جهیزیه، متعلق به زن است و می تواند آن را پس بگیرد

خراسان نوشت:به‌تازگی در فضای مجازی مطلبی منتشر شده است درباره این که برخلاف تصور عموم از نظر قانون جهیزیه بر عهده زن نیست و مرد باید جهیزیه را تهیه کند. در ادامه این مطلب تذکر داده شده که بر همین اساس خانواده داماد نباید از جهیزیه‌ای که آوردنش لطف خانواده عروس به حساب می‌آید عیب و ایرادی بگیرند.

جهیزیه از نظر قانون

جهیزیه در قانون، یکی از حقوق مادی زن به حساب می‌آید که هر زمانی بخواهد، می‎تواند آن را از همسرش مطالبه کند. در کشور ما، جهیزیه به رسم امانت و بنا بر عرف از سوی زوجه در اختیار زوج قرار می‌گیرد و زوج فقط می‌تواند از منافع آن استفاده کند. 

در ماده 1106 قانون مدنی تهیه نفقه زن بر عهده مرد است و در ماده 1107 قانون مدنی نفقه این گونه تعریف می‌شود: «همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض»

این عبارت به این معناست که وظیفه تهیه جهیزیه از نظر قانون بر عهده مرد است. بنابراین وقتی جهیزیه را خانم به خانه آقا می‌آورد عاریه ‌دهنده می‌تواند هر زمانی که اراده کرد، مورد عاریه را از عاریه گیرنده پس بگیرد. زوج نیز به عنوان امین زوجه، فقط تا زمانی که از آن درست استفاده کند و صدمه‌ای به آن وارد نیاورد می‎تواند از جهیزیه استفاده کند.

جهیزیه از نگاه شرع

همان طور که ذکر شد جهیزیه که همان لوازم خانگی است از اجزای نفقه محسوب می‌شود و از نظر شرع اصولا بر عهده مرد است.

به طور کلی در شرع اسلام شوهر دو تکلیف مالی نسبت به زن دارد؛ یکی مهریه است که مقدار آن در حین عقد یا توافق زوجین تعیین می‌شود و دیگری نفقه است که برخلاف مهریه، فقط یک حق و دین مالی است که زن می‌تواند آن را مطالبه کند. نفقه یک حکم تکلیفی است که حتی اگر زن استطاعت مالی داشته باشد از گردن مرد ساقط نمی‌شود. بنابراین، از نظر فقهی تردیدی وجود ندارد که تأمین کلیه وسایل زندگی بر عهده شوهر است و از ابتدای تشکیل خانواده شوهر باید وسایل مورد نیاز زندگی را تأمین کند، در ضمن اگر شوهر هم توانایی خرید و تأمین وسایل مورد نیاز زندگی را ندارد همسرش باید به حداقل امکانات شوهر قناعت کند.

جهیزیه از نظر عرف

جهیزیه از پدیده‌هایی است که در مناطق و قومیت‌های مختلف کشورمان طبق آداب و فرهنگ خاص آن منطقه تعیین می‌شود و بین طرف های ازدواج بر سر آن توافق می‌شود. البته در بسیاری از نقاط کشورمان به خصوص در شهرهای بزرگ جهیزیه بر عهده خانواده عروس است و طی توافقی دوجانبه فقط چند وسیله بزرگ مانند یخچال، ماشین لباس شویی و سرویس چوب توسط داماد تهیه می‌شود. اما بعضی قومیت‌ها هم عرف خاص خودشان را دارند. به عنوان مثال بنا بر رسم قوم بختیاری، عروس در طول دوره نامزدی خودش شروع به بافتن قالی می‌کند و تمام تلاشش را به خرج می‌دهد چون این قالی نشان دهنده ذوق و سلیقه اوست. عروس بختیاری از خانه پدر با خود مقداری وسایل زنانه و لوازم زندگی می‌برد و از پدر خود یک راس قاطر یا مادیان می گیرد و برخی ماده گاوی نیز به دخترشان می‌دهند .از لوازمی که عروس همراه خود می‌برد یک عدد بادیه مسی است برای استحمام.

