شمارش معکوس برای رسیدن به دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، امسال برنامه‌سازان و تولیدکنندگان رسانه ملی را برآن داشته است تا جدای از بحث داغ تریبون‌های آزاد و میزگردهای تبلیغاتی و ساختن انواع و اقسام کلیپ‌های انتخاباتی که در هر دوره به عنوان اثرگذار‌ترین نوع تبلیغات کاندیداها، در روزهای پایانی پا به این عرصه می‌گذارند، اندک زمانی را هم به گفت‌وگوهای بحث‌برانگیز میان کاندیدها اختصاص دهند و پای مناظره را نیز به این کارزار انتخاباتی باز کنند.
برای نگاهی بی‌طرفانه
پیشنهاد «مناظره بین نامزدها در رسانه ملی»،چند هفته پیش در جلسه‌ای با حضور رئیس سازمان صدا و سیما و تنی چند از مدیران ارشد این رسانه مورد بررسی قرار گرفت و با موافقت‌های بسیاری روبه‌رو شد.
در نهایت عزت الله ضرغامی با تأکید بر نگاه بی‌طرفانه رسانه ملی به کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری دهم، از برنامه‌ریزی این رسانه برای مناظره نامزدهای احراز صلاحیت شده این انتخابات خبر داد و خاطرنشان کرد که با بسیج توان و امکانات خود، ضمن بیطرفی کامل، با برنامه‌های متنوع، آگاهی‌بخش و جذاب به ویژه مناظره رو در روی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری، زمینه‌های لازم را برای حضور هرچه پرشور ملت در جشن ملی انتخابات فراهم می‌کند.
تقاضای نامزدها
البته علت توجه صداوسیما به این مقوله، درخواست‌های جدی کاندیداها بود که یکی پس از دیگری برای قرار گرفتن در صندلی مقابل رقیب و جدال کلامی اعلام آمادگی می‌کردند.
مهدی کروبی و محسن رضایی به ترتیب نخستین کاندیداهایی بودند که شخصاً از آمادگی خود برای مناظره خبر داده‌اند. محسن رضایی علت اصلی موافقت خود را با این طرح، انتقاد از روند برنامه‌های انتخاباتی صدا و سیما عنوان کرده و معتقد بود که این گونه برنامه‌ها موجب فقدان شفافیت و اطلاع‌رسانی کامل است و در نهایت، ظلم بزرگی به مردم و تصمیم‌گیری ملی به حساب می‌آید.
او اضافه کرده بود: به منظور شکل‌گیری یک رقابت سالم و واقعی و تحرک انتخاباتی، مناسب است ترتیبی اتخاذ شود تا نامزدهای انتخاباتی با شرکت در میزگردهایی در معرض پرسش‌های علمی و فنی قرار گیرند و مهمتر آنکه مناظره‌هایی بین آنها صورت پذیرد تا افکار عمومی هرچه بیشتر با برنامه‌ها و دیدگاه‌های نامزدها آشنا شوند.
داوود دانش‌جعفری، رئیس ستاد انتخاباتی وی هم چندی پیش اعلام کرده بود که اگر شرایط برابری وجود داشته باشد، مناظره می‌تواند مفید واقع شود.
دانش جعفری خاطرنشان کرده بود: یکی از مشکلات تبلیغات و تبیین دیدگاه‌های کاندیداها این است که فرصت‌هایی که در اختیار قرار می‌گیرد، متناسب نیست و تنها برخی کاندیداها ممکن است امکانات وسیعی برای طرح دیدگاه‌هایشان داشته باشند.
کروبی اولین
البته پیش از رضایی، کروبی نخستین نامزدی بود که از اعلام آمادگی خود برای مناظره با نامزدهای انتخاباتی خبر داده بود.
دبیر کل حزب اعتماد ملی در حاشیه اولین نشست خلیج‌فارس که در روز نهم اردیبهشت ماه در مرکز همایش‌های بین‌المللی رایزن برگزار شد، اعلام کرده بود: قصد دارم پیشنهاد برگزاری مناظرههای تلویزیونی بین نامزدها را نیز به صدا و سیما بدهم.
فرصتی برای هیجان انتخاباتی
از سوی دیگر محمدعلی نجفی، رئیس کمیته برنامه‌ریزی ستاد انتخاباتی کروبی هم برگزاری مناظره بین کاندیداها و نمایندگانشان را موجب ایجاد هیجان انتخاباتی و در عین حال بالابردن آگاهی‌های مردم دانسته و گفته بود: مناظره میان شخص کاندیداهای ریاست جمهوری معمولاً در کشور ما نمود چندانی نداشته و هیچ گاه از محدوده میان اعضای ستادهای آنها خارج نشده است.
او با دفاع از مناظره شخص کاندیداها ابراز کرده بود: بهتر است کاندیداها به طور مستقیم در صدا و سیما حضور پیدا کنند و در یک فضای آرام و منطقی حرفهای اصلی و انتقاداتشان را مطرح کنند.
