سارا معصومی: بیش از یک هفته از سفر تاریخی بنیامین نتانیاهو به ایالات متحده نگذشته است. با این وجود محمود عباس رهبر تشکیلات خودگردان فلسطین راهی واشنگتن شد و در همان اتاقی با باراک دیدار کرد که نخست‌وزیر جدیدی در آن آخرین تهدید‌های رئیس‌جمهوری ایالات متحده را شنید و با این وجود در مقابل دوربین خبرنگاران دستان او را به نشانه دوستی فشرد. بر خلاف هیاهویی که در رسانه‌های بین‌المللی به راه افتاده است دیدار میان محمود عباس و باراک اوباما هم چندان ورق‌های بازی را برنگرداند. اوباما اما از این نخستین فرصت دیدار با عباس کمال استفاده را کرده و با یک تیر دو نشان را زد. نخست آنکه او با تأکید بر لزوم تشکیل دو کشور مستقل فلسطین و اسرائیل در کنار هم و پایان یافتن شهرک‌سازی‌های اسرائیل در کرانه باختری به رهبران جدید تل‌آویو یاد‌آوری کرد که کاخ سفید برای برقراری صلح در خاورمیانه مصر است. در مرحله بعد اوباما با تکرار انتقادها از حماس که کنترل غزه را بر عهده دارد تمام تلاش خود را به کار گرفته و بیش از پیش به تقویت جایگاه فتح در مقابل حماس پرداخت.
اوباما این بار هم درست مانند دیدار با نتانیاهو تأکید کرد که بر اصل تشکیل دو کشور در کنار هم متعهد است و البته ادبیات گفتاری خود را به گونه‌ای انتخاب کرد که نشان دهد از توان خود برای تحت فشار دادن هر دو طرف استفاده خواهد کرد. در ادامه اما تأکید او بر لزوم پایان یافتن شهرکسازیها در کرانه‌باختری بازی را یک بر صفر به نفع فلسطینی‌ها به پایان رساند.
اوباما با زیرکی تمام واژه‌هایی را انتخاب کرد که به خوبی حاکی از حمایت او از اسرائیل بود. او حتی در توجیه حمایت از تشکیل دو کشور مستقل ادعا کرد که این حرکت به نفع اسرائیل و تأمین کننده امنیت شهروندان اسرائیلی است. اوباما در ادامه پایان دادن به شهرک سازی‌ها در کرانه باختری را مهم‌ترین گام برای تأمین امنیت دانسته و از اسرائیل خواست تا در راستای بالا بردن ضریب امنیتی این منطقه گام بردارد. ناگفته پیداست که این میزان تأکید بر کرانه باختری در حالی که فلسطین نوار غزه را هم شامل می‌شود نشان‌دهنده ادامه خصومت باراک اوباما با حماس است. جنبشی که در آخرین انتخابات دموکراتیک در فلسطین برگ برنده را با اکثریت آرا در دست گرفت.
اوباما در مصاحبه مطبوعاتی پس از این دیدار خطاب به خبرنگاران گفت: از محمود عباس خواستم که به تبیلغات ضد اسرائیل در مدارس و مساجد فلسطین پایان دهد چرا که این حرکت مانعی است بر مسیر صلح.
از زمان روی کار آمدن دولت راستگرای افراطی در اسرائیل محمود عباس چندین بار بر تعهد دولتش به توافق‌های پیشین تأکید کرده‌است و اوباما نیز با قدردانی از عباس این پافشاری او بر اصول مورد توافق تمجید کرد. باراک اوباما هم مانند جورج بوش رئیس‌جمهوری پیشین ایالات متحده شعار برقراری صلح در منطقه را سر می‌دهد اما زمانی که خبرنگاری از او در خصوص تاریخ دقیق تحقق این امر سؤال کرد، او پاسخ داد: نمی‌خواهم زمان مشخصی را اعلام کنم که بیشتر شبیه یک دروغ باشد تا ضرب الاجل زمانی.
