مشاوران جوان از حضور کمرنگ در سازمانها تا حضور ایمانی و اعتقادی در دولت

الناز محمدی: دولت نهم به همراه خود، تغییرات بسیاری در حوزه‌های مختلف اجرایی و ساختاری کشور به وجود آورد؛ تغییراتی که در مواردی تازه و ابتکاری هم بود. یکی از ابتکارهایی که به نام شخص اول دولت  ثبت شد تولد گروه‌هایی موسوم به «مشاوران جوان» بود.

 هرچند این گروه‌ها زمانی که محمود احمدی نژاد عنوان شهردار تهران را بر خود داشت با طرح او پا به عرصه ظهور گذاشتند، اما هنگامی که شهردار تهران بر مسند ریاست جمهوری تکیه زد، نقش «مشاوران جوان» شکل جدی تری به خود گرفت. پیدایش این گروه به گفته علی سعیدلو معاون سابق اجرایی رئیس جمهور، به محض تشکیل دولت و طی یک مصوبه در دستور کار قرار گرفت. از سوی رئیس جمهور فعالیت این گروه دارای یک هدف کلی بود؛ باز کردن دایره بسته مدیریت دولتی با محورهایی چون سهیم کردن اراده جوانان و ... احمدی نژاد هدف خود را از تشکیل گروه مشاوران جوان، ایجاد پلی برای ورود جوانان به سیستم اجرایی کشور می دانست و با باز گذاشتن دست سازمان ها و دادن فرصتی برای جذب نیروهای مشاوران جوان بستری را فراهم آورد تا گروه های مشاوران جوان در همه وزارتخانه ها و سازمان‌های وابسته به ریاست جمهوری و استانداری ها دارای پست و جایگاه شوند. در دفتر ریاست جمهوری برای مشاوران جوان ساختار جدیدی تعریف می‌شد و کار گستردگی زیادی پیدا کرد؛ از طرفی پس از معرفی مشاوران وزیر، آنها باید توانایی مدیریت امر پیچیده چندوجهی را می‌داشتند یعنی هم بتوانند در سطح مشاور وزیر با وظایف تخصصی وزارتخانه آشنایی داشته باشند، هم توانایی راه‌اندازی مدیریت حوزه مشاوران جوان وزارتخانه را داشته باشند.

مشاوران جوان که اغلب از دانشجویان تازه‌فارغ‌التحصیل‌شده و نزدیک به تشکیلات بسیج دانشجویی و جامعه اسلامی دانشجویان بودند، در وزارتخانه‌ها، ‌دستگاه‌ها و سازمان‌های مختلف جای داده شدند تا به نوعی بازوی اجرایی و نظری رئیس‌جمهور در بدنه دولت باشند. قرار بود این افراد به وزیران و معاونان رئیس‌جمهور در زمینه‌های مختلف مشاوره دهند اما گاه این مشاوران جا را حتی برای شخص وزیر تنگ می‌کردند و کار یا به استعفا و برکناری او و گاه نزاع کشیده شد و همان‌جا هم حل و فصل یا فراموش شد.

انتقاد عمده‌ای که به مشاوران جوان می‌شد این بود که در برخی از وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها فراتر از حوزه‌ کاری خود عمل می‌کنند و عده‌ای می‌گفتند برخی وزرا از این مشاوران به علت ارتباطی که با رئیس‌جمهور دارند حساب برده و از آنها تبعیت می‌کنند و این مشاوران جوان هستند که خط مشی را برای وزرا مشخص می‌کنند.

موضع مقام رهبری درباره مشاوران جوان در دیدار آبان‌ماه سال 86 با جمعی از دانشجویان بسیجی نیز اینگونه مطرح شد: «جوان‌ها حواسشان باشد. من هیچ توصیه نمی‌کنم که شما عضو عالی فلان اداره، مشاور وزیر یا غیر آن بشوید؛ نه، این‌طور چیزها را اصلاً من قبول ندارم. اسم و عنوانی که انسان را از لحاظ اعتبار بالا بیاورد اما از لحاظ واقعیت در آن چیزی نباشد، فایده‌ای ندارد.» همین اظهارنظر کافی بود که تعدادی از مشاوران جوان، از این گروهها کناره گیری کنند.