طبق رسوم مردم عرب ساکن خوزستان در صورتی که ازدواج فامیلی باشد، مبلغ مهریه، مخارج عروسی و تهیه جهیزیه بسیار کمتر از ازدواج با دختر غریبه است. مبلغی نیز خانواده‌ پسر به عنوان حق زن به خانواده‌ دختر می دهند تا با آن وسایل و جهیزیه خریداری شود. در بین قوم آذری، جهیزیه را عروس تهیه می کند و به خانه داماد می‌آورد. بعد از تهیه جهیزیه و یک یا دو هفته مانده به عروسی مراسم جهازبران انجام می‌شود.

هنوز در بین اقوام آذری مرسوم است که همه فامیل در تهیه وسایل داخل یخچال مانند ترشی و سبزیجات مشارکت کنند. همچنین بعد از چیده شدن وسایل به تهیه «سیاهه جهیزیه» نیز اقدام می‌کنند. این فهرست به این علت تهیه می‌شود که اگر خدای نکرده عروس و داماد تصمیم به جدایی گرفتند عروس بتواند جهیزیه‌اش را پس بگیرد.

در برخی از شهرهای کشورمان هم مانند شهرهای استان خراسان شمالی جهیزیه بر عهده مرد است و او لوازم را تهیه می کند.

استرداد جهیزیه

فهرست اقلام جهیزیه یا همان سیاهه از دیرباز در کشورمان رایج بوده و نمونه‌های خطی قدیمی به کرات دیده شده است. بهتر است اگر قرار بر نوشتن سیاهه است فهرستی کامل از جهیزیه با جزئیات آن تهیه و پس از استقرار در خانه شوهر از مرد امضا گرفته شود که این اقلام به منزل وی آورده شده است. جزئیات اقلام به ویژه وسایل گران باید نوشته شود مثلا یخچال از چه کارخانه‌ای است و چه مشخصاتی دارد یا فرش ماشینی است یا دست‌باف و با چه مشخصاتی. البته لزومی به امضای شاهد ذیل سیاهه نیست اگر چه بودن امضای شهود امین خالی از فایده نیست.

استرداد جهیزیه یا بردن جهیزیه آسان است و معمولا مشکلی در این خصوص وجود ندارد. زن می‌تواند از طریق دادگاه خانواده یا شورای حل اختلاف برای استرداد جهیزیه به استناد سیاهه دادخواست تقدیم کند.

نکته حائز اهمیت این است که اگر هنگام استرداد ثابت شود که چند وسیله توسط مرد خریده شده‌، زن دیگر نمی‌تواند آن‌ها را جزو فهرست جهیزیه مسترد کند. نکته دوم که دارای اهمیت است این که در بعضی سیاهه‌ها مشاهده شده است طلاهای عروس را با قید گرم به عنوان بخشی از جهیزیه گنجانده‌اند.

همان طور که می‌دانید جهیزیه اموال و وسایلی است که در زندگی مشترک استفاده می‌شود بنابراین طلاهای زوجه متعلق به او و در تصرف اوست و عرفا جزو جهیزیه محسوب نمی‌شود. باید توجه داشت که اگر هم زوجه طلاها را با خود به منزل شوهر آورده باشد در تصرف خود او بوده است زیرا در مجالس و مهمانی‌های روزمره استفاده می‌کرده است مگر این که مدعی باشد در طول زندگی زوج آن‌ها را برداشته است که از مقوله استرداد جهیزیه خارج است.

