قالیباف، سرگشته میان چند«شخصیت‌عاریتی»/ تکرار پشت تکرار

مژده هادی‌زاده: اگر بنا باشد در باره سه بار نامزدی محمد باقر قالیباف در انتخابات ریاست جمهوری سخن گفته شود حتما اولین نکته این است که او در هیچ کدام از این سه دوره از یک برندینگ ثابت استفاده نکرده ؛ همیشه با کاراکتر واقعی خودش فاصله داشته ؛ خاصه آنکه این بار یعنی در بهار ۹۶حتی نه فقط از یک کاراکتر مشخص که از یک برندینگ ترکیبی بهره جسته است . 

آغاز سیاست ورزی در سطح انتخابات
او وقتی برای اولین بار تصمیم گرت که نامزد انتحابات ریاست جمهوری باشد، فرمانده نیروی انتظامی بود . در شرایطی بنا داشت وارد این رقابت شود که چهره های مهمی عزم خود را جزم کرده بودند تا جایگزین سید محمد خاتمی در ساختمان پاستور شوند . اصولگرایان یک ائتلاف مهم تشکیل داده ، اصلاح طلبان نامزدهای مهم داشتند و آیت الله هاشمی هم مهمترین نامزد انتخاباتی بود. محمد باقر قالیباف در آن زمان نوع خاصی از تبلیغات را در پیش گرفته بود.

او در ساختمانی بلند مرتبه واقع در بلوار میرداماد اعضای ستاد خود را ساماندهی کرد ؛ خودش در طبقات بالا مستقر شد و اعضای رسانه ای و ستادی در طبقات پایین تر کار سنگین انتخاباتی را آغاز کردند . او در همان نشست رسانه ای اولش به طیف راست اصولگرایان تاخت تا تحلیل هایی که می گفتند او از جانب طیف چپ اصولگرا حمایت می شود را قوی تر کند . لباسش را تغییر داده و با تیپ خلبانی عکس های خود را روانه رسانه ها کرده بود . مشاورانش برای او برند قهوه ای را انتخاب کرده بودند تا در عکس های آتلیه ای به همراه درخشیدن حلقه ازدواجش از او یک چهره جدید و پیشرو نشان داده شود .

یک نکته مهم تر اما این وسط بیشتر خودنمایی می کرد ؛ آنها یک کپی کاری از یک شخصیت غربی را سر لوحه کارهای تبلیغاتی خود قرر داده بودند . سید امیر حسین مکابری، مدیر دفتر نظارت و برنامه ریزی وقت ستاد مبارزات انتخاباتی قالیباف در تهران گفته بود: " ما بیانیه انتخابات اخیر حزب کارگر را موبه مو مطالعه کردیم و ترکیبی از آن و بیانیه خودمان را بوجود آوردیم. ما سعی نداریم دستور کار سیاسی بلر را تقلید کنیم. کشور ما به لحاظ فرهنگی بسیار متفاوت است، اما آنچه که درخور توجه است این است که بلر طرح های خود را به شکلی آرايش داده که بتوانند پاسخگوی مردم باشند. از نقطه نظر کمی، طرح های بلر به گونه ای هستند که پس از چهار سال می توان موفقیت ایشان را ارزیابی و اندازه گیری کرد. ما سعی داریم همان ساختار و استراتژی را برای آقای قالیباف پیاده کنیم. " همه چیز به خوبی پیش می رفت.

او به یکباره در نظرسنجی ها رشد کرد چنانکه حتی برخی نظرسنجی ها او را نفر اول نشان می داد . اما این وسط یک اتفاق دیگر افتاد یک نامزد دیگر با یک برند دیگر آمده بود . محمود احمدی نژاد با یک کاپشن ساده و دیالوگ های پوپولیستی معادلات را به هم زد . دوگانه ای تازه ایجاد شد که یک سمتش اشرافی گری بود و سمت دیگرش عدالتخواهی . احمدی نژاد حاشیه نشین ها را نشانه گرفت . آرا به سمت او شیفت کرد . حالا این کت وشلوار قهوه ای و تیپ خلبانی قالیباف دیگر جذابیتی نداشت . محمد باقر قالیباف در عین ناباوری انتخابات را باخت . خودش بعدها ماجرای آن دوران را اینگونه روایت کرد : «ما در سال 84 در تبلیغات اشتباه کردیم، خطا کردیم و این را صادقانه می گویم، خودم این کار را نکردم ولی مسئولیتش متوجه من است و باید جواب دهم؛ انشالله این کار را تکرار نکنیم.». این جملات البته متعلق به ماه ها قبل از انتخابات سال 92 است. او البته فقط خودش نبود که دلیل این باخت را اشتباه در نوع تبلیغاتش می دانست .

