بررسی اقتصادی انقلاب های خاورمیانه؛ رفاه نسبی، فساد بالا

وضعیت اقتصادی پنج کشور بحرانی تونس، مصر، لیبی، بحرین و ساحل عاج نشان می دهد که این کشورها هرچند در برخی شاخص های اقتصادی مهم و موثر مانند تورم وضعیت خوبی دارند اما از نظر فساد اقتصادی وضعیت مطلوبی ندارند.  

همچنین این پنج کشور در مجموع تنها یک درصد از تولید جهان سهم دارند و نرخ مالیات کمی هم دریافت می کنند که این ها شاید ناشی از نفتی بودن این کشورها باشد. البته هیچ کدام از این کشورها در لیست 10 کشور نخست دارای نفت جهان نیستند.

تورم پایین، رفاه نسبی

یکی از مهم ترین شاخص های نشان دهنده وضعیت اقتصادی هر کشوری تورم آن کشور است که در این پنج کشور بحرانی، این شاخص اقتصادی برخلاف تصور، وضعیت خیلی مطلوبی دارد. در حالی میانگین تورم این کشورها 18/5 درصد است که تورم یکی از آن ها صفر درصد محاسبه شده است. بر این اساس، طبق آخرین آمار ارائه شده مجمع جهانی اقتصاد میزان تورم در کشور لیبی صفر درصد، در کشور ساحل عاج به میزان 6/0 درصد، در کشور تونس به میزان 4/4 درصد، در کشور بحرین به میزان 1/6 درصد و در کشور مصر 8/14 درصد است.

در کنار این وضعیت تورم مطلوب که خود نشان از وضعیت رفاهی مطلوب این کشورها دارد، از نظر دریافتی نیروی کار نیز وضعیت این کشورها به صورت نسبی به نظر نامطلوب نمی رسد. البته در کشورهای بحرین و لیبی این میزان در حد بسیار خوبی است اما در سه کشور دیگر چندان مطلوب نیست. در حالی که میزان حداقل دستمزد کشورهای بحرین و لیبی به ترتیب ماهانه 1080 و 529 دلار است در کشورهای تونس، مصر و ساحل عاج این میزان بسیار پایین تر و معادل 214 ، 136 و 58 دلار برآورد می شود. میانگین این پنج رقم معادل 403 دلار در ماه می شود که نرخ نسبتا خوبی به نظر می رسد. این ارقام از سرانه تولید ناخالص داخلی این پنج کشور محاسبه شده که در بحرین معادل 19455 دلار، لیبی معادل 9529 دلار، تونس معادل3852 دلار، مصر معادل 2450 دلار و ساحل عاج معادل 1052 دلار است.

 تولید پایین ، فساد بالا

"تولید پایین، فساد بالا" ویژگی دیگر این کشورهای بحرانی است. این پنج کشور در مجموع تنها 02/1 درصد از تولید جهان سهم دارند که بیشترین سهم از این کشورها متعلق به مصر با 68/0 درصد از تولید جهان است و میزان تولید ناخالص داخلی آن 188 میلیارد دلار برآورد می شود. بعد از آن بیشترین سهم از این کشورها متعلق به لیبی با 13/0 درصد سهم از تولید جهان است که 60 میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی دارد. میزان سهم کشور تونس از تولید جهان نیز 12/0 درصد است که بیش از 40 میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی دارد. سهم کشورهای ساحل عاج و بحرین از تولید جهان نیز به ترتیب 05/0 و 04/0 درصد و میزان تولید ناخالص داخلی آن ها به ترتیب 21 میلیارد و 20 میلیارد دلار است.

در کنار این تولید پایین، وضعیت فساد اقتصادی نیز در این کشورها نامطلوب به نظر می رسد. مجمع جهانی اقتصاد میانگین نرخ فساد این پنج کشور بحرانی را 22/13 درصد برآورد کرده است. این شاخص در کشور لیبی 9/20 ، ساحل عاج 7/19، مصر 19 ، بحرین 5/3 و تونس 3 درصد برآورد شده است.

با توجه به تولید پایین در این کشورها و بالا بودن فساد اقتصادی در آن ها، این که نرخ مالیات در این کشورها پایین باشد موضوع طبیعی به نظر می رسد. مجمع جهانی اقتصاد میانگین نرخ مالیات در این پنج کشور را 46/3 درصد برآورد کرده که این نرخ  در کشور تونس معادل 9/7 درصد، مصر معادل 5/4 درصد، ساحل عاج معادل 46/3 درصد، لیبی 2/0 درصد و بحرین هم 2/0 درصد است.

نمایی کلی از اقتصاد کشورهای بحرانی

از این پنج کشور شاید بهترین وضعیت اقتصادی را کشور مصر داشته باشد که در کنار سهم 68/0 درصدی از تولید جهان، با بیش از 83 میلیون نفر جمعیت بیش از 2450 دلار سرانه تولید ناخالص داخلی دارد. این کشور هرچند از نظر بیکاری با نرخ 9/8 درصد ، نرخ مالیات با 5/4 درصد و نرخ بی ثباتی سیاست های اقتصادی با نرخ 5/4 درصد وضعیت مناسبی دارد اما با تورم 8/14 درصدی و فساد با نرخ 19 درصدی در این دو شاخص وضعیت مناسبی ندارد. البته موسسه اکونومیست برای این کشور رشد اقتصادی 4/5 درصدی را برآورد کرده است.

کشور تونس نیز به مانند مصر دارای شاخص های اقتصادی خوبی است. این کشور با 10 میلیون نفر جمعیت و سهم 12/0 درصدی از تولید جهان، تورم 4/4 درصدی و فساد 3 درصدی دارد. مجمع جهانی اقتصاد میزان نرخ مالیات این کشور را نیز 9/7 درصد و میزان بی ثباتی سیاست های اقتصادی این کشور را 9/0 درصد برآورد کرده است.

کشور لیبی و بحرین هرچند از نظر رفاهی در وضعیت خوبی به سر می برند اما تولید چندان زیادی ندارند. حداقل دستمزد در این دو کشور نفتی به ترتیب 529 و 1080 دلار در ماه است. در کشور لیبی با بیش از شش میلیون نفر جمعیت میزان تورم صفر درصد و نرخ مالیات 2/0 درصد است. اما از نظر بی ثباتی سیاست های اقتصادی و فساد در بخش اقتصاد این کشور، لیبی وضعیت مناسبی ندارد و این نرخ ها به ترتیب 3/12 و 9/20 درصد برآورد شده است.

کشور بحرین نیز با تنها 800 هزار نفر جمعیت هرچند تنها 04/0 درصد از تولید جهان سهم دارد اما با تورم 1/6 درصدی، فساد 5/3 درصدی، مالیات 2/0 درصدی و بی ثباتی سیاست های اقتصادی 7/4 درصدی در وضعیت خوبی به سر می برد.

در نهایت کشور ساحل عاج نیز با 21 میلیون نفر جمعیت،  05/0 درصد از تولید جهان را به خود اختصاص داده و تورمش 6/0 درصد است. مجمع جهانی اقتصاد نرخ مالیات و فساد را در این کشور به ترتیب 5/4 و 7/19 درصد برآورد کرده و میزان حداقل مزد نیز در این کشور تنها 58 دلار محاسبه می شود.

32/