1717

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 1313379

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
4 + 9 =

نظرات

  • نظرات منتشر شده: 20
  • نظرات در صف انتشار: 0
  • نظرات غیرقابل انتشار: 0
  • PL ۰۸:۳۲ - ۱۳۹۸/۰۸/۰۱
    9 2
    زنان ایرانی وقتی بحث آزادی های اجتماعی و حجاب مطرح میشه ، غربی میشن و اندازه زن غربی آزادی میخوان. وقتی صحبت جهیزیه و مهریه و نفقه گرفتن و تامین مسکن میشه کاملا مسلمان و سنتی و شرقی میشن. وقتی صحبت حق سر کار رفتن میشه کاملا غربی میخوان باشن. وقتی صحبت از این میشه که زنان شاغل غربی به اندازه مردانشون در مخارج و مسکن سهم دارن؛ کاملا شرقی و ایرانی میشن!!! همیشه هم خر را میخوان هم خرما را. هم امتیازات زن غربی را میخوان داشته باشن هم امتیازات زن سنتی ایرانی را. همزمان نه مسئولیتهای زن غربی را میخوان داشته باشن نه وظایف و مسئولیت زن ایرانی را !!
  • IR ۰۸:۳۳ - ۱۳۹۸/۰۸/۰۱
    83 19
    اشکال نداره . جهیزیه با مرد باشه، زنها هم بساط کاسبی مهریه شون را جمع کنن... مفت خوری تموم بشه
    • دختر فمنیست IR ۱۲:۲۲ - ۱۳۹۸/۰۸/۰۱
      1 3
      چقدر با لحن بدی نوشتین. من با محتوای کامنت شما مخالف نیستم. الان اوضاع یه جوری شده که خیلی از خانوم ها در مورد مهریه و مسائل مادی خودخواهانه رفتار میکنن. من اینو درک میکنم که این رفتارها باعث بدبینی آقایون بشه. ولی عبارت "مفت خوری" هم قشنگ نیست. اینجا انگار هیچکدوم از دو طرف به فکر ساختن نیستن. هر دو به فکر کوبیدن طرف مقابل هستن. خب اگه اینجوریه کلا با هم ازدواج نکنن. چون با کوبیدن طرف مقابل، هیچ رابطه ی موفقی ساخته نمیشه. البته به نظرم قانون و عرف جامعه هم توی بدبینی و رفتار دخترها و پسرها نقش زیادی دارن.
    • IR ۱۳:۵۴ - ۱۳۹۸/۰۸/۰۱
      1 0
      طلاق و مهر و جهریه و خلاصه این اختلافات هیچ خیری برای کسی نداشته و نداره.خلع قانونی و فرهنگی در این زمینه زیاد داریم که باعث شده هیچکش و هیچ جنسی رضایت نداشته باشه
  • کاظم DE ۰۹:۵۳ - ۱۳۹۸/۰۸/۰۱
    45 23
    گل بود. به سبزه نیز آراسته شد. قانون فقط به نفع زناست... یکمم از حقوق ما مردا بگید اگه چیزی هست
    • دختر فمنیست IR ۱۲:۲۷ - ۱۳۹۸/۰۸/۰۱
      1 2
      کسانی که قانون رو تدوین میکنن به آدم ها به چشم انسان نگاه کنن و حقوق انسانی شون رو صرفنظر از جنسیتشون در نظر بگیرن. مثلا اینکه مهریه و نفقه حذف بشه و در عوض تمام حقوق زن و مرد برابر بشه و زنها هم در صورت مایل بودن بتونن کار کنن و فرصت شغلی برابر با مردها داشته باشن. اونوقت مشکلات مردها و زنها خود به خود حل میشه. گرچه با این اوضاع اقتصادی و بیکاری و طرز فکر قانونگذارها نمیشه زیاد امیدوار بود.
  • آقای محترم IR ۱۰:۵۷ - ۱۳۹۸/۰۸/۰۱
    61 12
