تحول یک آهنگساز نابغه

بنیاد بین‌المللی موتسارت روز یک‌شنبه برای اولین بار دو قطعه موسیقی تازه کشف‌شده اثر ولفگانگ آمادئوس موتسارت آهنگساز نامدار و نابغه اتریشی را در سالزبورگ شهر تولد او عرضه کرد. این دو اثر پیش از 10 سالگی موتسارت نوشته شده و تحول کاری او را به عنوان یک آهنگساز نشان می‌دهد.

این دو قطعه که برای پیانو تصنیف شده برای اولین بار توسط فلورین بریساک در خانه‌ای نواخته شد که موتسارت از 1773 تا 1780 در آن زندگی می‌کرد و اکنون یک موزه است. همچنین نسخه‌ ارکسترال این کنسرتو را رابرت لوین پیانیست و استاد دانشگاه هاروارد بازسازی کرده که ژانویه 2010 در جشنواره هفته موتسارت برای اولین بار در سالزبورگ اجرا می‌شود.

موتسارت 27 ژانویه 1756 در خانواده‌ای هنرمند در سالزبورگ به دنیا آمد. پدرش لئوپولد نوازنده ویولن بود و در دربار اسقف کار می‌کرد. لئوپولد اصرار زیادی داشت که دو فرزندش - ماریا آنا یا «نانرل» که پنج سال از برادرش ولفگانگ بزرگ‌تر بود - نیز موسیقی را دنبال کنند. لئوپولد با هدف آشنایی نانرل با سازهای کلاویه‌ای مجموعه‌ای از قطعه‌های مختلف برای او نوشت.

«کتاب موسیقی نانرل» شامل دو قطعه است که اکنون مشخص شده از تصنیف‌های اولیه ولفگانگ آمادئوس موتسارت است. این در حالی است که تا پیش از این تصور می‌شد قطعه‌هایی که به دست لئوپولد نوشته شده اثر آهنگسازی ناشناس است. اولریش لایزینگر موسیقی‌شناس و رئیس واحد تحقیقات بنیاد بین‌المللی موتسارت زمانی این دو قطعه را شناسایی کرد که در حال تحقیق و آماده‌سازی نسخه‌ای جدید از «کتاب موسیقی نانرل» بود.
لایزینگر که مشغول تجزیه و تحلیل و ارزیابی آثار این کتاب موسیقی بود، متوجه اختلاف ظاهری آشکار نسخه دست‌‌نویس و تصنیف‌ها شد. او با تجزیه و تحلیل دست‌نوشته و با در نظر گرفتن معیارهای سبک‌شناختی به نتیجه رسید این دو قطعه ساخته موتسارت جوان است که آن زمان در یادداشت‌برداری خیلی مهارت نداشت و پدرش در همان حال که او پشت پیانو می‌نواخت، آن را می‌نوشت.

لایزینگر در این باره به دویچه وله گفت: «نسخه دست‌نویس این ذهنیت را ایجاد را می‌کند که لئوپولد خودش آهنگساز بوده، اما سبک موسیقی این دو قطعه فوق‌العاده است.» تاریخ ساخت این دو قطعه دقیقاً مشخص نیست، اما گفته می‌شود به قبل از 10 سالگی موتسارت یعنی پیش از 1766 باز می‌گردد. پس از این تاریخ قطعه دیگری به «کتاب موسیقی نانرل» اضافه نشده است.

این کتاب موسیقی در سال 1864 به مجموعه انجمن موسیقی کلیسای جامع و موتسارتیم، صورت ابتدایی بنیاد بین‌المللی موتسارت اضافه شد. این بنیاد میراث موتسارت را محفوظ نگه می‌دارد و صاحب بسیاری از نامه‌های اصلی خانواده موتسارت، نسخه‌های دست‌‌نویس امضاشده همین طور پیانو و ویولن شخصی اوست.

پس از مرگ موتسارت در 1791، خواهرش نانرل که 38 سال پس از او درگذشت، نقل قول‌ها و خاطرات کسانی که در سالزبورگ برادرش را می‌شناختند، جمع‌آوری کرد. یوهان آندراس شاکنر، شیپورچی دربار و دوست نزدیک خانواده موتسارت می‌گوید روزی او و لئوپولد به خانه آمدند و موتسارت را دیدند که با قلم‌پر به سرعت می‌نویسد. وقتی لئوپولد از پسرش می‌پرسد چه کار می‌کند، ولفگانگ جوان پاسخ می‌دهد، «یک کنسرتو می‌نویسم.»

از دید موسیقی‌شناسان ارزش دو قطعه تازه کشف شده به این است که تحول موتسارت به عنوان یک آهنگساز را نشان می‌دهد و اینکه چگونه از نوشتن قطعه‌های کوچک و رقص‌مانند با ابعاد کوچک به قطعه‌های بزرگ‌تر مانند سمفونی اول رسید که در 65-1764 در لندن ساخت.

دویچه وله / 3 اوت