا سری به مرکز پخش آثار مکتوب مذهبی (برای همگان) می‌زنم؛ مجموعه‌ای از آثار مکتوب تازه منتشر شده را می‌بینم که به دلیل بیم نویسندگان و ناشران معتقدشان از غضب خدا و اهل‌بیت، درباره امامان معصوم نوشته نشده‌اند اما درباره دوستان معاصر آنان (روحانیان و عارفان شیعی) چنان سخن گفته‌اند که مخاطب، سردرگم می‌ماند.
موج انتشار کتابهای عرفانی، رخداد تازه‌ای نیست؛ سال‌هاست که هر بار به حاشیه حرمهای مطهر و زیارت‌گاه‌های گوناگون سری می‌زنیم، مجموعه‌ای از کتابهای معنوی را می‌بنیم که برای ارشاد مخاطبان و مراجعه کنندگان به بقاع متبرک نوشته و منتشر شده‌اند. . . اما دلیل اینکه در یک دهه اخیر، انتشار کتابهای اینگونه شتاب بیشتری گرفته، رشد قارچ‌گونه کتابهای منتسب به عرفان‌های مدرن در میان مردم معتقد است.
نویسندگان و ناشران مذهبی، گاهی از سر پیروی بازار و گاهی از سر دلسوزی و بیشتر از سر مقابله با موج آثار عرفانی غربی و «شرق متفاوت با ما»، تلاش می‌کنند در مقابل هر حرکت مکتوب اهل عرفان امروزی و مشاهده اقبال مردم؛ با شتاب دست به‌کار شوند و مردم را متوجه داشته‌های معنوی فرهنگ اسلامی (به‌ویژه شیعی) کنند و در این مسیر، متأسفانه آنچه بیش از نکته‌های دیگر، توفیق را کم می‌کند، بی‌توجهی به گرافیک و شکل انتشار آثار است. . . نکته‌ای که البته با فرهنگ مردم کوچه و بازار، سازگارتر از جلدهای پُر زرق و برق کتابهای رقیب است و تجدید چاپ مکرر کتابهای مذهبی آنگونه، این را ثابت می‌کند.
در نمایشگاه کتاب نیز، همه‌سال شاهد انتشار مجموعه‌ای از آثار منتسب به عرفان شیعه‌ایم و پیش از آنکه نگران شویم؛ خوشحال از معرفی بزرگان عرفان شیعی و اقبال مخاطبان دانشگاهی می‌شدیم اما در دو، سه دوره اخیر، برخی از ناشران چنان فرصت‌طلبانه سوار موج علاقه مردم شده‌اند که آینده نزدیک را تیره کرده‌ند.
بریدن تکه‌هایی از کتابهای مطرح عرفانی، چسباندن بخش‌هایی ناسازگار از زندگی عارفان نامی شیعه و افزودن دریافت‌های سطحی و شخصی برخی از نویسندگان به زندگی‌نامه‌ها و البته تحریف شخصیت بزرگان، سبب سردرگمی بیشتر مخاطبان شده و اغلب، در غرفه‌ای زندگی‌نامه‌ای را از بزرگی و در غرفه‌ای دیگر، مشابه همان را می‌بینید. . . پس از خواندن هر دو کتاب، چنان دچار تناقض می‌شوید که ترجیح می‌دهید هر دو را (و البته شخصیت اصلی بزرگ را) رها کنید و سراغ همان کتابهای رقیب را بگیرید که دست‌کم به اصل خود وفادارترند.
گمانم وقت آن باشد که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نه چنانکه در بخش ممیزی سالهای گوناگون، اعتراض‌های فراوانی را برانگیخته؛ آنگونه که شایسته شخصیت‌های عرفانی شیعی است، وارد این حوزه شود و با استفاده از آگاهان حوزوی و دانشگاهی، آثار عرفانی شایسته را از نوشته‌های سردستی، نامتناسب با زمان و غیرشکیل، جدا کند.
نظر شما