فاطمه پاقلعه‌نژاد: سه فعال حوزه شبکه نمایش خانگی اعتقاد دارند پتانسیل شبکه نمایش خانگی می‌تواند ظرفیتی بزرگ پیش روی تلویزیون باشد. آنها از دوگانه جنگ‌های حیدری-نعمتی در معاونت‌های سینمایی و سیمای ملی در طول این ۴۰ سال گفتند و جالب‌تر اینکه همه مدیرانی که در راس این جنگ‌ها بودند، خود از تلویزیون وارد چنین عرصه‌ای شده‌اند. مدیران سینمایی با پیشینه تلویزیونی که در سازمان سینمایی سمت گرفته‌اند و بزرگترین جشن‌شان در این حوزه با همکاران سابق‌شان در تلویزیون بوده است.
سعید رجبی فروتن، حامد عنقا و نادر معماریان در بخش دیگری از میزگردی که در کافه خبر درباره معضلات و مشکلات شبکه نمایش خانگی برگزار کردند درباره این موضوع و این جنگ تمام نشدنی صحبت کردند.
بخش اول این میزگرد را می‌توانید (اینجا) بخوانید.
عنقا: من با این نظر مخالف بودن تلویزیون موافق نیستم. اگر واقعا دو دستگاه حاکمیتی فرهنگی ما مثل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخش سیمای ما یک بار می‌توانستند این موضوع را حل کنند درست می‌شد. می‌دانید بدبختی چیست؟ بدبختی این است که از اول انقلاب تابه‌حال هر مدیر ارشادی که در حوزه سینمایی داشتیم از مدیران ارشد تلویزیون است و بالعکس.
این روزها به نظر می‌رسد شبکه نمایش خانگی با یک معضل دیگر هم روبه‌رو شده است، تغییر رویکرد مردم از استفاده از دی وی دی به سمت تکنولوژی‌های اینترنتی دیگر.
فروتن: بله همینطور است. متاسفانه یکی از دلایلی که در تحلیل‌ها درباره شبکه نمایش خانگی به آن توجه نمی‌شود این است که ما الان در یک دوران برزخی هستیم که تیراژ نسخه فیزیکی با آهنگ و با شتاب بسیار زیادی کم و کمتر می شود و از آن طرف هم فرهنگ استفاده یا رجوع مردم به سرویس‌های آنلاین ویدئویی یا استریمینگ آنطور که انتظار داریم نیست. ضریب نفوذ دو برند اصلی نمآوا و فیلمیو واقعا کافی نیست به رغم تاثیرات خوبی که دارند. حتما می‌دانید در این سرویس‌ها با رقم اشتراک سالیانه، به صورت تقریبا نامحدودی هر فیلم و سریال که روی آنها بارگذاری شده باشد را می‌توان دید بی آنکه از ترافیک و حجم اینترنت کاسته شود. این فوق العاده است اما مردم این را نمی‌دانند. به این دلیل که هم برای محتوایی که با عرق ریزان روح برای این شبکه دارد تهیه می شود و هم برای سرویس هایی که پوئن ها و امکانات و تسهیلاتی که می دهند، هیچکدام اطلاع رسانی صورت نمی گیرد. در مورد محتوا، چرا رسانه ملی ما به عنوان یک رسانه همکار نباید خوشحال از این باشد که غیر از خودش در مجموعه بخش خصوصی بی آنکه یک ریال کمک از دولت و حاکمیت بگیرند دستهایی در دست همدیگر گذاشته شده برای اینکه محتوا تولید شود و سبد کالای فرهنگی خانوار ما از اینی که هست پربارتر شود؟ استقبال که نمی‌کند هیچی بلکه اینها را یک جور تحریم می‌کند و تبلیغ و اطلاع رسانی درباره‌شان را در رسانه ملی ممنوع اعلام می‌کند. اگر اشتباه نکنم فقط یکبار یا دوبار آن هم چون از دست صداوسیما خارج بود تیم ملی ما در یکی از کشورهای منطقه بازی داشت و تبلیغات یکی از سریال‌های در حال پخش در محیط‌های پیرامونی استادیوم دیده می‌شد که ما ناگزیر روی آنتن زنده اسم و تبلیغ آن را می دیدیم. اما بعد از آن هیچوقت برای سریال‌های ما تبلیغ نشد و این به نظر من یکی از دلایل شکست بعضی از سریال‌های ماست.