احمدی‌نژاد سومین
پس از کروبی و رضایی، نوبت به احمدی‌نژاد رسید که به عنوان سومین کاندیدا، موافقت خود را به این طرح نشان دهد که البته برخلاف آن دو، هیچ گاه اعلام آمادگی خود را مستقیماً بیان نکرد و این کار را به دست رئیس ستاد انتخاباتی خود سپرد.
موسوی آخرین
با اعلام آمادگی این سه فقط میر حسین موسوی بود که همچنان سکوت خود را حفظ می‌کرد حتی رئیس ستاد اصلاح‌طلبان حامی موسوی نیز به دلیل بی‌اطلاعی از موضع شخصی وی، از پاسخ به این سؤال که چرا او تاکنون برای هیچ مناظره‌ای اعلام آمادگی نکرده است، خودداری می‌کرد و می‌گفت: برای انجام مناظره نیازمند توافق همه افراد هستیم. اگر واقعاً همه کاندیداها به ویژه احمدی‌نژاد آماده مناظره باشند، موسوی هم احتمالاً حضور در مناظره را خواهد پذیرفت.
اما موسوی، علت اصلی عدم توافق خود را چندی پیش در پاسخ به سؤال یکی از خبرگزاری‌ها اعلام کرده و خاطر نشان کرده بود: «ما بیش از اندازه داریم حرف می‌زنیم در حالی که عملکردها در معرض دید مردم است. گمان نمی‌کنم مناظره تلویزیونی راه حل مناسبی باشد و خیلی بر فضای جامعه برای تدبر کمک نمی‌کند. این بدین معنی نیست که از مناظره گریزان باشم بلکه همین مصاحبه‌ها و اظهارنظرها هم نوعی مناظره است.»
با این وجود علی رغم مخالفت‌های کلامی میر حسین موسوی در ابتدای مسیر، امسال هر چهار کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری طبق برنامه زمان‌بندی شده، دو به دو روبه روی هم خواهند نشست و در یک مناظره، عملکرد و شعارهای انتخاباتی یکدیگر را به چالش خواهند کشید.
نیکسون - کندی؛ اولین دوئل
تاریخچه مناظره میان کاندیداهای ریاست جمهوری به سال 1960، یعنی چیزی حدود 50 سال پیش و مباحثه میان ریچارد نیکسون و جان اف کندی باز می‌گردد، اما پس از آن به عنوان عادتی مرسوم در هر دوره برگزار می‌شود و برنده‌ها و بازنده‌های زیادی را در میدان رقابتی کاندیداها برجا می‌گذارد.
سه معمّم و یک مکلا اولین مناظره ایرانی
در ایران نیز سنگ بنای برگزاری مناظرههای تلویزیونی در آستانه انتخابات ریاست جمهوری هفتم، در سال 76 گذاشته شد. در آن زمان خاتمی، ناطق نوری، ری‌شهری و مرحوم زواره‌ای با حضور در چند برنامه تلویزیونی حضور یافتند و برنامه‌هایشان را تشریح کردند. در انتخابات ریاست جمهوری نهم نیز شاهد این مناظرههای تلویزیونی در مرحله دوم و میان حامیان دو کاندیدای باقی مانده از دوره اول بودیم.
اما آیا مناظره می‌تواند راه حل مناسبی برای پیکارهای انتخاباتی باشد و مخاطبان را در درک موضع واقعی هر کاندیدا و رفع شبهات موجود در شعارهای آنان یاری رساند؟!
بهترین و حرفهای ترین شیوه
حسن عابدینی، مدرس ارتباطات مناظره را بهترین و در عین حال حرفه‌ای‌ترین شیوه رسانه‌ای می‌داند که داوری برای افکار عمومی را آسان‌تر می‌کند. عابدینی معتقد است: در خلال یک مناظره یک ساعته تلویزیونی به سهولت می‌توان قدرت استدلال، سرعت انتقال مفاهیم، ادب در کلام، منطق در گفتار و آستانه تحمل دیدگاه‌های مخالف هر یک از نامزدها را مطالعه کرد.
به گفته او داشتن حافظه پویا، توان مدیریت زمان، تسلط بر رفتار و نوع پوشش و سلامت جسمی از دیگر مواردی است که برای مخاطب متوسط هم محک زدن آن در خلال مناطره چندان دشوار نیست.
پخش مناظرههای تلویزیونی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری دهم، از 12 خرداد آغاز می‌شود و تا چهار روز پیش از انتخابات هم ادامه دارد. حالا باید دید جایگزین کردن روش‌های پیشین با این روش و روند بحث‌های چالش برانگیز میان کاندیداهای این دوره می‌تواند تأثیری متفاوت بر افکار عمومی داشته باشد و پیکارهای تبلیغاتی این دوره را به سمتی معقول‌تر نسبت به گذشته پیش ببرد.
*سایر مطالب این پرونده را در اخبار مرتبط این مطلب ببینید.
نظر شما