تاثیر حذف صفرها بر متغیرهای اقتصادی چیست؟

همچنین  ارزش معاملات خرد سهام نیز که روزهای گذشته با کاهش محسوسی مواجه شده بود، بار دیگر به سطوح بالاتر از ۸۵۰ میلیارد تومان بازگشته است. به اعتقاد کارشناسان متغیرهای موجود حاکی از پتانسیل بازار سهام برای تداوم حرکت در مسیر صعودی دارد. اما با توجه به تصویب تغییرات گسترده در بودجه دولت در سال 98 و کاهش 14 درصدی سقف کل منابع و مصارف بودجه احتمالا اثرات این تصمیم بر عملکرد بازار سرمایه در هفته‌های آتی مثبت نخواهد بود.

قیمت دلار در دو روز انتهایی هفته گذشته به دلیل عدم موفقیت این ارز در عبور از سقف 12600 تومان  افت داشته است. در واقع با عبور نکردن قیمت از این سقف فروش ارز زمینه ساز این کاهش نرخ بوده است. در ابتدای هفته قیمت دلار افزایش و به حداکثر قیمت 12150 تومان در روز یکشنبه رسیده است. در ادامه از روز دوشنبه به دلایل کاهش تمایل معاملهگران به خرید و فروش، قیمت گذاری صرافی ها در نزدیکی قیمت دلار در بازار آزاد و ادامه خروج بسیاری از بازیگران بزرگ از بازار ارز به دلیل ادامه بازدهی منفی این بازار، قیمت دلار وارد کانال نزولی شده است و در روز چهارشنبه مجددا به کانال 11 هزار تومانی برگشته است. جهت حرکت قیمت سکه در این هفته نیز مشابه قیمت دلار بوده است. به این صورت که در ابتدای هفته نسبت به آخر هفته گذشته افزایش و سپس با رسیدن به 4 میلیون و 260 هزار در ابتدای هفته تا پایان هفته مسیر نزولی را طی کرده است. این در حالی است که قیمت اونس جهانی طلا طی روزهای دوشنبه و سه شنبه افزایش یافت، ولی سکه روند نزولی قیمتی خود را ادامه داده است. این موضوع موجب شد که عده ای از فعالان چنین استدلالی را مطرح کنند که بازار سکه بیشتر از قیمت اونس به روند بهای دلار در بازار داخلی حساس است. در مجموع از 2 مرداد تا 9 مرداد بازدهی دلار و سکه هر دو  منفی 0.2 درصد بوده است.

حذف چهار صفر از پول ملی و موافقت با استخراج بیت کوین در صورت اخذ مجوز از وزارت صمت از مصوبات مهم دولت در هفته گذشته بوده است. به نظر می‌رسد حذف چهار صفر از پول ملی علیرغم داشتن مزایایی همچون کاهش حجم اسکناس، ساده‌سازی محاسبات مالی و تقویت اسمی پول ملی در برابر ارزهای خارجی بر متغیرهای اقتصاد کلان تأثیر معنی داری نخواهد داشت. همچنین مناسب نبودن زمان اجرای این طرح به دلیل شرایط تورمی حاکم بر اقتصاد کشور، تشدید انتظارات تورمی به دلیل گرد شدن قیمت‌های خرد به سمت بالا و افزایش هزینه برای چاپ اسکناسهای جدید از ایرادات این طرح است. به طور کلی این اتفاق نظر در بین کارشناسان وجود دارد که اجرای این سیاست بدون اصلاحات بنیادی در ساختار اقتصادی پولی و مالی تأثیر منفی بر قدرت خرید جامعه خواهد داشت. تصمیم دیگر دولت مبنی بر به رسمیت شناختن ارز دیجیتال بیت کوین در صورت اخذ مجوز و پرداخت مالیات اقدامی مؤثر تلقی میشود. البته استفاده از این ارز در مبادلات داخل کشور مجاز نیست. انتظار می‌رود با بررسی‌های دقیق‌تر در آینده رویکردی هوشمندانه تر در قبال این نوع ارزها اتخاذ شود.

در این هفته نیز ارائه مستندات جدیدی از عدم تخصیص دلار 4200 تومانی به واردات کالاهای اساسی و دارو و در نتیجه عدم اجرای تعهدات ارزی توسط شرکتهای دولتی، کارا نبودن تخصیص این ارز ترجیحی را بیش از پیش مشخص نموده است. انتظار می رود با توقف تخصیص این ارز و حرکت به سوی اجرای سیاست تک ‌نرخی ارز ضمن جلوگیری از هدررفت منابع ارزی و کاهش منافذ رانت، حرکت به سمت بازار آزاد و عرضه و تقاضای واقعی صورت گیرد. سیاستی که اتاق بازرگانی ایران در این هفته نیز با انتشار بیانی های خواستار اجرای آن شده است. در این بیانیه با اشاره به نقش ناکارآمدی سیاست‌های ارزی دولت در افزایش تورم، گسترش رانت و فساد در جامعه و کاهش اعتماد عمومی به توان سیاست‌گذاری دولت و همچنین تضعیف تولید داخلی بر ضرورت اصلاح این سیاست ها از جمله توقف تخصیص دلار 4200  تومانی و تخصیص منابع ایجادشده از محل حذف این ارز ترجیحی به پرداخت یارانه نقدی به اقشار آسیب‌پذیر و کمک به تولیدات ملی مبتنی بر برنامه مشخص تأکید شده است.