عنقا: این به دوگانگی حاکمیتی برمی‌گردد که دعوای بین وزارت ارشاد و تلویزیون را داشتیم. این دعوا خودش را در جشنواره فیلم فجر هم نشان می‌دهد.
فروتن: من فکر می کنم این را جایی نگفتم و بعد از این هم شاید صلاح نباشد ولی به اطلاع شما می‌رسانم. در سال ۸۹ که اولین سریالها را دوستان زحمت کشیدند و برای شبکه نمایش خانگی ساختند، آنقدر واکنش‌ها از سوی تلویزیون تند بود که چرا ارشاد پا در کفش سریال کرده، که موضوع به مراجع عالی امنیت ملی کشور کشید. توجه فرمودید؟ الان هم که بحث استریمینگ‌ها مطرح شده خبر دارید که صداوسیما مدعی است به موجب استفساریه‌ای که از شورای نگهبان به عمل آورده تنها مرجع نظارتی و حاکمیتی قصه است. در حالی که ما هم این اعتقاد را داریم که سازمان صداوسیما اصلا در جایگاهی نیست که مجوز دهد. دستگاه قانونی به موجب مواد و نفوسی که داریم جایی جز وزارت ارشاد نیست و صداوسیما خودش به عنوان یک تامین کننده و تولیدکننده محتوا باید در این قصه وارد شود.
عنقا: ولی با سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر کار را گرفت.
فروتن: بله. به موجب دستوری که از مقامات بالاتر به ما داده شده، فعلا از صدور مجوزهای جدید داریم خوددداری می‌کنیم ولی به موجب تعریف آنچه شورای عالی فضای مجازی هم قائل است این است که ما معتقدیم صداوسیما و موسسات زیرمجموعه‌اش که بعضا بخش خصوصی هم هستند متولی و متصدی صوت و تصویر فراگیرند. از این طرف ارشاد و برندهایی که ما به آنها مجوز دادیم که ۱۹ تا بودند و ۱۰ تا کنار رفتند و بعد ۹ تا شدند و الان هم عملا دو تا دارند کار می کنند مدعی صوت و تصویر غیرفراگیر هستند. یعنی کاربر برای ما کاملا قابل شناسایی است. می دانیم کاربر از کجا و چه نقطه ای دارد از برنامه استفاده می کند. ما حق پخش مستقیم برنامه های تلویزیونی را نداریم. حتی صداوسیما می تواند عارض ما شود که بعضی از مناسبات ها و برنامه ها را هم این برندها پخش لایو نداشته باشند. من متاسفم بگویم همین دو برندی که نیم‌بند دارند کار می‌کنند با تهدیدات قضایی شدیدی از جانب سازمان صداوسیما روبه رو هستند و برایشان اظهارنامه رفته است. باید به موجب دعوت صداوسیما از این سازمان مجوز بگیرند و تحت نظارت کار کنند. این یک چالش جدی است که الان داریم. یعنی هفت، هشت سال پیش یک دعوا و چالش حقوقی سر بحث سریال سازی داشتیم که آنجا توانستیم سنگ خودمان را حق کنیم. استریمینگ‌هایی که سیر محتوم فناوری است، می ماند. نسل متاخر تلویزیون‌ها همین سرویس‌های استریمینگ است که ضریب نفوذ بسیار بالایی دارد. حتما هم در اخبار دنبال کرده‌اید که حتی کارگردان‌های معروفی فقط برای تلفن های همراه سریال می سازند. حالا خوشبختانه از این حیث که استارتاپ‌های ما در کشور نسبت به این