حیدر رحیم پور، پدر حسن رحیم پور ازغدی و از افراد مورد رجوع طیفی از بچه حزب اللهی های مشهد است. او از کسانی بود که علی رغم قبول داشتن احمدی نژاد، در انتخابات 84 به دلایل مختلف (از جمله پیشتاز بودن در نظرسنجی ها) اعلام کرد که رأی اش با قالیباف است . اما او هم بعد از انتخابات 84 در تحلیلی از انتخابات نهم و دلایل رأی آوردن احمدی نژاد و رأی نیاورن قالیباف در مطلبی در سایت مطالبه نوشت:« کاهش آراء آقای قالیباف از آن جا شروع شد که به خاطر جلب نظر مردم به حرکات لیبرال منشانه پرداختند و اجازه دادند خط سرمایه داری و روشنفکران مدنی در ساختار تبلیغاتشان رخنه و مکتبی‎ها را برانگیزند و بر اندیشه ایشان بشورانند.عکس های کذایی، لباس های آن چنانی، حلقه بر انگشت به جای انگشتر عقیق و این ها، نه حکایت از ضعف دینی ایشان که حکایت از غفلت و عدم شناخت مبلغان ایشان از امتی بود که رای اولی‎های این امت، مکتبی تر از پیرمردان انقلاب بودند. ...لیکن برخی گردانندگان تبلیغات وی شیوه تبلیغات را به گونه ای امت آزار و غربی پسند تغییر دادند و نتیجه، کاهش آراء حقیقی ایشان شد.»

بازگشت به صحنه انتخابات با کاراکتری جدید
او دوباره وقتی یک رییس جمهور دیگر با پایان دوره هشت ساله برای ترک پاستور آماده می شد خود را مهیای حضور در انتخابات کرد. او این بار کت و شلوار مارک پوشیده بود ، در مناظره تبلت در دست گرفته و تلاش داشت خود را نامزد مطلوب طبقه متوسط نشان دهد . اما همزمان با تبلیغات انتخاباتی یک فایل صوتی از محمد باقر قالیباف منتشر شد، این فایل سخنان قالیباف در یک جلسه در دوران حضورش در فرماندهی ناجا و قضایای نوع عملکرد و تصمیمات او در یک ناآرامی را در بر داشت. حالا باز وجه نظامی آقای شهردار پررنگ شده بود. یک اتفاق که می توانست اعداد نظرسنجی ها را جابجا کند .

