امام سجاد چقدر و چگونه از قیام های پس از کربلا حمایت می کرد؟/ نظر امام درباره قیام مختار

چهره ماندگار رشته تاریخ و استاد دانشگاه تربیت مدرس با بیان اینکه شرایط جامعه به گونه ای بود که عده ای به خاطر سوء استفاده از جو بعد از عاشورا می خواستند خود را قهرمان جلوه دهند، گفت: امام سجاد(ع) ضمن اینکه این افراد را می شناخت به آنها پشت می کرد و در عوض به افرادی که مورد اطمینان بودند کمک می کرد، یعنی تأیید می کرد اما نه به صورت و عنوان رسمی.
بعد از قیام عاشورا، قیام های متعددی در طول تاریخ اسلام به وقوع پیوست. برخی از این قیام ها مثل قیام توابین، قیام مختار، قیام زید و ... بسیار مشهور هستند و همه ما آنها را می شناسیم. قیام هایی هم وجود دارد که مشهور نبوده، اما مورخان و محققان تاریخ از آنها اطلاع دارند.

یکی از سؤال هایی که درباره این قیام ها وجود دارد این است که آیا امامان این قیام را تأیید می کردند یا نه؟ در پاسخ به این سؤال دو پاسخ وجود دارد. برخی از محققان می گویند که امام سجاد(ع) گرچه به شرایط موجود نتوانستند صریحا از این قیام ها حمایت کنند اما رهبری پنهان این قیام ها را برعهده داشتند و نظر دیگر این است که امام(ع) اصلا قیام و شورش مسلحانه را در آن شرایط نمی پسندیدند.

دکتر صادق آئینه وند، چهره ماندگار رشته تاریخ و استاد دانشگاه تربیت مدرس در مورد این موضوع به خبرنگار مهر گفت: نظر اول در پاسخ به این سؤال درست است. امام(ع) ارتباط داشت؛ منتها شرایط و جو جامعه به لحاظ سیاسی، اجتماعی و فکری به گونه ای بود که خیلی قابل اعتماد نبود ولی امام با افرادی که مورد اطمینان بودند و قیام داشتند ارتباط داشت.

وی افزود: شرایط جامعه به گونه ای بود که عده ای به خاطر سوء استفاده از جو بعد از عاشورا می خواستند خود را قهرمان جلوه دهند. امام سجاد(ع) ضمن اینکه این افراد را می شناخت به آنها پشت می کرد و در عوض به افرادی که مورد اطمینان بودند کمک می کرد، یعنی تأیید می کرد اما نه به صورت و عنوان رسمی.

این کارشناس تاریخ اسلام در ادامه سخنانش تصریح کرد: امام سجاد(ع) بعضی از قیام هایی که بعد از عاشورا اتفاق افتاد را حمایت کردند، امام(ع) از کمک به کمیت بن زید اسدی که از شعرای انقلابی بود و شعرهای بسیار خوبی می گفت و از انقلابیون دفاع می کرد دریغ نکردند.

وی با بیان اینکه باید توجه داشت قیام های زمان امام سجاد(ع) به نسبت به امامان بعد از ایشان زیاد نبود، اظهار داشت: قیام های زیادی در زمان امام محمدباقر(ع) و امام موسی کاظم(ع) روی داد. در زمان امام سجاد(ع) تنها شورش هایی رخ داد؛ یکی از آنها شورش واقعه حره بود که در مدینه اتفاق افتاد. دیگری حادثه مکه بود که توسط اموی ها صورت گرفت.

آئینه وند بیان کرد: قیام توابین و قیام مختار هم به تبع عاشورا روی داد، امام سجاد(ع) ضمن اینکه با آنها ارتباط داشت اما تصدیق هم می کرد. به نظرم امام به صورت صریح نمی خواستند. سران توابین که مورد اطمینان بودند، ولی شاید امام(ع) نمی خواست نتیجه کار را تأیید کند. بنابراین صریحا روایتی در این ارتباط نداریم؛ از سوی دیگر روایتی در نفی این قیام هم نداریم.

وی در پایان سخنانش تأکید کرد: راجع به قیام مختار هم امام(ع) در مراحلی حمایت می کرده ضمن اینکه تمام کار مختار را تأیید نکرده ولی از مختار به بدی هم یاد نکردند. گرچه در میان روایات دو نظر از امام سجاد(ع) وجود دارد اما شاید نظر مخالف را امام از باب تقیه و در شرایط خاصی گفته باشند. نظر بنده این است که شخص مختار و کارهایش مورد تأیید بوده اما نه همه کارهایش. امام سران و آنهایی را که می شناخته تأیید می کرده است.

/6262