نازنین اخوان: بنا به اخباری که به دست خبرگزاری خبرآنلاین رسیده، چندی پیش یک دانش‌آموز مقطع ابتدایی، به رئیس جمهور نامه‌ای می‌نویسد و از ساعت شروع کلاس‌های مدرسه گله می‌کند. ظاهرا او به حسن روحانی نوشته است که برای رسیدن به برنامه صبحگاه و کلاس اول صبح، باید ساعت ۵ یا ۶ صبح بیدار شود چرا که در غیر این صورت در ترافیک می‌ماند.این دانش‌آموز با زبان خودش در این‌باره گله کرده و نامه‌اش آن‌قدر تاثیرگذار بوده که رئیس‌جمهور به مسئولان آموزش و پرورش دستور رسیدگی داده است.
معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش موضوع نامه و مساله مطرح شده را تایید می‌کند.رضوان حکیم‌زاده ضمن اشاره به این که موضوع شروع کلاس، بخصوص در دوران ابتدایی، چالش‌های زیادی دارد، به خبرآنلاین می‌گوید: این مساله پیش از این نیز در شورای عالی وزارت‌خانه مطرح شده است. بر اساس شرایط خاصی که کودکان در سنین پایین دارند، خواب کافی و زمان مناسب برای شروع کلاس‌ها در کیفیت تحصیلشان اثر گذار است.
شروع کلاس درس در ساعت ۸ به خودی خود باعث میشود که برنامه صبحگاه در مدارس، قبل از ساعت هشت شروع شود و در بهترین حالت دانش‌آموزان باید برای رسیدن به این مراسم، هر روز ساعت هفت بیدار شود. اما تصور کنید کسی که برای رسیدن به مدرسه باید از مسیرهای پرترافیک و شلوغ هم عبور کند، باید چه ساعتی بیدار شود؟ در کنار چنین مساله‌ای، این موضوع را نیز در نظر بگیرید که کودکان در سنین پایین‌تر به خواب بیشتری احتیاج دارند و اصولا کم‌خوابی می‌تواند کیفیت یادگیری دانش‌آموزان را به شدت تحت تاثیر قرار دهد.
تاثیر خواب آلودگی بر حافظه
براساس مطالعاتی که در این زمینه صورت گرفته است، خستگی و خواب آلودگی کارکرد حافظه را به شدت پایین می‌آورد، چرا که مواد شیمیایی آزاد شده و توسط مغز هنگام خواب آلودگی، درک و به خاطر سپردن مطالب درسی را کاهش می‌دهد. پس درست است که سال‌ها نهادهای آموزشی بهترین زمان برای یادگیری را صبح اول وقت می‌دانند اما این مساله مستلزم خواب کافی در شب قبل از مدرسه است.
کمبود خواب می‌تواند علاقه دانش‌آموزان به درس و همچنین موفقیت آن‌ها را دست خوش تغییر کند و مسلما مباحث پایه‌ای که در مقاطع بالاتر ابتدایی تدریس میشود، بعدها در ادامه تحصیل او نقش مهمی دارد. یکی دیگر از مهم‌ترین تاثیراتی که کم‌خوابی بر وضعیت جسمانی کودکان دارد، اضافه وزن است.
والدین شاغل چه کنند؟
به نظر می‌رسد که بهترین راه حل، تغییر ساعت آغاز به کار مدارس است. اما نکته‌ی دیگری که اهمیت زیادی دارد، شاغل بودن والدین است.
براساس مطالعاتی که در این زمینه صورت گرفته است، خستگی و خواب آلودگی کارکرد حافظه را به شدت پایین می‌آورد، چرا که مواد شیمیایی آزاد شده و توسط مغز هنگام خواب آلودگی، درک و به خاطر سپردن مطالب درسی را کاهش می‌دهد.
حکیم‌زاده در این خصوص می‌گوید: در شهر تهران مشکلی که وجود دارد، اشتغال والدین بخصوص مادران است. یعنی اگر ساعت شروع کلاس‌ها دیرتر باشد، ممکن است با ساعت شروع کار والدین تداخل داشته باشد که برای والدین شاغل دردسر ساز میشود.
راه حلی که می‌توان برای این مساله در نظر گرفت، فاصله میان ساعت حضور و ساعت شروع کلاس درس است. تا هم والدین بتوانند با خیال راحت فرزندانشان را به مدرسه بیاورند، و هم تا شروع کلاس‌ها، ساعت بیداری کودکان تنظیم شود.
طبق گفته یک معلم ابتدایی، نکته حائز اهمیت دیگر، دو شیفته بودن بسیاری از مدارس است. او می‌گوید: اگر شیفت صبح با تاخیر آغاز شود، ساعت شروع کلاس‌های شیف بعدازظهر نیز تغییر خواهد کرد.
زیبا فروزان‌فر در ادامه می‌گوید: این مساله برای دانش‌آموزان، بخصوص در فصل زمستان، مشکلاتی را به همراه خواهد داشت؛ چرا که وقتی اولین کلاس درس شیفت بعدازظهر با تاخیر آغاز میشود، ساعت پایان کلاس‌ها نیز تا غروب به طول می‌انجامد.
او در پاسخ به این سوال که در حال حاضر چه اقدامی برای حل این مساله در نظر گرفته شده است، می‌گوید: معلم‌ها می‌توانند درخواست بدهند تا برنامه مقطع تحصیلی‌شان را خودشان بچینند. من معمولا درس‌های ساده‌تری را برای صبح اول وقت انتخاب می‌کنم و در ساعت بعدی درس‌هایی که به تمرکز بیشتری نیاز دارند قرار می‌گیرند.
مشکلی برای دانش‌آموزان دنیا
هنوز کشورهای متعددی به ویژه در آسیا با ساعت آغاز کلاس‌های صبح در مدارس دست و پنجه نرم می‌کنند، مثلا در کشور چین کلاس‌ها ساعت ۷:۳۰ صبح شروع می‌شوند و این مساله برای یادگیری دانش‌آموزان مشکلاتی را به همراه خواهد داشت.
اما ریک تونی که در ایالت پنسیلوانیا معلم است و بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۷ تلاش زیادی کرد تا ساعت شروع کلاس در مدارس را تغییر دهد. برای نخستین قدم، مدرسه‌ای که او در آن تدریس می‌کرد، ۴ روز در هفته بجای ساعت ۸، ساعت ۸:۳۰ شروع به کار می‌کند و البته روزهای چهارشنبه، اولین کلاس صبح، ساعت ۹ شروع میشود.
در حال حاضر هم ۴۵ ایالت در آمریکا با توجه به نیاز دانش‌آموزان برای تطبیق یافتن ساعت بیولوژیکی (ساعت بدن) جهت افزایش کیفیت یادگیری، ساعت شروع کلاس‌های صبح را تغییر داده‌اند.
در کشور ایران نیز مشکلاتی مانند عدم امکانات کافی برای نگهداری از کودکان، چند ساعت قبل از شروع کلاس‌ها و البته دو شیفت بودن برخی مدارس، در حال حاضر موانعی برای تغییر ساعت شروع کلاس است که امیدواریم برطرف شود.
۴۷۲۳۴
نظر شما