مینا علی اسلام: «علت عدم انجام سفر رئیس‌جمهور ایران به لیبی، مشغله‌های محمود احمدی‌نژاد و دیگر اولویت‌های کاری وی بوده است.» این جمله‌ای است که حسن قشقاوی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در بیان علت لغو ناگهانی سفر احمدی‌نژاد به لیبی برای شرکت در اجلاس دوسالانه اتحادیه آفریقا بیان کرد. احمدی‌نژاد قرار بود امروز تهران را به قصد شهر ساحلی «سرت» در شمال لیبی که محل برگزاری این اجلاس است ترک کند اما این سفر لغو شد. با این حال منابع خبری غیرایرانی علت لغو این سفر را مغایر با آنچه که منابع خبری داخلی اعلام کردند می‌دانند. بنابر گزارش روزنامه عربستانی الشرق‌الاوسط چاپ لندن، اعلام آمادگی احمدی‌نژاد برای شرکت در اجلاس اتحادیه سران آفریقا پرسش‌های زیادی را از سوی دیگر مدعوین این اجلاس به دنبال داشته است.
به عقیده برخی از حاضرین این اجلاس چنین دعوت‌هایی- اشاره به دعوت از ایران برای حضور در این اجلاس- موجب می‌شود تا موضوعاتی خارج از آنچه در دستور کار اجلاس قرار دارد بر محتوای آن سایه افکنده و اجلاس را از اهداف اصلی خود دور سازد. در همین راستا یک دیپلمات آفریقایی گفت که «بیم آن می‌رفت که دعوت از رئیس‌جمهور ایران خشم حضار اروپایی را برانگیزد. آنها به شدت به وضعیت فعلی ایران که موجب انتخاب مجدد محمود احمدی‌نژاد شده است، معترضند. »
به گفته دیپلمات‌های اروپایی، در این اجلاس 12 سفیر اتحادیه اروپا به عنوان ناظر اجلاس «سرت» حضور دارند.
سفرهایی که لغو می‌شود
اما لغو ناگهانی سفر احمدی‌نژاد به لیبی تنها مورد از سفرهای لغو شده در دو هفته اخیر نیست. پس از برگزاری دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در ایران و رخدادهای پس از آن در داخل کشور، این سومین مورد لغو در چارچوب سفرهای دیپلماتیک مقامات رسمی کشور به خارج است.
پیش از این، سفر منوچهر متکی به ایتالیا برای شرکت در اجلاس گروه هشت که به طور ویژه به بررسی اوضاع افغانستان اختصاص داشت با بی‌پاسخ گذاشتن دعوت ایتالیا لغو شد. مورد دیگر، لغو سفر پرویز داوودی معاون اول رئیس‌جمهور به نیویورک بود. وی قرار بود برای شرکت در اجلاس مالی سازمان ملل متحد که بیش از 140 کشور در آن حضور داشتند راهی ایالات متحده آمریکا شود اما بر اساس گزارش منابع خبری ایران، کشور میزبان ویزای معاون اول رئیس‌جمهور را صادر نکرد و بنابراین داوودی از انجام این سفر بازماند.
در حالی که عدم صدور ویزا از جانب آمریکا برای معاون اول رئیس‌جمهوری ایران موضوع داغی برای برخی رسانه‌های کشور طی چند روز گذشته بود، اما روز دوشنبه (هشتم تیرماه) یعنی سه روز پس از برگزاری این نشست، ایان کلی، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا گفت که «عدم صدور روادید از سوی آمریکا به معاون اول احمدی‌نژاد مطرح نبوده و دولت ایران درخواست دریافت روادید برای معاون رئیس‌جمهوری و هیأت او را خیلی دیر به آمریکا تسلیم کرده بود.»
وی ادامه داد: کنفرانس مالی سازمان ملل متحد روز 24 ژوئن آغاز شد اما دولت ایران درخواست روادید ورود هیأت ایرانی را در ساعت‌های پایانی 23 ژوئن به آمریکا ارائه کرد. ایران ابتدا 16 ژوئن برای معاون رئیس‌جمهوری و هیأت همراه او درخواست روادید کرده بود اما بعد از چند روز از این وزارتخانه خواسته بود که پاسپورت‌های آنها بدون صدور روادید به ایران بازگردانده شود.
در این مدت اما سفرهای غیردیپلماتیک مقامات ایران ظاهراً از ورطه لغو یا تأخیر به دور بود، به عنوان مثال وزیر مسکن اخیراً به سوریه سفر داشت. سفر وزیر بازرگانی افغانستان و وزیر انرژی ونزوئلا به ایران در همین مدت نیز نشان می‌دهد که رفت و آمدهای اقتصادی و تجاری و بازرگانی ایران به دیگر کشورها و برعکس، فرایند متفاوتی را با سفرهای دیپلماتیک طی می‌کند، در واقع روابط دیپلماتیک یک کشور همچون آیینه‌ای است که به سرعت تحولات داخلی کشور در آن نمایان می‌شود.
در عین حال طی دو هفته اخیر بیشتر شاهد انفعال دستگاه دیپلماسی کشور بوده‌ایم، علی‌رغم رخدادهایی که در این مدت در ایران به وقوع پیوست و به سرعت دامنه آن به روابط خارجی نیز رسید اما کمتر از آنچه انتظار می‌رفت دستگاه دیپلماسی کشور از خود واکنش نشان داده و به ارائه راهکار برای کاهش تنش‌های دیپلماتیک ایران و سایر کشورها پرداخت.
به عنوان نمونه منوچهر متکی، وزیر امور خارجه کمتر از آنچه که اوضاع موجود کشور و نوع برخورد دیگر کشورها با وقایع ایران می‌طلبید به اظهار نظر پرداخت. وی طی این مدت تنها دو گفت و گوی تلفنی با همتایان اسپانیایی و بریتانیایی خود داشت که گفت‌وگوی تلفنی او با دیوید میلیبند، وزیر خارجه بریتانیا مربوط به دستگیری 9 نفر از کارکنان ایرانی سفارت این کشور در تهران بود.
نکته قابل تأمل این است که دیپلماسی ایران در این روزها شرایط دشواری را سپری می‌کند و تحولات داخلی تأثیر مستقیم و سریعی بر روابط خارجی کشور، رفت و آمدهای دیپلماتیک و تصویر ایران در عرصه جهانی داشته است. ارتباط تنگاتنگ دیپلماسی و سیاست داخلی ایران را بیش از هر دوره دیگری در زمان رقابت‌های انتخاباتی دور دهم ریاست‌جمهوری نیز شاهد بودیم.
نظر شما