گزارش بانک جهانی موسوم به توسعه‌مالی جهان در سال 2005 حاکی از آن بود که ایران رتبه نخست بیشترین کاهش ارزش پول ملی ریال را در مقابل دلار از سال2002 تا 2005 بین کشورهای جهان به خود اختصاص داده است. به راستی قیمت ارزهای خارجی در کشور ما، بر اساس کدام قاعده یا قانون علمی تغییر می‌یابد؟ قوانین حاکم بر بازار ارزهای خارجی در کشور ما کدام است؟ در حالی که قیمت دلار در مقایسه با قیمت سایر ارزهای خارجی مرتباً در حال کاهش است، بر اساس کدام منطق قیمت دلار در کشورمان، مرتباً در حال افزایش است؟! در این راستا به گفت‌وگو با غلامرضا کیامهر کارشناس مسائل اقتصادی و مالی پرداخته‌ایم که در ذیل آن را می‌خوانید:
با توجه به صحبت‌های اخیر رئیس‌جمهور مبنی بر ارتقای ارزش پولی ملی کشور، آیا به نظر شما این کار شدنی است؟
تقریباً نزدیک به دو دهه است که کشور ما با کاهش ارزش پول ملی روبه‌روست و در حال حاضر توانسته‌ایم تقریباً آن را ثابت نگه داریم اما کماکان ارزش پول کشور در مقابل ارزهای دیگر از اهمیت کمی برخوردار بوده است.
به نظر شما در نظر نگرفتن ارزش پول کشور روی چه قسمتی از اقتصاد تأثیر بیشتری می‌گذارد؟
کاهش ارزش پول ملی را در صادرات و واردات کالاها و محصولات به صورت مستقیم شاهد هستیم، به طوری که متأسفانه ما حتی مجبور هستیم برای یک سری از تولیدات خود مواد اولیه را نیز وارد کنیم. در واقع هر چه توان تولید ملی ما افزایش یابد، نیاز به واردات کاهش می‌یابد و ما کالای بیشتری برای صادرات خواهیم داشت و هر چه تقاضای کمتری برای واردات داشته باشیم، نیاز به ارزهای خارجی کمتر شده و ارزش پول ملی ما تقویت می‌شود. افزایش واردات و رشد نکردن صادرات متناسب با واردات در سال‌های گذشته، باعث کاهش ارزش پول ملی شده است.
با توجه به اینکه در این سال‌ها ارزش پول کشور یا با کاهش همراه بوده است و یا اینکه در بهترین وضعیت سعی به ثابت نگه داشتن آن پرداخته‌اند، آیا به نظر شما اشکالی در واحد پولی وجود دارد یا در سیستم اجرایی دولت؟
تا زمانی که بخش تولید تقویت نشود، نمی‌توان انتظار افزایش ارزش پول ملی را داشت و اگر به صورت مقطعی به افزایش قدرت پول ملی اقدام کنیم، به زودی منابع ارزیمان تمام می‌شود و با افزایش واردات قادر به تأمین منابع ارزی برای این کار نخواهیم بود. اشکال واحد پول ملی کنونی ما این است که اجزا ندارد و ما جزو معدود کشورهایی هستیم که چنین وضعی داریم، برعکس 10 برابر یک واحد پول ملی ما، معادل تومان است که در معاملات رسمی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. در این راستا دولت باید برای محقق شدن این موضوع از حجم خود بکاهد و هزینه‌های ریالی که در حال حاضر بسیار زیاد است را کاهش دهد.
یکی از عوامل تورم نرخ پولی است که با آن مواجه هستیم، اگر در این راستا بتوان به کاهش نرخ پولی در برابر ارزها بپردازیم می‌توان از تورم موجود در کشور هم جلوگیری کرد. این رویکرد همان طور که در بالا هم به آن اشاره شد تقریباً می‌توان گفت 80 درصد وارداتی که انجام می‌دهیم مربوط به ماشین آلات و مواد اولیه برای صنعتگران است. به طور مثال در این زمینه ماشین‌سازان ملزم به پرداخت دلار هستند که از ارزش بالاتری نسبت به ریال برخوردار است و برای جبران هزینه ناشی از واردات مواد اولیه مورد نیاز مجبور خواهند بود که به افزایش قیمت در کالای تولیدی بپردازند و جنسی گران‌تر را به مردم ارائه دهند.
یکی از دلایلی که در ایران بازار رقابتی مناسبی وجود ندارد و تولیدکنندگان نیز رغبتی برای رقابت در عرصه جهانی از خود نشان نمی‌دهند چیست؟
همچنین در بازاری که به این صورت می‌توان مواد اولیه خود را تهیه کرد قطعاً بازار رقابتی هم وجود نخواهد داشت. چراکه به دست آوردن دانش و مهارت کافی و لازم در زمینه تولیدات نیز مستلزم هزینه گزافی است که باید پرداخت شود.
از آنجایی که ما جزو کشورهای صنعتی محسوب نمی‌شویم به نفع صنایع کشور است که اقدام به افزایش ریال کنیم. با نگاهی به میزان صادرات 120 میلیارد دلاری بندر کوچکی مثل سنگاپور جای بسی تأسف است که بگوییم میزان صادرات ایران تقریباً به20 میلیارد می‌رسد که نیمی از آن هم بابت صادرات محصولات پتروشیمی و پلیمری است و این آمار بسیار دردناک است.
نظر شما