آمارهای ارائه شده به بورس حاکی از آن است که تولید محصولات شرکتهای خودروسازی در تیرماه کاهش داشته است. علاوه بر این، در اوایل این هفته نیز مشابه نیمه تیر تا هفته اول مردادماه قیمت‌ها در بازار خودرو روندی کاهشی را طی کرده است. کاهش قیمت ارز، افزایش عرضه توسط خودروسازان از طریق تکمیل خودروهای ناقص و پایین آمدن تقاضای خرید همچنان مهمترین دلایل روند نزولی قیمت خودرو بوده است. استدلال می‌شود خریداران انتظار کاهش بیشتر قیمت‌ها را دارند و در نتیجه تمایل به خرید و فروش خودرو کاهش یافته است که انتظار می رود ادامه این روند همچنان کاهش جذابیت سرمایه‌گذاری در این بازار را به دنبال داشته است. اما در اواسط هفته با اعلام اخباری در مورد افزایش قیمت کارخانه ای خودرو  و صعودی شدن نرخ ارز در هفته اول مردادماه، روند کاهش قیمت این محصولات متوقف شده است. همچنین در این هفته مجددا موضوع خصوصی سازی دو شرکت بزرگ خودروسازی مورد توجه بوده است. گفته می شود این طرح در سه مرحله و به ترتیب شامل واگذاری املاک و اموال غیرتولیدی، واگذاری شرکت‌های وابسته و واگذاری سهام این شرکتها انجام خواهد گرفت. البته به اعتقاد کارشناسان با توجه به زیان ده بودن و عدم توانایی رقابت پذیری این صنعت، در شرایط کنونی تأثیر اجرای این طرح بر بهبود عملکرد صنعت خودروسازی با تردید همراه است. علاوه بر این، بررسی آمارهای تولید شرکت‌های خودروسازی برتر در جهان نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر تولید خودروهای برقی و هیبریدی افزایش چشمگیری داشته است که این مسئله می‌تواند با کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی، آلودگی هوا و چالشهای محیط زیستی را در بسیاری از کشورهای دنیا تعدیل کند.

نتایج گزارش مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی اتاق ایران درباره پایش ملی محیط کسب‌وکار در بهار ۹۸ نشان میدهد که شاخص ملی کسب‌وکار در بهار امسال با کسب رقم 17/6 (هر چه به عدد 10 نزدیکتر باشد، بدتر بودن شرایط را نشان میدهد) نسبت به زمستان ۹۷ وضعیت بهتری داشته است اما همچنان نسبت به بهار سال گذشته، شرایط نامطلوبتر است.

همچنین در این طرح، غیرقابل پیش‌بینی بودن و تغییرات قیمت مواد اولیه و محصولات، بی‌ثباتی سیاست‌ها، قوانین و مقررات و رویه‌های اجرایی ناظر به کسب‌وکار و دشواری تأمین مالی از بانک‌ها نامناسب‌ترین و سه مؤلفه محدودیت دسترسی به حامل‌های انرژی، محدودیت دسترسی به آب و محدودیت‌های دسترسی به شبکه تلفن همراه و اینترنت مناسب‌ترین مؤلفه‌های محیط کسب‌وکار نسبت به سایر مؤلفه‌ها ارزیابی شده است. در تحقیقی در رابطه با فضای کسب و کار که توسط مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی انجام گرفته است به بررسی دلایل کاهش نقدینگی و سرمایه در گردش واحدهای تولیدی و صنعتی پرداخته شده است. در این تحلیل، پایین بودن بهره‌وری تولید، ضعف مدیریت صنعتی و عدم توجه کافی به تحقیق، توسعه و نوآوری به عنوان عوامل درون بنگاهی کمبود سرمایه در گردش تشخیص داده شده است. همچنین، از جمله عوامل خارج از کنترل بنگاه ها که در ایجاد مشکلات تأمین مالی مؤثر بوده است به افزایش هزینه‌های عملیاتی به دلیل افزایش نرخ ارز و مکانیزم نامناسب مبادلات در بورس کالای ایران و ایجاد بازار دلالی، ضعف صنایع داخل در تولید ماشین‌آلات و تجهیزات و کوچک شدن بازار داخلی و خارجی به دلیل تحریمهای اقتصادی اشاره شده است. در پایان این گزارش از اولویت‌بندی بنگاه‌ها در دریافت تسهیلات از منابع مختلف و افزایش فعالیت صندوقها و مؤسسات مالی در جهت تأمین مالی به عنوان راهکاری برای حل این چالش پیشنهاد شده است.

