مطابق قانون ماده ۱۰۵ قانون برنامه سوم توسعه که در برنامه چهارم مورد تائید و تنفیذ نیز قرار گرفته است تمامی طرحها و پروژههای بزرگ کشور پیش از اجرا و در مرحله انجام مطالعات امکان سنجی و مکان یابی می شود و بر اساس ضوابط پیشنهادی شورای عالی محیط زیست و مصوبات هیئت وزیران باید مورد ارزیابیهای زیست محیطی قرار گیرند و رعایت نتایج ارزیابی توسط مجریان طرحها الزامی است.
از طرفی در سال 1381، دولت مصوبه‌ای را ابلاغ کرده بود که مطابق آن، استقرار و توسعه صنایع آلاینده، از جمله صنایع شیمیایی در استان‌های شمالی کشور ممنوع اعلام شد. از این رو پالایشگاه نفت مازندران که قرار بود در سال 1383 در منطقه امیرآباد احداث شود ، در سال‌های بعد و در مرحله اخذ مجوز ناکام ماند، زیرا وزارت نفت نتوانسته بود ارزیابی زیست محیطی قابل قبولی ارائه دهد.
اما در سال 1385، دولت جدید مصوبه دیگری ارائه کرد که در آن آمده بود محدودیت استقرار صنایع در این استان‌ها، با رعایت تمامی ضوابط و ارزیابی زیست محیطی مشکلی ندارد. پس از آن و در دولت جدید، کار احداث یک پالایشگاه در منطقه مازندران مجدادا پیگیری شد و سرانجام منطقه حسین آباد بهشهر برای این کار انتخاب شد. با تصویب هیات دولت در آن زمان، یعنی اواخر سال 1387 زمینی به مساحت ۱۶۸ هکتار در منطقه حسین آباد واقع در بخش مرکزی شهرستان بهشهر برای احداث پالایشگاه نفت اختصاص داده شد، به عبارتی این پالایشگاه در فاصله هفت تا هشت کیلومتری پناهگاه حیات وحش میانکاله قرار دارد.
با انتخاب این منطقه، فریاد طرفداران محیط زیست در امد و سازمان حفاظت محیط زیست شکایتی را برای اعلام مخالفت با احداث پالایشگاه نفت در نزدیکی منطقه حفاظت شده میانکاله بهشهر به دلیل نبود توجیه زیست محیطی تنظیم و در اختیار دادستان کل مازندران قرارداد . در این شکایت نامه امده بود که پناهگاه حیات وحش میانکاله با وسعت 66 هزار و 800 هکتار در شمال بهشهر، یکی از نادرترین اکوسیستم‌های (آبی ـ خاکی) دنیاست که از سال 1354 به‌عنوان یکی از مهمترین ذخیره‌گاه‌های بیوسفری جهان ثبت شده و این باریکه خشکی محصور در پهنه آبی باقی مانده، تیپ مشجر اراضی ساحلی خزر است که روزگاری از آستارا تا آشوراده ادامه داشته و امروزه به‌عنوان باغی اکولوژیک از ژن‌های طبیعی حفاظت می‌‌کند و چرخه زندگی را برای فون و فلور (گونه‌های جانوری و گیاهی)منطقه ممکن ساخته است. و طرفداران محیط زیست این تالاب را مانند فرودگاهی می دانند که پرندگان مهاجر را به این سرزمین هدایت می‌‌کند. در این شرایط بود که تردیدها درباره احداث نشدن این پالایشگاه آغاز شد، چون 70 ایراد زیست محیطی به دلیل وجود تالاب بین‌المللی میانکاله در این منطقه وارد شد.
اما پس از مدتی پرونده به دلایل نامعلومی در دادگستری کنار گذاشته شد و با اعلام خبر احداث دفتر پالایشگاه در شهرستان بهشهر و نصب تابلواحداث پالایشگاه نفت مازندران ، این فریاد ها دوباره جان گرفت، چون استفاده از فراورده های نفتی در نزدیکی اکوسیستم حساس میانکاله به قدری حساس است که سازمان حفاظت محیط زیست در هیچ شرایطی با احداث این پالایشگاه موافقت نمی کند.
به عقیده من هم این پالایشگاه فاقد هر گونه مجوز زیست محیطی است، چون استقرار این پالایشگاه می تواند باعث آلودگی آب، خاک، هوا و گسترش انواع آلودگی‌ها در این منطقه شود و دست‌اندازی به حریم حساس تالاب بین‌المللی میانکاله و تلاش برای استقرار پالایشگاه نفت در این منطقه، تخریب و تهدید این تالاب و دریای خزر را به ارمغان می‌آورد و جز نابودی میانکاله و مازندان هیچ توجیه دیگری ندارد.
اما درگیری میان دولت و محیط زیست تا انجا پیش رفت که سرانجام منطقه کیاسر در ساری برای احداث این پالایشگاه انتخاب شد . درحالیکه طرفداران محیط زیست خوشحال بودند که پس از گذشت 6سال سرانجام مناقشه احداث پالایشگاه نفت مازندران در بهشهر پایان یافته است ، اما سرمایه گذاران طرح پالایشگاه اعلام کردند که در زمین تایید شده حسین‌آباد، فاصله تخلیه نفت تا سایت بیش از هفت کیلومتر، جاده دسترسی در کنار زمین، بندرگاه در فاصله 12 کیلومتری و فاصله آن تا نیروگاه برق 13 کیلومتر است، در حالیکه در زمین احتمالی کیاسر این فاصله بیشتر است و هزینه حمل و نقل بالا می رود. جمعی از موافقان در اظهارات خود اعلام کردند که در احداث این پالایشگاه می توان ازتکنولوژی سازگار با محیط زیست استفاده و استانداردهای زیست‌محیطی را رعایت کرد، چون در برخی کشورها حتی وسط جنگل کارخانه احداث کرده‌اند و آلودگی هم تولید نمی‌کنند. بنابراین به نظر می رسد نوع تکنولوژی مورد استفاده در ساخت این پالایشگاه نیز بسیار حائز اهمیت است. چون به هر حال ذخیره گاه زیست کره میانکاله، متعلق به نسل حاضر و نسل‌های آینده است و آلودگی ناشی از تأسیسات نفتی، تمامیت زیست بوم میانکاله را به نابودی می‌کشاند.
در حالیکه هنوز تکنولوژی مورد نظر در پالایشگاه بهشهر به طرفداران محیط زیست اعلام نشده است تا مبنای تصمیمات محیط زیست باشد، گویا رئیس جمهور اعلام کرده است که نباید در مسیر ساخت این پالایشگاه سنگ اندازی شود و باید برای ساخت آن تمام مساعدتها لازم صورت گیرد. حال سوال من این است وقتی مجموعه حاکمیت موافقت اولیه را انجام داده و از طرف دولت نیز حمایت می شود چگونه می توان این موضوع را پی گیری کرد؟
کارشناس محیط زیست مازندران
نظر شما