سلوک و سقوط اشو؛ از تاریخ زندگی و عشق تا کارکردهای منفی ذهن

متاسفانه مطالبی در موضوعات نو معنویت‌گرایی و عرفان‌های نوظهور از طریق ترجمه‌هایی چون مجموعه کتاب‌های مراقبه اُشو، مراقبۀ تعالی‌بخش معروف به تی‌ام (tm) مهاراشی ماهش یوگی، عرفان سرخ­پوستی و اکنکار پُل تویچل، عرفان یوگا، فالون دافای‌لی هنگجی، در قالب فیلم، سریال، موسیقی و مهمتر از همه کتاب در حال تزریق شدن به فرهنگ جامعه ما هتسند که می توان به موسیقی‌ دیوانه وار بلک متال «مرلین منسون» در حوزه موسیقی و کتاب‌هایی که مستقیما از این عرفان‌های سخن می‌گویند به وفور ترجمه می‌شوند هم مواردی است که به وضوح مشاهده می‌شوند و کتاب‌هایی که در قالب رمان و داستان‌های خارجی و البته ایرانی به جمع کتاب‌هایمان اضافه می‌شوند هم جای خود را دارند. تتبع و تجزیه و تحلیل ماهیت، ویژگی‌ها و تفاوت‌های نو معنویت‌گرایی و عرفان‌های نوظهور با معنویت و عرفان دینی را می‌توان از مهم‌ترین چالش‌ها و موضوعاتی دانست که پیش روی معنویت و عرفان­پژوهان قرار گرفته است.

وجوه و ابعاد این تمایزات و تضادها را می‌توان در حوزه‌های معرفت‌شناسی، هستی‌شناسی و انسان‌شناسی، مبانی فکری و آیین رفتار و سلوک عرفانی مورد مداقه قرار داد.

اکنون فرقه‌های نو معنویت‌گرا را در اصطلاح جامعه‌شناسان غربی، «جنبش‌های نوپدید دینی» می‌نامند و از این منظر، جریان‌های معنویت­گرای نوظهور به نام «ادیان عصر جدید» شناخته می‌شوند.

اندیشه‏های عرفانی تحت نام‌هایی چون عرفانهای نوپدید یا جنبش‏های معنوی جدید، نمونه ای از تهاجم فرهنگی و معنوی غرب است که جوانان کشورمان و جهان اسلام را هدف قرار گرفته اند و شناخت بررسی و نقد دیدگاهها و مبانی فکری آنها می تواند راه را از بیراهه نشان دهد. بر همین اساس دانشگاه معارف اسلامی به مدد پژوهشگران حوزه عرفان، به خصوص ناقدان عرفانهای نوپدید به نشر کتابهایی در نقد اندیشه‌های معنوی نوظهور اقدام کرده است. کتاب «سلوک و سقوط» از جمله پژوهش‏هایی است که در نقد اندیشه‏های معنویت‏گرایی اشو تدوین شده است.

این کتاب یک مقدمه و شش فصل تدوین نگاشته شده است: مقدمه و کلیات، زندگینامه، عیار عشق در نگاه اشو، مراقبه، نفس و ذهن و در بخش آخر هم خدا و معاد.

نویسنده در بخشی از مقدمه کتاب درباره چرایی پرداختن به نقد اوشو می‏نویسد:

اشو به عنوان یکی از مدعیان گفتمان معنویت و نجات بشر از مادیگرایی و رساندن او به معنویت گرایی، گوی سبقت را از بسیاری دیگر ربوده است. فراوانی کتابها و سخنرانی‏های اشو و در دسترس بودن آنها و بیش از 7هزار سخنرانی و 650 جلد کتاب اشو به بیشتر زبانهای دنیا ترجمه شده و در این بین نزدیک به 100 جلد از آنها به فارسی ترجمه شده است و هر کدام چندین مرتبه با شمارگان زیاد تجدید چاپ شده‏اند. از سویی نقد ضعیف و بررسی ناقص کتابهای اشو، با توجه به حجم گسترده و استقبال از آن و استقبال جامعه ایرانی از اشو به خاطر نوظهور بودن آن در کنار چاپ فراوان کتاب‌های او باعث پرداختن به اشو شده است.

در فصل اول، علاوه بر تاریخ زندگی اشو، به روشن ضمیری مورد ادعای اشو، ارتباط او با ادیان و فرقه های دیگر و ادعاهای او درباره خود پیامش و نیز مذهب، دین و شادی توجه می شود. ویژگی های شاگردان اشو که از زبان اشو مطرح شد، همچنین بررسی اجمالی آثار او بخشی دیگر از این فصل است.

در فصل دوم، ابتدا تعریف و اهمیت عشق از نگاه اشو بررسی می شود و پس دیدگاه او درباره ارتباط میان عشق و نیروهای جنسی، و همچنین ازدواج و خانواده بررسی و دیدگاه اسلامی در این زمینه بیان می شود.

کارکردها، اقسام و سرانجام رابطه مراقبه با مسائل جنسی از مهمترین مباحث فصل سوم است و در نهایت با بررسی مراقبه در عرفان اسلامی از حیث اهمیت، درجات، اقسام و کارکردهای آن، تفاوت مراقبه از نظر اوشو و عرفان اسلامی روشن می شود.

در فصل چهارم، نگاه اشو به نفس و ذهن و کارکردهای منفی هر کدام، جداگانه مطرح و پیشنهادهای اشو برای دوری از نفس و ذهن ذکر می شود. در تحلیل این فصل با استفاده از قرآن کریم و روایات و دیدگاه عالمان دینی، خلاف واقع بودن دیدگاه اشو مورد توجه قرار می گیرد. درون تجربه از نگاه اشو و همچنین دیدگاه اسلام به علم و شریعت و اهمیت آن در فصل بعدی می آید.

فصل ششم هم به خدا و معاد در دیدگاه اشو اختصاص دارد و بی اعتقادی اشو به معاد مورد نظر ادیان آسمانی به ویژه اسلام و اعتقاد جدی غیر قابل انکار اشو به تناسخ هم در این فصل مورد مطالعه و تحقیق قرار می گیرد.

چاپ اول این کتاب در 264 صفحه، قطع رقعی و تیراژ 1000 نسخه و قیمت 4200 از سوی دفتر نشر معارف منتشر شده است.
 

ساکنان تهران برای تهیه این کتاب کافی است با شماره 20- 88557016 سامانه اشتراک محصولات فرهنگی؛ سام تماس بگیرند و آن را در محل کار یا منزل _ بدون هزینه ارسال _ دریافت کنند. باقی هموطنان نیز با پرداخت هزینه پستی می توانند این کتاب را تلفنی سفارش بدهند.

6060