بررسی آمارهای جدید از کاهش ارزش تجارت ایران با اتحادیه اروپا، خوشبینی صندوق بین‌المللی پول از آینده اقتصاد ایران در سال 2020 و رشد تولید فولاد در اوایل سال 98 حکایت دارد. نتایج انتشار آمارهای تجارت خارجی ایران با اتحادیه اروپا در ۵ ماه نخست سال ۲۰۱۹ حاکی از آن است که ارزش صادرات و واردات ایران به کشورهای این اتحادیه نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۱۸ با ثبت رقم 2.1 میلیارد یورو به ترتیب حدود ۹۴ و ۵۴ درصد کاهش یافته است. همچنین، بررسی این آمارها نشان میدهد که کاهش صادرات ایران به اتحادیه اروپا در حوزه سوخت‌های معدنی، روان‌کننده‌ها و محصولات مرتبط و کاهش واردات در زمینه ورود ماشین‌آلات و تجهیزات حمل‌ونقل اتفاق افتاده است. صندوق بین‌المللی پول در گزارشی تازه، رشد اقتصادی ایران در سال 2019 را منفی 6 درصد و در سال 2020 مثبت و در حدود 0.2 درصد پیش‌بینی کرده است. گزارش اخیر پیش‌بینی کرده است که نرخ تورم ایران در سال جاری میلادی به 37.2درصد افزایش خواهد یافت و در سال‌های بعد نرخ تورم روند نزولی را طی خواهد کرد. همچنین، انجمن جهانی فولاد در گزارشی بیان کرده است که در نیمه نخست سال ۲۰۱۹ میلادی، تولید فولاد خام ایران نسبت به مدت مشابه سال پیش 5.6 درصد افزایش یافته است. همچین در این گزارش نرخ رشد تولید فولات خام جهان در این دوره 4.9 درصد اعلام شده است. این در حالی است که صنعت فولاد در شرایط فعلی با ریسک بالا و پرداخت هزینه‌های جانبی به دلیل تحریم‌های اقتصادی مواجه بوده است که این مسئله کوچک شدن بازار آنها و مازاد محصولات را به دنبال داشته است.

علاوه بر این، سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO) رتبه ایران در شاخص جهانی نوآوری در بین 129 کشور در سال 2019 را 61 اعلام کرده است که نسبت به سال قبل صعود 4 پله‌ای داشته است. در این گزارش وضعیت ایران در شاخص‌های وضعیت نهادها، پیچیدگی بازار و پیچیدگی کسب و کار نسبت به سایر شاخصها نامطلوب تر بوده است. آمارها در حوزه گردشگری سلامت نیز نشان می‌دهد که در چهار ماه اول سال 98 تعداد گردشگران خارجی به دلیل ارزان بودن هزینه سفر ناشی از تحولات نرخ ارز و پتانسیل مناسب برخی استانهای کشور در زمینه ارائه خدمات با کیفیت پزشکی افزایش چشمگیری داشته است. به طوری که گفته می شود این میزان رشد گردشگر سلامت در چهار ماه سال 98 به اندازه کل سال 97 بوده است.

تحولات بین المللی

قیمت نفت خام آمریکا در این هفته روند صعودی داشته است. قیمت نفت برنت نیز به دلیل نگرانی ها در مورد میزان تقاضا همچنان در مسیر باثباتی قرار دارد که در روز سه شنبه وارد کانال صعودی شده است. نفت اوپک نیز پس از کاهش در دو روز دوشنبه و سه شنبه در روز چهارشنبه افزایش را تجربه کرده است. در روز چهارشنبه به دنبال کاهش بیش از انتظار ذخایر نفت آمریکا و در حالی که سرمایهگذاران منتظر کاهش احتمالی نرخ بهره در آمریکا برای اولین بار طی بیش از 10 سال گذشته هستند، قیمت انواع نفت افزایش داشته است. برخی از تحلیل ها نیز از تأثیر سیاست پولی انبساطی در آمریکا که بر اساس آن بانک مرکزی نرخ بهره را کاهش میدهد بر ادامه رشد تقاضا برای نفت در نیمه دوم امسال حکایت دارد. در همین راستا، مطابق پیش بینی های پیشین سازمانها و مؤسسات مختلف، آمارها همچنان از ادامه کاهش رشد تقاضای نفت حکایت دارد. بر مبنای آمار مرکز دادهای JODI، میزان مصرف نفت در ۱۵ کشور مصرف‌کننده بزرگ که ۴۵ درصد از نفت جهان را مصرف می‌کنند، در مدت سه ماه منتهی به مارس نسبت به مدت مشابه سال گذشته، 2.2 درصد کاهش پیدا کرده است که سریع‌ترین روند افت از زمان رکورد سال ۲۰۰۹-۲۰۰۸ به‌شمار می‌رود. ادامه این روند به طور ضمنی میتواند حاکی از کاهش تولید باشد و انتظار می رود این کاهش تقاضا در تعدیل قیمت های جهانی نفت مؤثر باشد.