فناوری واکنش مناسب نشان دادند و سرمایه‌گذاری کرده و با عرق جبین سعی کردند یک باری را از زمین بردارند به نظرم سزاوار نیست که این برخوردهای تند قضایی با آنها صورت بگیرد آن هم در شرایطی که دهها برابر این دو سرویس در فضای مجازی دارد کار غیرقانونی صورت می گیرد. به هر حال سرویس‌های مرجع فیلم و سریال آنلاین در شبکههای مختلف زیاد است. در شبکههای مجازی هم کافی است در تلگرام بروید که لینک‌های متعددی از محصولات روز شبکه نمایش خانگی را گذاشته‌اند. کسی هم ظاهرا به آنها نمی‌گوید که بالای چشم‌تان ابروست بعد ما آمدیم تمام فشارها را متوجه دو برند شرکتی کردیم که از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز گرفته‌اند. به هر حال می خواهم بگویم اگر یکی از دلایل ناتمام ماندن سریالها به تعبیر دوستمان فروش نرفتن یا دیده نشدن سریالهاست یا نزدیک شدن به مرزهای شکست است، ناشی از این است که این پروژه های ما اصلا به خوبی معرفی نمی شوند و در معرض دید و آگاهی مردم قرار نمی گیرند. یک معضل دیگر هم بسیار بسیار خانمان سوز است بارها گقته ایم ولی چیزی از شدت و حدتش کم نمی کند، بحث عدم رعایت حقوق مولف یا عدم کپی رایت در کشور ماست که تمام سرمایه ها را می سوزاند و بازگشت سرمایه و سودآوری را خیلی خیلی با کاهش جدی روبه رو کرده.
رجبی فروتن: چرا رسانه ملی ما به عنوان یک رسانه همکار نباید خوشحال از این باشد که غیر از خودش در مجموعه بخش خصوصی بی آنکه یک ریال کمک از دولت و حاکمیت بگیرند دستهایی در دست همدیگر گذاشته شده برای اینکه محتوا تولید شود و سبد کالای فرهنگی خانوار ما از اینی که هست پربارتر شود؟ استقبال که نمی‌کند هیچی بلکه اینها را یک جور تحریم می‌کند و تبلیغ و اطلاع رسانی درباره‌شان را در رسانه ملی ممنوع اعلام می‌کند.
معماری: نکته ای به عنوان تهیه‌کننده‌ای که هم در تلویزیون کار می‌کند و هم کسی که این طرف کار می‌کند بیان کنم. معضلات حاکمیتی ما چه الان در وی او دی ها و ای تی پی تی هایمان، فشاری است که رگولاتوری سازمان می آورد برای اینکه بیایید در نهایت بازار را برای سرمایه بخش خصوصی به خطر می‌اندازید. نکته‌ای را هم در نظر بگیرید. فیلم‌های سینمایی یک موقع بخش اعظم درآمدشان به جز رایتی که به شبکه نمایش خانگی می‌دادند رایتی بود که از تلویزیون می‌گرفتند. از جایی که سیستم نظارتی وزارت ارشاد و سیستم نظارتی تلویزیون یعنی دو نهاد حاکمیتی اینقدر از همدیگر فاصله گرفت، عملا امکان درآمدزایی تهیه‌کننده و سرمایه‌گذار در تلویزیون برای خیلی‌ها از دست رفت.
فروتن: همیشه از من که سوال می کنند چرا ضوابط متفاوت است، می‌گویم ما یک نیم‌نگاهی هم به معیارهای عرفی داریم چیزی که تلویزیون اصلا به آن توجه ندارد و فقط ظواهر شرعی را می‌بیند.
