حجت‌الاسلام والمسلمين دکتر رسول جعفريان، رئيس كتابخانه مجلس شوراي اسلامي در خصوص فرارسيدن سالروز ولادت امام سجاد(ع) و اهميت صحيفه سجاديه عنوان كرد: صحيفه سجاديه پس از قرآن و نهج‌البلاغه، سومين متن معتبر ديني شيعيان به شمار مي‌رود. در واقع، اين اثر ارزشمند حضرت زين‌العابدين (ع) مجموعه‌اي بسيار مهم و مستقل است كه آغاز و پاياني مشخص دارد.
وي اظهار داشت: صحيفه سجاديه كتابي با مضامين ادعيه است كه در چند قرن اخير به زبور آل محمد (ص) معروف شده است. صحيفه سجاديه از دوران قديم براي شيعيان شناخته شده بود و نسخه‌هاي بسيار كهن آن از قرن 6 و 7 وجود دارد اما بيش از هر چيز دوره صفويه و پدر علامه مجلسي، اين كتاب را در جامعه شيعي ترويج و گسترش دادند. دانشيار دانشگاه تهران با بيان اينكه صحيفه سجاديه اثري مقبول است، گفت: به جز شيعيان امامي، شيعيان زيدي هم بسيار به صحيفه سجاديه اعتقاد دارند به طوري كه اغلب آنها دعاهايي از صحيفه را به صورت مكتوب همراه خود داشته و در مواقع نياز آنها را قرائت مي‌كردند. وي معتقد است نگارش صحيفه سجاديه توسط امام زين‌العابدين(ع) تنها متأثر از شرايط خفقان سياسي آن زمان نبود بلكه همه ائمه ما اهل دعا بودند و از دعا به عنوان وسيله‌اي عبادي، معنوي و اخلاقي بهره مي‌بردند لذا دعا قالبي براي معارف ديني محسوب مي‌شد. جعفريان تصريح كرد: امام سجاد(ع) داراي شخصيتي عبادي و معنوي بود بدين معنا كه به جز بحث امامت و آن جنبه الهي كه در ائمه وجود داشت خود امام سجاد (ع) نيز به لحاظ ادبي و گفتاري، علاقه زيادي به انشاء دعا داشتند و در واقع، اين يكي از جهات ممتاز احضرت زين‌العابدين (ع) در ميان ديگر ائمه است و از اين‌رو امام سجاد (ع) به انشاء دعا با مضامين عالي تأكيد داشتند.
وي ادامه داد: به دليل آنكه امام زين‌العابدين(ع) در شرايط سختي به سر مي‌بردند محتواي دعاها علاوه بر معنويت و عبادت كه اصل برقراري ارتباط ميان بنده و خالق است شامل معارف عبادي و سياسي بود لذا بيشتر ادعيه، جنبه سازندگي و شخصي داشت و اين توجيه سياسي و اجتماعي را مي‌توان داشت كه در آن دوران به دليل آنكه دين ضعيف شده بود شيعيان نيازمند پيراستگي و تهذيب نفس بودند. رئيس كتابخانه مجلس با تأكيد بر آنكه دعاهاي امام سجاد(ع) تنها در ميان شيعيان نبود بلكه اهل سنت نيز از مضامين بلند آن بهره مي‌بردند، گفت: ابن ابي‌الحديد، بخش‌هايي از صحيفه سجاديه را در شرح نهج‌البلاغه خود آورده است كه اين امر نشانگر آن است كه صحيفه سجاديه در ميان اهل سنت نيز مورد استفاده قرار مي‌گرفت.
دکتر جعفریان ابراز داشت: پس از واقعه كربلا كه ضربه هولناكي براي شيعيان به شمار مي‌رفت و تجربه بسيار سختي بود كه شيعه نتواند در رأس امور قرار گيرد، حضرت سجاد(ع) مسير زندگي سياسي شيعه را از برخورد مستقيم به غيرمستقيم، تغيير داد و در واقع اين برخورد غيرمستقيم نيز تفسير تازه‌اي از كارهاي سياسي و فرهنگي بود. اين نويسنده تاريخ اسلام تصريح كرد: بايد به اين حقيقت توجه داشت كه امامان ما تنها امام سياسي نبودند كه جامعه را رهبري كنند بلكه آنها اماماني بودند كه بايستي دين را براي مردم تبيين مي‌كردند. اين مسئله كه بيش از 50 دعاي مشهور و بيش از 200 دعاي غير مشهور از امام سجاد(ع) به جا مانده نشانگر آن است كه يكي از وظايف امام(ع) تبيين رابطه زيباي ميان انسان و خداست.
