منوچهر اکبرلو منتقد سینما و تلویزیون که زمانی هم در ساخت تیزرهای تبلیغاتی فعالیت داشته است، درباره رعایت نشدن برخی اصول تبلیغاتی برای کودکان در صداوسیما عنوان کرد: زمانی آیین نامه‌های داخلی تبلیغات در تلویزیون کاربرد داشت و براساس آن عمل می‌شد اما متاسفانه حدود یک دهه است که مسائل اقتصادی و درامدزایی به شدت همه سیاست‌گذاری‌های تلویزیون را تحت شعاع قرار داده است از جمله اصل مهم و ساده‌ای که در استانداردهای جهانی هم وجود دارد و شما نمی‌بینید که به طور مثال کودکی به تنهایی کالایی را خریداری کند و یا با شخص غریبه حرف بزند و یا حتی از کسی به رایگان کالایی را دریافت کند.
وی افزود: بسیاری از تعرض‌ها و سوء استفاده‌ها از در نظر نگرفتن همین آموزش‌ها برای کودکان صورت می‌گیرد؛ آموزش‌هایی که در خانواده و مدرسه به کودک ارائه می‌شود اما در تلویزیون و با تبلیغات نقض می‌شود.
اکبرلو اضافه کرد: تاسف بار این است که آیین‌نامه‌های این اصول وجود دارد هم در سایت وزارت ارشاد و هم در دستورالعمل‌های تبلیغاتی و جزء به جزء این موارد نوشته شده است.
اقتصادمداری و درآمدزایی برنامه‌های تلویزیونی باعث شده است از خیلی از اصولی که خود تلویزیون به آنها معتقد است عدول کنند این فعال رسانه‌ای با اشاره به یک تجربه تشریح کرد: ما چند سال پیش می‌خواستیم تیزری تبلیغاتی بسازیم و موظف بودیم به آیین‌نامه‌های موجود مراجعه کنیم و براساس آیین‌نامه کار ما ممیزی می‌شد، اما الان این ممیزی‌ها اعمال نمی‌شود و همانطور که گفتم اقتصادمداری و درآمدزایی باعث شده تلویزیون از خیلی از اصولی که خود به آنها معتقد بود هم عدول کنند؛ اصولی که تازه بسیاری معتقدند از استانداردهای جهانی عقب است و باید به روز شود اما صداوسیما از همین‌ها هم عقب گرد داشته است.
وی ادامه داد: این اصول چیزی نیست که من شخصا با عقل ممیزی خود با آنها مخالف باشم بلکه اصولی روان شناسی است که ما در مدرسه به کودکان خود می‌آموزیم و بعد کودک وقتی در تلویزیون و به کرات می‌بیند این اصول برایش نقض می‌شود.
فشار کارشناسان برای حذف تبلیغات از شبکه کودک
اکبرلو از حذف تبلیغات از شبکه کودک به عنوان یک اتفاق خوب یاد کرد و گفت: آش آنقدر شور شد که خبر می‌رسد شبکه پویا در تلاش است تبلیغات را حذف کند و مشخص است که حداقل فشار در آنجا از حیث کارشناسان مذهبی، روان شناسی و خانواده‌ها بیشتر است. اما هنوز که هنوز است این فرهنگ وجود ندارد که بچه‌ها به تفکیک برنامه‌ها را تماشا کنند و آنها هم با والدین خود به تماشای همه برنامه‌ها وحتی پیام‌های بازرگانی تلویزیون در سایر شبکه‌ها می‌نشینند.
در جامعه ما روی سبک زندگی تبلیغ می‌شود اما فضای حاکم بر آگهی‌ها، سبک زندگی موردنظر جامعه ما را زیر سوال می‌برد و با موسیقی و آدم‌های شاد، نوعی سبک زندگی دیگر را با محوریت مصرف‌گرایی عرضه می‌کند وی در ادامه درباره تاثیرپذیری بچه‌ها از فضای شاد و ریتمیک تبلیغات بازرگانی تلویزیون تصریح کرد: از آنجایی که تبلیغات برای مخاطب عام ساخته می‌شود و کمتر قرار است فکورانه باشد و نیاز به تامل داشته باشد بیشتر روی افراد عام و مخصوصا کودکان تاثیر می‌گذارد. مثلا در تبلیغات و بنرهای شهری آن‌هایی موفق هستند که غیرمستقیم تر حرف بزنند اما در تلویزیون چون هزینه تبلیغات به صورت ثانیه‌ای محاسبه می‌شود به شکل مستقیم‌تری آگهی‌ها طراحی می‌شوند. در تبلیغات مستقیم همه چیز غلوآمیز شادتر و رنگارنگ‌تر دیده می‌شود و ممکن است برای کودک هم بدآموزی داشته باشد.
تاکید روی خانه بزرگ‌تر، مکان‌های شیک تر
این پژوهشگر و نویسنده با اشاره به ویژگی‌های جامعه اسلامی ایران تاکید کرد: در جامعه ما روی سبک زندگی تبلیغ می‌شود اما فضای حاکم بر آگهی‌ها، نوع رابطه‌ها، پوشش آدم‌ها و... سبک زندگی موردنظر جامعه ما را زیر سوال می‌برد و با موسیقی و آدم‌های شاد، نوعی سبک زندگی دیگر را با محوریت مصرف‌گرایی عرضه می‌کند که روی خانه بزرگ‌تر، مکان‌های شیک‌تر و ادم‌هایی که گویی دغدغه‌هایی جدی ندارند تاکید می‌کند.
اکبرلو تاکید کرد: ممکن است این اتفاق هدف اصلی و نیت سازندگان تبلیغات هم نباشد اما مخاطب بدون اینکه آگاه و متوجه باشد تحت تاثیر این سبک زندگی قرار می‌گیرد که به طور مثال برای سبک زندگی شادتر باید فلان وسیله را خریداری کنید.
تعجب از آگهی‌های بازرگانی ایرانی برای خارجی‌ها
وی در پایان گفت: این افراط و بی‌توجهی کمتر در طراحی تبلیغاتی دیگر کشورها وجود دارد و سعی دارند نظام تبلیغاتی براساس ارزش‌های آنها باشد و اگر کسی تخطی کند طبق ضوابط با آنها برخورد می‌شود. خرید و فروش محصول توسط کودک و ترویج او به این کار نوعی جرم است به طور مثال برخی از دوستان من در کشورهای خارجی وقتی بعضی از آگهی‌های صداوسیما را می‌بینند تعجب می‌کنند و می‌گویند که در کشورهای اروپایی همین تبلیغات جرم تلقی می‌شود!
نظر شما