عنقا: فرض کنید سریال‌های شبکه نمایش خانگی، اگر یک رایت تلویزیونی هم داشتند چه اتفاقی برای آن سرمایه‌گذار می افتاد؟ آن سرمایه‌گذار دوباره می‌توانست کار کند. منصور سهراب‌پور وقتی «ساخت ایران۱» که مسئله حجاب نداشت را ساخت و توانست آن را به تلویزیون بفروشد، پولی به او تزریق شد و توانست با آن پول یک فیلم سینمایی کار کند. این را من تهیه‌کننده ممکن است خودم فکر کنم و بگویم می‌خواهم استاندارد خودم در این سریال اینطوری باشد. ولی اگر واقعا یک روزی وزارت فرهنگ و ارشاد با تلویزیون این معضلش را حل می‌کرد به جای اینکه روی وی او دی خودش اصرار کند، تلویزیون هم روی آی پی تی وی خودش بایستد، این وسط سرمایه‌گذار از چه کسی می‌ترسد که در آخر چشم میگوید؟ می‌گویند کلا عادت ماست که زیر بار زور نمی‌رویم مگر اینکه پرزور باشد. آخرش به تلویزیون چشم میگوید چون می‌داند زور حاکمیتی سازمان صداوسیما می‌چربد. این چیزی است که من درگیرش بودم. اولین کسی که در کشور استریمینگ را تجاری‌سازی کرد. وزارت فخیمه ارشاد پشتم بود و دفتر موسیقی آن موقع هم؛ جلو آمدیم و به جایی رسیدیم که به سازمان رفتیم و گفتیم ما را به نوکری خودتان قبول کنید برای اینکه سرمایه دارد به خطر می‌افتد. اینجا می‌شود در مصاحبه نشست و شعار خوب فرهنگی داد ولی این آقا از این در که بیرون میرود باید چرتکه بیندازد و ببیند آیا می تواند سازمانش را طی یکسال دیگر سود و زیانش را درست مدیریت کند؟
ولی این که می گویید خیلی به حجاب ربط ندارد. «رسوایی» چطور از تلویزیون پخش می‌شود؟ گاندو می‌سازند زن بی‌حجاب در هواپیما نشان می‌دهند همین کار اگر در هر کار دیگری انجام شود. در خود تلویزیون هم دوگانگی وجود دارد چون در یک شبکه می توانید یک حرفی را بزنید و در شبکه دیگر نمی توانید.
حجاب «از یادها رفته» با «شهرزاد» چقدر فرق می کند؟
عنقا: خیلی.
نه خیلی. فقط قصه رنگ دارد و می‌توانند با فیلتر بگیرند.
عنقا: همان انقدری که شما می‌گویید همان تفاوت دوگانگی سیاستی وزارت ارشاد با نگاهش به جریان عرفی و سازمان صداوسیماست. شاید ارشاد یک جاهایی هم درست میگوید و سازمان صداوسیما هم یک جاهایی درست میگوید. ارشاد می گوید دی وی دی من در یک‌سری از بخش‌های اجتماع نمی‌رود. چون ۳۰ هزارتا، ۴۰ هزار تا ۱۰۰ هزار تا می‌فروشد ولی سازمان صداوسیما میگوید سریال من در همه روستاها میرود. یعنی ارشاد عرف را کلانشهری نگاه می کند و صداوسیما طور دیگری.
فروتن: حالا صداوسیما با اصرار بر این معیارش چقدر توانسته معیار حجاب را در جامعه بالا ببرد؟
عنقا: آن یک بحث دیگری است و آدمهای دیگری باید بیایند و درموردش حرف بزنند. در سریالی که شما ۲۰میلیارد سرمایه‌گذاری می کنید اگر امکان دیگری داشته باشید که ۵میلیارد تومان دیگر هم بتواند برایت درآمدزایی کند، دوست نداری؟ به خاطر ۴ تا تار مو نه میگویی؟
فروتن: به نظرم دو تا سریالی که آقای میرباقری ساخته کاملا از تلویزیون قابل پخش است. چه «شاهگوش» و چه «دندون طلا».