رصد جهت‌گیری فعالیت شرکت‌ها، بانک‌ها و مؤسسات مالی در کشورهای مختلف از افزایش تمایل سرمایه‌گذاری در حوزه‌ استارت‌آپ‌ها حکایت دارد که از جمله این فعالیت ها می توان به ایجاد صندوق 108 میلیارد دلاری توسط شرکت سرمایه‌گذاری سافت‌بانک با همکاری شرکتهای بزرگ از جمله اپل و ماکروسافت و بانک وال‌استریت با تمرکز بر استارت‌آپ‌های هوش مصنوعی اشاره نمود. همچنین، جدیدترین نظرسنجی جهانی درباره ارزیابی عملکرد تحولات دیجیتال در حوزه کسب و کار که توسط مؤسسه مکنزی انجام شده است نشان می دهد که اکثر سازمان‌هایی که تحولات دیجیتال را آغاز کرده‌اند، موفقیت های چشمگیری را تجربه نکرده اند. در این گزارش ضمن تأکید بر وجود چالش های گسترده بین تحولات دیجیتال و فضای سنتی حاکم، توجه به عواملی همچون افزایش مشارکت و همسویی در تمام سطوح سازمان، طراحی برنامههای انعطافپذیر و شفاف، اتخاذ رویکردهای اجرایی چابک و افزایش ریسک‌پذیری به عنوان راهکارهایی برای موفقیت طرح‌های نوآورانه پیشنهاد شده است.

با انتخاب نخست‌وزیر جدید بریتانیا، رسانههای مختلف جهان به تحلیل آینده روابط میان بریتانیا و اتحادیه اروپا و سیاست این کشور در قبال ایران در این هفته پرداختند. از جمله نشریه اکونومیست با اشاره به پوپولیست بودن نخست وزیر جدید با تردید از موفقیت دولت در خروج از بحران برگزیت سخن گفته است.

در نهایت با نگاه به آنچه در اقتصاد دنیا رخ داده است می توان گفت:

رصد بازارهای مالی کشور حاکی از آن است که پتانسیل تداوم حرکت در مسیر صعودی در بازار سهام وجود دارد. همچنین با توجه به ادامه بازدهی منفی در بازار سکه و دلار، خروج سرمایه‌گذاران از این بازارها در حال افزایش است. با توجه به نقش ارز ترجیحی در گسترش رانت و فساد در جامعه و کاهش اعتماد عمومی به توان سیاست‌گذاری دولت و همچنین تضعیف تولید داخلی توقف تخصیص این ارز و حرکت به سوی اجرای سیاست تک‌نرخی ارز ضروری است. علاوه بر این، به نظر میرسد اجرای سیاست حذف 4 صفر از پول ملی بدون اصلاحات بنیادی در ساختار اقتصادی پولی و مالی تأثیر منفی بر قدرت خرید جامعه خواهد داشت. اولویت‌بندی بنگاه‌ها نیز برای دریافت تسهیلات از منابع مختلف و افزایش فعالیت صندوقها و مؤسسات مالی در جهت تأمین مالی برای حل چالش کمبود نقدینگی و سرمایه در گردش واحدهای تولیدی و صنعتی بسیار حائز اهمیت است. در سطح بین المللی نیز تمایل سرمایه‌گذاری شرکت‌ها، بانک‌ها و مؤسسات مالی در زمینه استارت‌آپ‌های هوش مصنوعی افزایش یافته است. در این راستا، عواملی همچون افزایش مشارکت و همسویی در تمام سطوح سازمان، طراحی برنامههای انعطاف پذیر و شفاف، اتخاذ رویکردهای اجرایی چابک و افزایش ریسک‌پذیری به عنوان راهکارهایی برای موفقیت این طرح‌های نوآورانه پیشنهاد شده است. همچنین انتقادها و فشارهای سیاستمداران کشورهای مختلف از افزایش آسیب پذیری استقلال بانک مرکزی حکایت دارد. این در حالی است که تأثیر و اهمیت استقلال بانک مرکزی و سیاستگذاری پولی در کاهش یا کنترل تورم بسیار حائز اهمیت است.

رییس اتاق بازرگانی شیراز