اسماعیل بشری
بعد از انتخابات میاندوره‌ای آمریکا سفر نسبتا طولانی مدت اوباما به منطقه جنوب وجنوب شرقی آسیا همچنان در کانون توجه رسانه‌ها قرار دارد.مطبوعات و رسانه‌های جهان بعد از ناکامی دمکراتها در کسب اکثریت مجلس نمایندگان آمریکا منتظر فعالیتها و تلاشهای رییس‌جمهور ناکام آمریکا چه تلاشهایی را برای احیای جایگاهش در عرصه بین‌الملل به نمایش می‌گذارد.
هر چند سفر آسیایی اوباما از مدتها پیش برنامه‌ریزی شده بود ولی در کنار اهداف مورد نظر آمریکا، اوباما ظاهرا برای شرکت در دو اجلاس مهم گروه بیست در کره جنوبی و همچنین اجلاس آسیایی پاسیفیک است.
اوباما قرار است در این سفر علاوه بر هند و اندونزی،از کشورهای سنگاپور و کره جنوبی دیدن کند و در حاشیه اجلاس سران گروه 20 در سئول با هوجین تائو رییس‌جمهور ملاقات خواهد کرد.این هفتمین دیداری است که اوباما در طول ریاست جمهوری خود با هوجین تائو انجام می دهد که در نوع خود قابل توجه است.
اما به لحاظ تقسیم‌بندی، سفر اوباما و دیدار وی از هند از درجه اهمیت بسیار بالاتری برخوردار است. این سفر ابعاد مختلف سیاسی،اقتصادی و نظامی را در برمی‌گیرد ولی بعد اقتصادی آن مهمتر است.چرا که اوباما سعی دارد هند را به عنوان کشوری مهم در آسیا به سوی همکاریهای بسیار نزدیکتر با آمریکا جلب کند.
گفته می‌شود که در 8 ماه گذشته سطح تبادلات میان هند و آمریکا رقم 30 میلیارد دلار را نشان می‌دهد و این در حالی است که تجارت آمریکا با چین بیشتر از 290 میلیارد دلار بوده است.اما این تبادلات جنبه دوسویه دارد زیرا آمریکا سعی دارد با این سرمایه‌گذاریها ضمن افزایش سطوح تبادلات خود با هندیها، زمینه‌های مناسبی برای کاهش بیکاری در آمریکا فراهم آورد.چرا که هند به خاطر جمعیت بسیار بالا می تواند بازار مصرف بسیار خوبی برای محصولات آمریکایی- خواه به صورت محصولات آماده و یا مونتاژ شده- باشد.
بعد دیگر این روابط، اقتصادی-نظامی است به این معنا که هند سعی می‌کند تسلیحات روسی و کهنه ارتش خود را که تاریخ آن به زمان شوروی سابق باز می گردد نوسازی و آنها را با سلاحهای غیرروسی جایگزین کند. همین هدف زمینه مساعدی برای فروش سلاحهای آمریکایی به هند خواهد بود. ظاهرا قرار است کمپانی‌هایی نظیر بوئینگ و لاکهید مارتین، 126 فروند هواپیمای جت جنگی جدید به ارزش 11 میلیارد دلار به هند بفروشند و هندیها نیز این امید را دارند که در طول این سفر اوباما به هند قرارداد خرید 10 فروند هواپیمای ترابری نظامی C 17 را کامل کنند.گفته می‌شود ارزش این قرارداد به چهارو نیم میلیارد دلار می‌رسد.همچنین هند در نظر دارد 30 فروند بوئینگ 737 به ارزش 7/2 میلیارد دلار برای خطوط هوایی خود خریدار کند.
همه این مسائل نشان می‌دهد که آمریکا دورخیر بلندی برای افزایش مبادلات بازرگانی خود با هند برداشته و به عبارتی می‌توان گفت آمریکا با نیم نگاهی به تقویت صنایع هند به عنوان رقیبی برای چین قصد دارد تا از این طریق رشد اقتصادی چین را تحت کنترل درآورد.در نگاهی کلی آمریکا به هند به عنوان قدرتی آسیایی می‌نگرد و برآنست که ایجاد روابط گسترده می‌تواند علاوه بر حل بحرانها و مناقشات منطقه‌ای از جمله افغانستان و پاکستان،اهداف بلندمدت و کوتاه‌مدت اقتصادی را نیز در برگیرد.
و اما سفر اوباما به اندونزی را می‌توان از دو جنبه نگریست.اندونزی دارای بیشترین جمعیت مسلمان در منطقه شبه‌قاره بوده و برای آمریکا داشتن روابط نزدیک و صمیمانه با این کشور از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.جنبه دیگر سفر اوباما به اندونزی را می‌توان از بعد عاطفی مورد بررسی قرار داد. اوباما چند سال اول کودکی خود را در اندونزی زندگی کرده و علاقه خاصی به این سرزمین دارد.بر همین اساس اوباما می‌تواند از این رابطه عاطفی برای گسترش روابط بین دو کشور استفاده کند.البته آمریکا در زمان دیکتاتوری سوهارتو در اندونزی روابط بسیار نزدیکی با اندونزی داشته و احتمالا در حال حاضر نیز سعی دارد این روابط فعلی به همان سطح سابق گسترش پیدا کند.
و اما سفر اوباما به کره را می‌توان از دو جهت مورد ارزیابی قرار داد.بخشی از اهمیت این سفر به تحولات شبه جزیره کره و سیاستهای آمریکا برای مهار کره شمالی باز می‌گردد و بخش دیگر و به عبارتی هدف اصلی سفر اوباما به کره شرکت در اجلاس سران گروه 20 است که به احتمال زیاد اوباما با ملاقاتهای خصوصی خود با تعدادی از سران کشورهای حاضر در اجلاس در خصوص روابط فیمابین آمریکا با این کشورها از جمله هوجین تائو ،رییس‌جمهور چین به گفتگو خواهد پرداخت.
اما چالش مهمی که در حال حاضر آمریکا در روابط خود با چین با آن روبروست، ابعاد اقتصادی دارد.ثابت نگه داشتن نرخ یوان در برابر دلار از مهمترین این موارد است. مقامات چین با پایین نگه داشتن ارزش یوان نسبت به دلار قیمت تمام شده کالاهای چینی را پایین نگه داشته و در نتیجه همین عملکرد در حال حاضر تراز بازرگانی بین چین و آمریکا با فاصله بسیار زیاد به نفع چینی‌هاست. بر همین اساس اوباما سعی دارد با متقاعده کردن مقامات چینی در تعدیل سیاستهای اقصادی خود زمینه لازم برای صادرات کالاهای آمریکایی به چین را به شکلی فراهم آورده تا این مسئله به نوعی به کاهش بحران ببیکاری در امریکا نیز بینجامد.
در مجموع می توان گفت سفر اوباما به آسیا عمدتا در راستای تحرک بخشیدن به سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا با هدف تأثیرگذاری بر رشد اقتصادی و کاهش بحران بیکاری در این کشور و در نهایت اعاده محبوبیت از دست رفته حزب دمکرات برای کسب موفقیت بیشتر در انتخابات ریاست جمهوری در 2 سال آینده خواهد بود.
کارشناس تسلیحات در مرکز مطالعات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام
نظر شما