دیوید ایگناتیوس
جهان اسلام با سرعت فزاینده ای در حال تجربه تغییر و تحول است. در این فضای ملتهب باراک اوباما در جامه چهل و چهارمین رئیس جمهوری ایالات متحده به فکر مذاکره با افراد و نهادهایی افتاده است که تا پیش از این تغییرات دشمن بودند و مخالف.
طالبان در افغانستان و حزب الله در لبنان دو نمونه بارزی هستند که احتمالا مشمول حکم تغییر آقای رئیس جمهور خواهند شد. تاریخ تجربه های بسیاری برای این قبیل شرایط در اختیار ما قرار می دهد، بهترین نمونه را شاید بتوان تعامل بریتانیا با ارتش ایرلند در دهه نود دانست. این حرکت انگلیسی ها به تنش و بحرانی پایان داد که قریب به یک قرن ذهن جهانیان را به خود مشغول کرده بود.
در خصوص طالبان هم قاعده ای کم و بیش یکسان عینیت دارد. رهبران این گروه شبه نظامی تاکنون بارها تاکید کرده اند که ترجیح می دهند سر میز مذاکره مطالبه های خود را جستجو کنند و نه آنکه در میدان جنگ حق خود را با اسلحه و خون بگیرند. این ادعا در روزهایی که بیش از 100 هزار سرباز آمریکایی در افغانستان مستقر هستند اندکی بی معنا به نظر می رسد. با این همه ماه گذشته بود که خانم هیلاری کلینتون در جامه وزیر امور خارجه ایالات متحده از اینچنین مذاکره ای سخن گفت و در حقیقت درب را برای آغاز آن گشود. هجدهمین روز از ماه فوریه بود که هیلاری کلینتون به صراحت تاکید کرد که درها برای مذاکره با طالبان و مصالحه باز است. وی وعده طالبان برای پرهیز از خشونت و فاصله گیری از القاعده را پیش شرط های این مصالحه دانست.
آمریکایی ها برای قرار گرفتن در این مسیر مصالحه از طرح حامد کرزی پشتیبانی کردند. طرحی که بر اساس آن طالبان دفتری در کابل و یا خارج از خاک افغانستان رو به راه می کند تا مذاکرات در این دفتر انجام گیرد. برخی ادعا می کنند که عربستان سعودی می تواند خاک خود را برای تاسیس این دفتر در اختیار دولتمردان افغان و رهبران طالبان قرار دهد . نام ترکیه نیز به عنوان میانجی برده شده است . ایالات متحده از مدتی پیش ارتباط گیری پشت پرده با برخی چهره های طالبان را آغاز کرده است. کاخ سفید می داند که سال 2011 باید سال مصالحه و مذاکره در افغانستان باشد و نه سال ادامه جنگ و خونریزی. در بازنویسی طرح امریکا در افغانستان در ماه دسامبر سال 2010 میلادی نوشته شد: در سال 2011 ما باید دیپلماسی خود را در منطقه بسط و گسترش دهیم. باید برای پیشرفت صلح در افغانستان و ثبات سیاسی در این کشور کاری بکنیم.
واشنگتن برای نشان دادن نیت خود در راستای مصالحه و نه جنگ اخیرا نشست هایی را در افغانستان و یا کشورهای حاشیه ای با محور افغانستان برگزار می کند و نماینده ایران نیز در این نشست ها حضوری فعال دارد. سازمان کنفرانس اسلامی مدیریت این نشست ها در رم ایتالیا و جده عربستان سعودی در ماه های گذشته را عهده دار بود .
مساله مذاکره امریکا با حزب الله لبنان هم در راس قرار گرفته است .نهادهای اطلاعای ایالات متحده اخیرا رایزنی در خصوص چگونگی تعامل با حزب الله لبنان را در راس امور قرار داده اند. منابع نزدیک به کمیته ای که در کاخ سفید برای بررسی راهکارهای تعامل با حزب الله لبنان اغاز به کار کرده ادعا می کنند که در این استراتژی جدید حزب الله لبنان در قد وقواره واقعی خود به چشم آمریکایی ها امده است. واشنگتن پذیرفته که باید حزب الله لبنان را به عنوان بازیگری جدی در حوزه سیاسی لبنان بپذیرد و البته که نقش اجتماعی این گروه را نیز بیش از پیش تکذیب نکند. در این حوزه در میان دولتمردان امریکایی شکاف جدی وجود دارد : برخی حزب الله لبنان را همچنان گروهی تروریستی می دانند و این در حالی است که عده ای بر ماهیت سیاسی این گروه بیشتر تاکید دارند .
اکنون سوال اینجاست که آیا ایالات متحده باید به شکل مستقیم وارد مذاکره با حزب الله لبنان شود و یا غیرمستقیم این ارتباط گیری را آغاز کند؟ برخی تحلیل گران اعتقاد دارند که واشنگتن می تواند ارتباط گیری با شاخه سیاسی این حزب را هرچه سریع تر اغاز کرده و چشم بر شاخه نظامی آن ببندد.
این تغییر رویکردها در کاخ سفید نشان می دهد که واشنگتن نشین ها نیز نسیم تغییر در خاورمیانه را بر صورت های خود احساس کرده اند. مساله مواجهه با حزب الله لبنان به هیچ وجه مقوله ای استراتژیک نیست بلکه دغدغه ای اطلاعاتی مانع از نزدیکی کاخ سفید به این حزب می شود. واشنگتن می داند که باید بازی را با دقت از تمامی جوانب بسنجد و سپس دل به دریای رابطه با حزب الله لبنانی بزند که کاخ سفید را در میان موجی از انتقادهای اسرائیل و عربستان سعودی رها خواهد کرد. جهان تغییر کرده و باراک اوباما هم می داند که با تغییر در معادلات خاورمیانه باید تا اندازه ای در تقسیم بندی های دوست و دشمن در خاورمیانه بازنگری کند.
واشنگتن پست17 مارس/ ترجمه: سارا معصومی
48
نظر شما