حالا همه منتظر بودند ببینند محمد باقر قالیباف چگونه با این ماجرا روبرو خواهد شد؛ زمان اما نشان داد که او یکی دیگر از اشتباهات بزرگ دوران سیاست ورزی اش را انجام داد. آقای شهردار که قواعد بازی سیاسی را چندان مرور نکرده بود وارد یک بازی نه چندان پیچیده شد . او ترجیح داد تا در این قسمت از بازی سیاسی خود کاراکتری شبیه به محمود احمدی نژاد داشته باشد ؛ یک جور کپی تمام عیار از او . قالیباف شخصیت سیاسی احمدی نژاد را به عاریت گرفت و به یکباره خطاب به حسن روحانی گفت :« در سال 82 که فرمانده نیروی انتظامی بودم و شما دبیر شورای عالی امنیت ملی بودید، در سالگرد حمله به کوی دانشگاه، هر سال برنامه می‌گرفتند. یک جلسه من گفتم اجازه بدهید دفتر تحکیم وحدت مراسم را بگیرد. شما اشاره به این میکردید که "بابا دنبال دردسر هستی، ول کن چه مجوزی". این اصرار من بود که اجازه بدهیم دانشجو حرفش را بدهد، ولی در چارچوب قانون. در شورای امنیت کشور هم در سال 82 جلسه ای برگزار شد، من معتقد بودم پشت حوادث سال 82 حوادثی که در کوی دانشگاه یا خوابگاه طرشت علامه اتفاق افتاد نیروی انتظامی تمام قد جلوی لباس شخصی ها افتاد و اجازه ندادیم حوادث 78 رخ بیاید. من می‌گفتم پشت حوادث دانشجویان نیستند. در جلسه اصرار کردم اگر دانشگاه اشکال دارد، به نیروی انتظامی اجازه ورود بدهید. من با اصرار این مجوز را گرفتم. به خاطر اینکه معتقد بودم سیاسیون پشت این ماجرا هستند نه دانشجویان.»حسن روحانی هم در واکنش به این سخنان قایباف گفت «از قالیباف خیلی تعجب می‌کنم. درست است باید رقابت کنیم ولی نه اینجوری. آقای قالیباف دلم نمیخواست بگویم. آنجا بحث این بود که شما می‌گفتید دانشجویان بیایند، ما برنامه گازانبری داریم. ما می‌گفتیم راه این است که مجوز بدهیم و دستگیر کنیم. من راجع چند کلانتری به شما گزارش دادم. شما چی گفتید؟ نمیخواهم بازگوکنم. گفتید کل آدمهای سالم من این تعداد است. برنگردید به بحث های آن زمان، این سینه من پر است از مسائل فراوان. حرف برای گفتن زیاد داریم. بگذارید رقابتمان سالم و درست باشد. هیچ‌وقت پادگانی فکر و عمل نکردم.جزو افرادی هستم که حقوق خواندم. من سرهنگ نیستم، حقوقدان هستم.»

این کپی کاری و شکست تمام عیار از حسن روحانی باعث شد که او یک بار دیگر هزینه محاسبات اشتباه در استفاده از برندینگ و انتخاب کاراکتر نامزد ریاست جمهوری را بپردازد .

قالیباف ۹۶؛ دقیقا شبیه چه کسی است؟
محمد باقر قالیباف تاکنون دو بار هزینه اشتباه در نوع تبلیغات و نحوه ظهور انتخاباتی اش را داده است اما این مساله هرگز باعث نشده که در انتخابات این دوره به حل این بزرگترین چالش منجر به باختش بپردازد . او باز هم شخصیت انتخاباتی اش را به عاریت گرفته است ؛ این بار نه از یک نفر بلکه از چند نفر .

او در مناظره شبیه احمدی نژاد می شود ؛ کاغد بالا می گیرد و مو به مو به تقلید از رییس جمهور سابق افشاگری های بی پشتوانه و اشتباه می کند ، حتی یکی از شعارهای انتخاباتی محمود احمدی نژاد با عنوان ما می توانیم را نیز بدون هیچ رودربایستی کپی و تکرار می کند. چند ثانیه نمی گذرد که او به تقلید از میرحسین موسوی دیالوگ او را با نگاه به دوربین عینا تکرار می کند .

او البته در این کپی کاری انتخاباتی خود را به ایران محدود نکرده است ؛ نگاهی به یالات متحده دارد و از آنجا یعنی آمریکا جنبش وال استریت را به عاریت گرفته و بحث ۹۶ درصدی ها را به راه انداخته است . البته اگر خوب دقت کنیم شباهت های زیادی میان شیوه تبلیغاتی ترامپ و محمد باقر قالیباف نیز دیده می شود . برخی معتقدند که قالیباف می داند چه می کند اما خیلی های دیگر هم هستند که می گویند محمد باقر قالیباف در نهیات اسیر این کپی کاری تبلیغاتی ترکیبی خود خواهد شد و ممکن است دوباره انتخابات را ببازد .

حالا این وسط یک سوال اساسی خودنمایی می کند :«چرا محمد باقر قالیباف هیچ گاه دوست نداشته خودش باشد ؛ خودش این را نخواسته یا هر بار اطرافیانش مسیر او را تغییر داده اند ؟»

2929