مشاوران جوان؛ از شهرداری تا وزارتخانه ها

محمود احمدی نژاد هنوز شهردار بود که ایده تشکیل گروه مشاوران جوان شکل گرفت و با تشکیل حوزه های مختلفی چون بخش حقوقی، برنامه ریزی، مشارکت های مردمی جوانان و... درون این گروه، شهرداری تهران به عنوان اولین نهادی که به ادعای مسوولان آن دارای گروه جدیدی از مشاوران جوان بود، شناخته و معرفی شد. همیشه کارهای به زمین مانده یی وجود دارد که این جوانان می توانند آنها را از زمین بردارند و حتی کارهایی که به دست متولیان آنها درست انجام نمی شود. این اعتقاد مسوولانی بود که سعی داشتند به هر طریقی ایده مشاوران جوان را حمایت کنند. اما پس از رسیدن احمدی نژاد به مقام ریاست جمهوری، این طرح از وزارتخانه ها آغاز شد و تا سازمان های مختلف خود را گسترش داد. توجه رئیس جمهوری به این گروه ها تا حدی بود که یک صندلی از هیات دولت به مشاور جوان رئیس جمهور و رئیس گروه مشاوران جوان اختصاص پیدا کرد و احمدی نژاد در حاشیه نخستین همایش سراسری مشاوران جوان دولت، این گروه ها را «دولت سایه» نامید.

ضرورت داشتن این دولت سایه بیشتر و جدی تر شد تا آنجا که در میان سازمان ها و نهادهای مختلف همچون بنیاد شهید و امور ایثارگران، سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان ملی جوانان و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز به این قافله پیوستند. مشاوران جوان فعال در سازمان حفاظت محیط زیست برنامه کاری خود را اجرای طرح بانک ایده در سازمان حفاظت محیط زیست، ارائه راهکار برای تحقق طرح کابینه هفتاد میلیونی اعلام کرده اند.

مشاوران جوان؛ موفقیت یا شکست

پس از گذشت چندین ساله از تشکیل گروه مشاوران جوان در دولت و سازمان‌های مختلف می‌توان این سوال را مطرح کرد که آیا این گروه ها در عملکردشان موفق بوده اند یا نه. استناد به سخنان محمود احمدی نژاد به عنوان مبدع ایده مشاوران جوان در آبان ماه سال گذشته و در میان دانشجویان دانشگاه علم و صنعت برای پاسخ به این سوال کافی است.

 احمدی نژاد در جمع دانشجویان علم و صنعت با بیان اینکه «آنچه را از مشاوران جوان می خواستیم تاکنون اجرایی نشده است»، گفت که «هدفم از تشکیل گروه مشاوران جوان این بود که آنها پلی برای ورود جوانان به سیستم اجرایی کشور باشند که موفق نبودیم و یک سوم انتظار من از مشاوران جوان هم برآورده نشده است.»

اما به هرحال همه این‌ها هنوز باعث نشده است که نقش این مشاوران در دولت کم بشود و کار تا جایی پیش رفته است که مشاوران جوان به «حوزه» تبدیل شده‌اند و جای خودشان را در دولت سفت‌تر کرده‌اند. به طوری که دو روز پیش هم قائم مقام حوزه مشاوران جوان ریاست‌جمهوری، فعالیت‌های این حوزه را دوباره تشریح کرده و گفته است که «حضور مشاوران جوان در دستگاه‌های مختلف حضوری اعتقادی و ایمانی است.»

او به تشریح دلایل تشکیل حوزه مشاوران جوان و عملکرد آن در سال 89 و برنامه‌های آن در سال 90 پرداخته و گفته است که « حوزه مشاوران جوان در راستای تقویت جوان‌گرایی و حرکت به سمت قله‌ها تشکیل شد. یکی از وظایف مشاوران جوان شناسایی نقاط ضعف دستگاه‌ها بود، مشاوران جوان امروز در کنار این شناسایی به ارائه راهکار نیز می‌پردازند.»

آنطور که عباس مسجدی گفته « میانگین تحصیلی مشاوران جوان در تمام دستگاه‌های اجرایی و استانداری‌ها بالاتر از فوق‌لیسانس است و در واقع با تشکیل این حوزه زمینه برای حضور نخبگان فراهم شده است به طوری که امروز 50 هزار نفر در این حوزه به صورت پیوسته یا وابسته فعالیت می‌کنند.»

بنابراین حالا و بعد از آنکه دیگر خیلی وقت است که احمدی‌نژاد به عنوان مبدع این حوزه، در مورد مشاوران جوان اظهارنظری نمی‌کند، همکارانش در هیئت دولت همچنان از حضور فعال این افراد در بدنه دولت دهم حمایت می‌کند و حنی حضور آن‌ها اعتقادی و روحانی می‌دانند.

در جدول‌های زیر وظایف مشاوران جوان و رئیس شورای مشاوران جوان را که در دستور العمل جدید اجرایی شورای مشاوران رییس جمهور که دی‌ماه گذشته از سوی رئیس دفتر رئیس‌جمهور منتشر شد، می‌خوانید.

 /131