می‌شد روال سابق پرداخت یارانه را ادامه داد؟

سوال این است، آیا می‌شد روال سابق پرداخت یارانه را ادامه داد؟ بله. دولت دهم می‌تواند، دولت یازدهم هم تقریباً می‌تواند ولی دولت دوازدهم دیگر نمی‌تواند.

چرا که با این مسیر و روند تولید و مصرف در بخش انرژی، کشور از نیمه دوم سال 1390 یعنی دولت دوازدهم عملاً نمی‌تواند صادر کننده خالص نفت به خارج از کشور باشد چرا که روز به روز تراز تجارت انرژی کشور به سمت منفی شدن پیش می‌رود.

ضمن اینکه برای مبالغی که مصرف می‌کنیم باید منبعی برای استحصال داشته باشیم. منابع نفت و گاز قابلیت تجدید شدن را دارند ولی یک میلیون سال طول می‌کشد.  برای تشکیل سوخت‌های فسیلی چند هزار سال  زمان نیاز دارد. با این روند مصرف، تراز انرژی فسیلی ما، روز به روز منفی تر و منابع مان تخلیه می‌شود. یک محاسبه خوش بینانه می‌گوید: نقطه سر به سر آن پانزده سال بعد می‌باشد. یعنی سال 1405 به بعد نه تنها انرژی صادراتی نداریم بلکه باید آن را وارد کنیم.

 قانون هدفمندکردن یارانه ها  قبلاً در برنامه های توسعه اسمش آمده ‌است ولی هیچ مسئولی به دلایل مختلف، پای کار اجرای آن نیامده ‌بود. یکی از دلایل عدم اجراء، بزرگ کردن اثرات منفی و ندیدن آینده پیش رو است و دلیل دیگر، عدم صرف وقت برای این‌که پای کار بنشینیم و از عقل و اندیشه‌مان برای حل مشکل استفاده کنیم. طرح هدفمند کردن یارانه‌ها از سه سال پیش در دولت مطرح شد  و تبدیل به لایحه و سرانجام قانون شد.

به هر حال دو دهه کار به تاخیر افتاده است. فاصله قیمت های موجود با قیمت های واقعی انرژی و شکاف وضع موجود و وضع مطلوب بیشتر شده است. روز به روز هم بیشتر می‌شود. امروز اگر این کار را انجام دهیم به مراتب راحت تر از فردا است. امروز منابعی برای جبران و باز توزیع داریم، ولی در سال 1405 فرصت از دست رفته است.

گذشته از این ها، اگر دولت به اندازه هزینه ‌، درآمد نداشته باشد، لاجرم منجر به تورم می‌شود. چون برای جبران کمبود در آمد ، باید نفت بفروشیم و دلارهای  آن را تبدیل به ریال کنیم، این روند منجر به تورم می‌شود. بخش عمده‌ای از این هزینه ها بابت یارانه‌های غیر هدفمند پرداخت می‌شود. باید توجه داشت این رقم روز به روز افزایش می‌یابد.

پس باید به سمت سرمنشأهای کنترل تورم برویم. باید جلوی اتلاف منابع و منشأهای کسری بودجه و تورم را بگیریم. این همان جایی است که باید  برای مردم تشریح کرد تا نگرانی مردم  برطرف شود. این طرح می تواند جلوی هزینه های اضافی و به سهم خود کسری بودجه و تورم را بگیرد. یکی از چیزهایی که سبب ایجاد نگرانی و رعب برای اجرای این کار می‌شود، تاکید بر تورم انتظاری است. اعدادی که درخصوص پیش بینی تورم ارایه می‌شود، بالا است. وقتی سوال می شود این ارقام را از کجا آوردید؟ پاسخ می‌دهند، تورم انتظاری است اما واقعیت این است که تورم انتظاری قابل محاسبه نیست. ضمن این که قابل مدیریت و پیشگیری است. باید دقت کنیم تورم انتظاری چگونه شکل می‌گیرد. همین که مصرف کننده و یا تولید کننده فکر کند، تورم افزایش می یابد که سبب بالا رفتن قیمت ها نمی‌شود. اما اگر در شیپور افزایش قیمت بدمیم، ذهنیت مصرف کننده تغییر کند و تقاضای خود را به جلو بیاندازد یا تولید کننده عرضه خود را به عقب بیاندازد، آنگاه تعادل عرضه و تقاضا به هم می‌خورد و تورم شکل می‌گیرد که اسم آن را تورم انتظاری می‌گذاریم. اینجا کار اطلاع رسانی و فرهنگی مهم است.

*وزیر امور اقتصادی و دارایی

/32