شعر فجر؛جشنواره​ای بدون هدف

مروری گذرا بر دوره​های گذشته جشنواره نشان می​دهد که  برپا کنندگان این جشن یک سال به دنبال تقدیر از شاعران بوده​اند و سالی دیگر کوشیده​اند تا لباس رقابت  بر تن جشنواره کنند. گاه هم بدون توجه به این دو بخش 100 برگزیده داشته‌اند و به هر برگزیده هم تعدادی سکه بهار آزادی بخشیده‌اند.

قرار گرفتن جشنواره شعر فجر در چنین موقعیتی دلایل متعددی می​تواند داشته باشد که باید با نگاهی آسیب شناسانه مورد توجه قرار بگیرند و تحلیل شوند. یکی از این دلایل می‌تواند مشخص نبودن چرایی برپایی چنین جشنی باشد که خود به خود باعث شده تا هدفی هم (چه کوتاه و چه بلند مدت) برای آن ترسیم نشود.

معمولاً بر پا کنندگان این رویداد از دوره اول جشنواره تا همین امروز بیش از هرچیزی در گفته​ها و نوشته​هایشان بر این مهم تکیه کرده​اند که شعر به عنوان هنر ملی ما ایرانی​ها در جشنواره​های فرهنگی هنری فجر مورد توجه قرار نمی‌گرفته و حالا این جشنواره -که دیر هنگام متولد شده- می​خواهد خلأ بی‌توجهی به شعر را بر طرف کند. آیا این مسئله دلیل کافی برای برپایی یک جشنواره هست و اگر باشد بر اساس این نیاز- بی‌توجهی به شعر در جشنواره​های مرتبط با سالگرد انقلاب- چه اهدافی را می​توان ترسیم کرد. از سوی دیگر ماهیت هنر شعر با ماهیت سایر هنر​هایی که​ برای آنها جشنواره برگزارمی شد- موسیقی، تئاتر و سینما-  تفاوت دارد و شایدنشود برای شعر  به سبک و سیاق هنرهای دیگر جشنواره برگزار کرد.

نزدیک کردن شعر به مردم هم معمولاً موضوعی است که از آن به عنوان هدف جشنواره شعر فجر نام برده می‌شود، اما با ساختاری که جشنواره فعلی دارد، به نظر می​رسد تقدیر و تجلیل از شاعران بیشتر مد نظر  است تا نزدیک کردن شعر به مردم. این پرسش​را هم می توان مطرح کرد که برپایی 5 دوره این جشنواره تا به حال چقدر توانسته شعر معاصر را به مردم نزدیک کند؟

نهادینه کردن شعر در ایران هم اگرچه از سوی دبیر جشنواره پنجم،یکی از اهداف شعر فجر عنوان شده، اما این هدف هم به نظر نمی رسد از دل نیازی در جامعه ادبی برخاسته باشد ؛ چرا که جامعه ما خود به خود شاعر پرور هست و شعر به عنوان یک هنر ملی از قرن​ها پیش در ایران نهادینه شده است.

با همه این حرف​ها کسی منکر نیاز شعر به حمایت و برپایی جشنواره و. . . نیست، اما تا وقتی نیاز​ها را نشناخته باشیم و بر اساس آن​ها هدف مان را ترسیم نکرده باشیم، در بر همین پاشنه می‌چرخد و جشنواره شعر فجر هم هر سال برگزار می​شود تا فقط جایی در تقویم فرهنگی هنری ما داشته باشد و ماهم دلخوش باشیم که بالاخره شعر هم دیده شده و جایی در بین جشنواره​های فجر پیدا کرده است. اگر به جای برپایی جشنواره برای این هنر به دنبال راه‌اندازی شب​های شعر سراسری (نه محفل شعر خوانی)در شهر‌های مختلف کشور می‌رفتیم، نتیجه بهتری نمی‌گرفتیم و بیشتر نمی‌توانستیم مردم را به این هنر نزدیک کنیم؟

به نظر می رسد، جشنواره شعر فجر پس از 5 دوره برپایی نیازمند تعریفی دوباره است تا هم نیاز​های واقعی را بشناسد و هم بتواند اهداف روشن‌تری را برای ادامه حیاتش ترسیم کند.

 52