نادر معماری: یعنی به شبکه نمایش خانگی خواسته یا ناخواسته از طریق ارشاد بی‌توجهی می‌شود. شبکه فیزیکال دارد ضعیف می شود و تقریبا همه دارند از دور خارج می‌شوند و می‌گوییم دو تا پلت فرم نمآوا و فیلمیو مانده است. این یعنی به سمت انحصار رفتن. یعنی اگر قرار باشد این اتفاق بیفتد حتی اگر نگوییم یکی از اینها بزرگتر می‌شود و آن دیگری را می‌خورد و می شود یکی. همین دو تا هم که بمانند چند سال دیگر برای سینمای این مملکت هم خط و خطوط می‌کشند و مثل انحصار تلویزیون می‌شود.
پس خود شما چرا قلب یخی را با آن متر نساختید؟
عنقا: آن موقع در «قلب یخی» خانم الناز شاکردوست کمی از ریشه‌های مویشان در کار بیرون است. فشار برای این موضوع حجاب بسیار زیاد بود و اصلا ربطی به دوران الان ندارد. الان همین الناز شاکردوست دربیلبورد «شبی که ماه کامل شد» بخشی از مویش پیداست ولی آن موقع ناچار شدیم برای خانم شاکردوست کلاهی درست کنیم که در سکانسی این را می‌کند و پرت می‌کرد که بگوییم در قسمت‌های قبلی که ریشه‌های موی خانم شاکردوست را دیدید همه مصنوعی و فیک بوده است. اصلا تلویزیون چرا «قهوه تلخ» را پخش نکرد؟
معماری: من می‌گویم تلویزیون مخالف پخش سریال در شبکه نمایش خانگی بود.
عنقا: من با این نظر مخالف بودن تلویزیون موافق نیستم. اگر واقعا دو دستگاه حاکمیتی فرهنگی ما مثل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخش سیمای ما یک بار می‌توانستند این موضوع را حل کنند درست می‌شد. می دانید بدبختی چیست؟ بدبختی این است که از اول انقلاب تا بحال هر مدیر ارشادی که در حوزه سینمایی داشتیم از مدیران ارشد تلویزیون است و بالعکس.
فروتن: سیاست حاکم بر آنجا فرق می کند والا آدم‌ها همانند.
عنقا: در شبکه نمایش خانگی در جشنواره فیلم فجر هم می‌بینید که یکسال تلویزیون پشتیبان و حامی جشنواره می شود و یکسال هم آن را خراب می‌کند.
*این نشان می‌دهد که قصه متر نیست و اختلافات شخصی است. بهترین کسی که می تواند جواب این موضوع را بدهد خود آقای فروتن است که در همه این دوره‌ها بوده.
فروتن: اصلا تمرکزم روی حوزه‌های خاص خودم بوده و خیلی ...
عنقا: آقا بالاخره در حوزه نمایش بودید دیگر
فروتن: من در همه زمینه ها صاحبنظر نیستم.
معماری: ما امروز داریم وارد یک معضلی می شویم که دو روز دیگر می گوییم چرا اینطوری شد؟ امروز ما داریم به سمت انحصاری شدن می‌رویم. یعنی به شبکه نمایش خانگی خواسته یا ناخواسته از طریق ارشاد بی‌توجهی می‌شود. شبکه فیزیکال دارد ضعیف می شود و تقریبا همه دارند از دور خارج می‌شوند و می‌گوییم دو تا پلت فرم نمآوا و فیلمیو مانده است. این یعنی به سمت انحصار رفتن. یعنی اگر قرار باشد این اتفاق بیفتد حتی اگر نگوییم یکی از اینها بزرگتر می‌شود و آن دیگری را می‌خورد و می شود یکی. همین دو تا هم که بمانند چند سال دیگر برای سینمای این مملکت هم خط و خطوط می‌کشند و مثل انحصار تلویزیون می‌شود.
فروتن: این اتفاق به این دلیل است که فعلا به ما اجازه نمی دهند به متقاضیان جدید مجوز دهیم. ما الان متقاضیانی با سرمایه‌های خوب و چپ پُر داریم.
۲۵۸۲۵۸
نظر شما