جشنواره دفاع مقدس؛ کلید احیای سینمای ایران

برگزاری یازدهمین دوره جشنواره فیلم دفاع مقدس آن هم به فاصله پنج سال از برپایی دهمین دوره آن، می‌تواند برای سینمای دفاع مقدس و در اشلی بزرگتر برای سینمای ایران یک گام تأثیرگذار تلقی شود.

سینمای دفاع مقدس و داعیه حمایت از آن هر چند همواره به عنوان یکی از اصلی‌ترین آرمان‌های سینمای بعد از انقلاب مطرح بوده، اما شرایط حال حاضر این گونه سینمائی نشان می‌دهد این اهداف و آرمان‌ها در اجرا نمودی درخور پیدا نیافته‌اند. 

اگر به وضعیت سینمای دفاع مقدس در سال 89 نگاه کنیم و به طور مثال آمار کمی تولید این آثار را در دو دهه متوالی مقایسه کنیم، ارقام نشان می‌دهد تعداد فیلم‌های دفاع مقدسی رو به کاهش گذاشته است. 

این شرایط را صحبت‌های دبیر جشنواره یازدهم هم تأئید می‌کند و بیانگر این نکته است که تنها در دهه هشتاد تولید فیلم‌های دفاع مقدسی به نصف در یک فاصله زمانی مشخص رسیده است. محمد خزائی اشاره کرده در فاصله سال 82 و 84 یعنی حد فاصل دوره نهم و دهم جشنواره دفاع مقدس، 50 فیلم جنگی تولید شده اما از سال 84 تا 89 یعنی پنج سال وقفه تا برپائی دوره یازدهم، تنها 47 فیلم تولید شده است. 

البته اگر بخواهیم این آمار را همانطور که اشاره شد دهه‌ای یعنی در دهه شصت، هفتاد و هشتاد بررسی کنیم، نتایج ناگوارتر است. در این میان اشراف دبیر جشنواره می‌تواند این نکته امیدوارکننده را در پی داشته باشد که با برنامه‌ریزی، هماهنگی با نهادهای مربوطه و سازمان‌هائی که متولی سینمای دفاع مقدس در همه ابعاد هستند -از ادبیات و داستان و فیلمنامه تا جلوه‌های ویژه و شهرک سینمائی دفاع مقدس - در حرکتی هماهنگ و برنامه‌ریزی شده همه به دنبال یک هدف حرکت کنند که احیاء این سینما در حد و اندازه های واقعیتی است که به وقوع پیوست. 

هرچند به نظر منطقی می‌آید که مانند همه جنگ‌های دنیا با فاصله گرفتن از دوران دفاع مقدس، تغییر کمی و کیفی در نگاه به این مقطع در فیلم‌های سینمائی صورت بگیرد، اما نباید این نکته را از نظر دور داشت که هرچه زمان بگذرد و حرف و بیان تازه‌ای برای بازگو کردن واقعیت بر مسیر درام و متناسب با زمان، مطرح نشود آن وقت است که حرف‌های نخ‌نمای گذشته هم بر اثر تکرار و کلیشه شدن اهمیت و جایگاه خود را از دست می‌دهند. در آن صورت است که دیگر مخاطب با شنیدن عنوان فیلم جنگی و دفاع مقدسی از حوالی سینما فیلم هم عبور نمی‌کند و آن وقت است که اگر ته خطی برای یک گونه سینمائی باشد، سینمای دفاع مقدس به آن می‌رسد. 

اما به نظر می آید با وجود کاهش کمّی تولید فیلم‌های دفاع مقدسی و برگزاری با وقفه تنها جشنواره‌ای که متولی این گونه سینمائی است (دو عاملی که وضعیت سینمای دفاع مقدس را در کشورمان بغرنج جلوه می‌دهند)، باز هم باید برپائی یازدهمین دوره این جشنواره را به فال نیک گرفت و امیدوار بود به اینکه پویائی در روند رشد و بلوغ این آثار ایجاد شود. 

یکی از نقاط قوتی که می‌تواند بین کم‌کاری و کم‌بازدهی سینمای دفاع مقدس در این سال‌ها و رسیدن به یک سطح معقول، ارتباطی امیدوارکننده ایجاد کنند الحاق بخش مسابقه فیلمنامه‌های کوتاه دفاع مقدسی به یازدهمین دوره جشنواره است که آثار اقتباسی هم در آن جایگاه ویژه‌ای دارند. بخشی که می‌تواند فاصله بین ادبیات دفاع مقدسی و سینمای دفاع مقدس را که همواره به عنوان ضعف فیلم‌های جنگی عنوان می شود، پر کند و با حضور نقاط دید جدید، متفاوت و انتقادی به این مقطع تأثیرگذار کشورمان، راهگشای سینمای ایران باشد که در یک نگاه کلی دچار یک سویگی شده است.