    اصلا عجیب نیست که خانم های چنین توقعاتی داشته باشند. وقتی که نگاه اکثریت شون به ازدواج کاسب مآبانه و تجارت هست ، نگاه شون به شوهر ، نگاه به عابر بانک و سکه و طلا و ماشین و خونه مفت و بدون زحمت هست... باید هم در باره جهیزیه اینطوری فکر کنند و بنویسند.
    • سهیلا IR ۱۱:۴۴ - ۱۳۹۸/۰۸/۰۱
      10 1
      من یک زن هستم و پسرم دسته گلم اسیر دست یکی از این مدل خانم هایی که شما میگویی شده است. ما زنان نسل های قدیم خیلی کمتر این طوری بودیم. متاسفانه دختران نسل های جدید روز به روز بیشتر دارن به قهقرا میرن
    • IR ۱۷:۰۲ - ۱۳۹۸/۰۸/۰۱
      1 5
      طبیعیه دخترایی که در خیابان پیدا کنی قاعدتا جز اینکه دنبال جیب مبارک باشن چه هدف دیکه دارن؟ ولی خامنهای خانواده دار که از طریق اشناها و فامیل معرفی میشن صرفا دنبال پول نیستن و اصالت براشون مهمه.
  • NL ۱۱:۲۶ - ۱۳۹۸/۰۸/۰۱
    11 0
    اگه طبق این متن جهیزیه لطف خانواده عروس هست، مهریه و نفقه و تهیه مسکن هم لطف داماد و خانواده اش هست
  • IR ۱۱:۴۰ - ۱۳۹۸/۰۸/۰۱
    6 1
    متاسفانه اکثریت زنهای امروزی، همه کمبودها و عقده های فروخرده ای که در خانه پدری شان برایشان ایجاد شده را میخواهند از طریق ازدواج جبران کنند و این ریشه توقعات اضافه شان است
  • IR ۱۱:۵۹ - ۱۳۹۸/۰۸/۰۱
    0 1
    عجب
  • IR ۱۲:۱۱ - ۱۳۹۸/۰۸/۰۱
    3 2
    جامعه ما این روزا اسمی مردسالار هست ولی در واقع جز دو سه مورد باقی موارد به نفع خانوماست
  • IR ۱۲:۳۶ - ۱۳۹۸/۰۸/۰۱
    8 1
    چرا در این مملکت زنان اینقدر شیاد شده اند؟ ریشه اش چیه
  • IR ۱۲:۵۶ - ۱۳۹۸/۰۸/۰۱
    1 0
    به نظر من باید مثل قوانین کشورهای دیگه باشه مثلا زمانیکه طلاق دادند زن رو مهریه بدهند و یا خرجی بهش نه زمانیکه با هم زندگی میکنند مهریه بدن بهش اونم باید سکه های نجومی نباشه بلکه بر حسب نوان شخص باشه این قوانین موجب زندانی شدن بسیاری از مردها و کاسبی برخی خانمها میشه و موجب دلسرد شدن جوانها از ازدواج میشه خانواده دخنرها فکر میکنند با مهریه زیاد میشه داماد رو وادار به زندگی کرد در حالیکه همه چیز باید منطقی باشه و مرد با ازدواج به خانم بدهکار نیسکه
  • IR ۱۶:۲۸ - ۱۳۹۸/۰۸/۰۱
    2 2
    پس مهریه و خرج عروسی رو هم پس بدن.
  • حق گو IR ۲۰:۰۰ - ۱۳۹۸/۰۸/۰۱
    2 0
    اگر برسیم به روزی که از نقطه شروع، همه چیز 50 _ 50 باشه عالی میشه تامین هزینه جهیزیه نصف نصف تامین هزینه مسکن نصف نصف سایر هزینه ها نیز نصف نصف و الی آخر. این پیشنهاد فقط به خاطر اون خانمهای محترمیه که احساس میکنن تو شرایط فعلی حق و حقوقشون ضایع میشه!!!
  • خانوم IR ۰۰:۰۴ - ۱۳۹۸/۰۸/۰۲
    0 9
    میبینم اقایون گلایه،میکنن...خخخخ نبینم اشکاتونو،اشکال نداره بابا جهیزیه هست دیگ
  • علیرضا IR ۱۱:۲۰ - ۱۳۹۸/۰۸/۰۲
    3 2
    پس نباید از عروسی لبباس و ارایش عروس و منزل و ماشین داماد هم ایراد گرفت! مطلب بالا نگاشته شده توسط یک زن
  • IR ۱۲:۵۵ - ۱۳۹۸/۰۸/۰۲
    1 1
    عجب