محمود عباس با تأکید بر تعهد دولتش به نقشه راه به خبرنگاران گفت: ما بر هر ثانیه و دقیقه برای حرکت در مسیر صلح سرمایه‌گذاری کرده‌ایم.
اوباما نیز با تأکید بر این مسئله که نمی‌توان همچنان برقراری صلح در خاورمیانه را به فردا موکول کرد تأکید کر د که این امر باید در دور نخست ریاست جمهوری او محقق شود و او حتی نمی‌تواند به دور دوم حضور در کاخ سفید امیدوار باشد. رئیس‌جمهوری ایالات متحده در ادامه سخنانش با اشاره به سفر به مصر در چند هفته آینده اعلام کرد که از فرصت بوجود آمده در قاهره تمام استفاده را خواهد کرد تا ماهیت رابطه جدیدی را که به دنبال تحقق آن میان آمریکا و جهان اسلام است را نشان دهد.
تحلیل‌گران مسائل بین‌المللی بر این باورند که دیدار با نتانیاهو و عباس در کمتر از یک هفته نشان‌دهنده عزم باراک برای پایان دادن به بحران است. به نظر می‌رسد که باراک از تحمیل مصیبت‌های ناشی از حمله اسرائیل به غزه در نخستین ماه‌های حضور در کاخ سفید بسیار ناراضی است و حالا عزم خود را برای هر حرکت بازدارنده‌ای جزم کرده است.
به نظر می‌رسد که باراک زیرکانه به دنبال جلب توجه جهان اسلام است. آن هم در شرایطی که تا چند هفته دیگر راهی قاهره می‌شود و دوست دارد جمعیت بسیاری او را در حال سخن گفتن با جهان اسلام ستایش کنند. از این دیدار اما نمی‌توان بیش از اندازه انتظار داشت. باراک اوباما رهبر نسبتا محبوب کشوری با قدو قواره ایالات متحده است و محمود عباس رهبری منفور که حتی کنترل کامل فلسطین را هم از دست داده است و حالا همه چیزی که در چنته دارد همان کرانه باختری است. با این وجود هم عباس و هم نتانیاهو به خوبی می‌دانند که توپ دیگر در زمین باراک اوباما است.
خشم نتانیاهو از خرده‌فرمایش‌های باراک
هوای حاکم بر روابط اسرائیل و فلسطین به هیچ وجه دوستانه نیست. باراک اوباما در دیدار با عباس از اسرائیلی‌ها خواست تا به شهرک‌سازی در اسرائیل پایان دهند. پاسخ نتانیاهو اما کاملاً واضح بود. پاسخ نه است حتی اگر درخواست‌کننده فردی مانند باراک اوباما باشد. نتانیاهو با پاسخ منفی‌اش یک ضربه به باراک زد و اوباما هم در پاسخی کوبنده اعلام کرد که این امتناع اسرائیلی‌ها امنیت ایالات متحده را به خطر می‌اندازد.
تمامی این زدوخوردها اگر سیاسی هم که باشد باز نخستین بار در تاریخ روابط دو کشور است که رهبران کاخ سفید این گونه همتاهای اسرائیلی خود را هدف شماتت قرار می‌دهند. در برابر تمامی دستورهای در جامه درخواست باراک برای پایان یافتن شهرک سازی‌ها، سخنگو دولت اسرائیل سینه را سپر کرده و اعلام کرد که تل‌آویو در برابر این درخواستها مقاومت کرده و به شهرک‌سازی‌هایش ادامه می‌دهد.
حالا اما نتانیاهو انتظار توافق‌های پشت‌پرده‌ای را می‌کشد که پیش از این میان دو کشور بسیار معمول و رایج بود. اما تاکنون باراک تنها در خفا و آشکار بر لزوم پایان یافتن این شهرکسازیها تأکید کرده و خبری از معادلات پشت پرده نیست. این بار کنگره ایالات متحده هم پشت سر نتانیاهو ایستاده است و یکصدا از اسرائیل می‌خواهد که به این شهرکسازیها پایان دهد.
نظر شما