وي اضافه كرد: امروز اين وظيفه ماست كه براي صحيفه سجاديه شرح بنويسيم كما اينكه بسياري از علماي ما نيز شروح متعددي را براي آن به نگارش درآورده‌اند اما بايد گفت كه تا كنون پس از پيروزي انقلاب، هيچ شرحي براي آن نوشته نشده است. دانشيار دانشگاه تهران خاطرنشان شد: امام سجاد(ع) باني و عامل سياست جديدي در ميان شيعيان بود كه تقويت كننده بنيادهاي فكري و اخلاقي شيعه محسوب مي‌شد. ممكن است مانند دوران شاهنشاهي يك مرجع تقليد سال‌ها هيچ گونه قدرت سياسي نداشته باشد ولي به هر حال تبيين احكام ديني برعهده وي است حالا آنكه امامان ما درجه بالاتري را در اين امور داشته‌اند.
جعفريان بيان داشت: امامان معصوم(ع) به دليل عصمت و دركي كه خداوند متعال از قرآن به آنها داده بود رسالت مهم‌تري در تفسير دين بر عهده آنها بود، اين سياست امام سجاد(ع) بعدها ميان شيعيان باقي ماند به طوري كه امام باقر(ع) و امام صادق(ع) نيز همين استراتژي را ادامه دادند. وي با بيان اينكه شيعيان نبايد فقط به انجام كارهاي سياسي مشغول شوند بلكه بايد در كنار فعاليت‌هاي سياسي به انديشه و تفكر هم بپردازند، اظهار داشت: بسياري از اوقات وقتي حكومت بيش از حد، سياسي شود در واقع، اخلاق، فرهنگ و دين‌شناسي مورد غفلت قرار مي‌گيرد.
جعفريان ابراز داشت: با مروري بر صحيفه سجاديه در مي‌يابيم كه بخش عمده معارف اين كتاب ارجمند، توحيد، نبوت،امامت و ولايت است كه به تبيين موقعيت و جايگاه اهل بيت عليهم‌السلام پرداخته و به طور كلي صحيفه سجاديه منبع عرفان نظري مقبول و معقول است و ما امروز به جاي عرفان‌هاي كاذبي كه در جامعه شايع بوده و اسباب تحريف اجتماع را فراهم مي‌كند بايد «دعا» را تقويت كنيم. وي در ادامه افزود: نبايد بيش از حد، به ادعيه شكل سياسي داد بلكه بايد سعي شود مضامين بلند آنها به طور مستقل، بخش معنوي جامعه را تغذيه كند چرا كه جامعه امروز به لحاظ اخلاقي، نقاط ضعف‌هايي دارد كه بايد جلسات دعا در ميان توده مردم، تقويت شود.
اين نويسنده تاريخ اسلام با تأكيد بر اينكه بايد تفاسير خوبي براي صحيفه سجاديه نوشته شود، گفت: بنده در اين سال‌ها هيچ تفسيري را براي صحيفه سجاديه نيافته‌ام و فقط در دوران صفويه ده‌ها تفسير براي صحيفه سجاديه نوشته شد. متأسفانه امروز حتي يك چاپ نيكو نيز از صحيفه سجاديه در دست نداريم. وي عنوان كرد: به اعتقاد بنده بايستي بنياد خاصي براي صحيفه سجاديه ايجاد شود تا در زمينه حفظ دعا، ترويج و تبيين مفاهيم آن و برگزاري مسابقات، راهكارهايي را ارائه دهد. مسلماً در شرايط فعلي ما كه اخلاق، بسيار در معرض خطر قرار دارد صحيفه سجاديه مي‌تواند مبنعي بسيار عالي و مؤثر باشد.
این گفت وگو پیش از این در سایت کتابخانه مجلس منتشر شده است.
/6262
نظر شما