میراث فرهنگی خوزستان به گفته برخی از فعالین این عرصه از سوی سازمان متولی آن «به حال خود رها شده» است. این استان مهد تمدن برخی از دوره‌های تاریخی ایران در عصرهای اسلامی، باستان و حتی پیش از آن است.
هزاران اثر تاریخی طی اکتشافات کارشناسان از دل خاک بیرون آمدند و با شکوه خود چشم هر بیننده را سحر و دل هر علاقه‌مند به آثار باستانی را غرق در سرزمین عشق می‌کنند. آثاری که هر بار ورقی از خاک برداشته شود، مجددا از درون زمین سر برون می‌آورند و پدیدار می‌گردند.
ایذه و شوش ۲ کانون اصلی اکتشافات تاریخی هستند که ده‌ها و شاید صدها اثر باستانی در آن‌ها نهفته است اما با کم کاری مسئولان مربوطه ناشناخته مانده اند. کول فرح، هفت تپه، جغازنبیل و مقبره دانیال نبی همگی از جمله آثاری هستند که مغفول ماندند و این در حالی است که حضرت دانیال یکی از پیامبران خداوند بود که نام و داستان آن در کتاب دیگر ادیان نیز ذکر شده است و می‌تواند مقصدی جذاب برای قشر مذهبی گردشگران اروپایی و آمریکایی باشد.
اما ظاهرا گره کارِ ناشناخته ماندن آثار تاریخی خوزستان به کم کاری مسئولان مربوطه باز می‌گردد. مدتی پیش دبیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی شوش گفته بود که مسئولان این شهرستان «ارتباط خوبی با آثار تاریخی ندارند». او با انتقاد از مدیران شهرستان شوش با بی توجهی آنان نسبت به سازه‌های باستانی انتقاد کرد و افزود: «تفکراتی وجود دارد که مخالف تمدن و آثار تاریخی هستند.»
میراث فرهنگی؛ اعتبارات اندک است و آثار تاریخی گسترده
احمدرضا حسینیبروجنی، سرپرست معاونت میراث فرهنگی خوزستان با بیان اینکه این سازمان در زمینه رسیدگی به آثار تاریخی کم کاری نمی‌کند، گفت: اعتبارات ما در این خصوص اندک است و با توجه به گستردگی و تعداد زیاد سازه‌های باستانی در استان نمی‌توان به همه محل‌ها و مکان‌های تاریخی رسیدگی کرد.
او افزود: نکته دیگر در این خصوص کم کاری دیگر ارگان‌ها است که لازم است آن‌ها نیز وارد کار شوند و در زمینه رسیدگی به میراث فرهنگی خوزستان کمک نمایند. در برخی موارد که سازه‌های تاریخی در ملک‌های شخصی واقع شده اند، اشخاص حاضر به همکاری برای اکتشاف آن‌ها نیستند.
حسینی بیان کرد: در یک دهه اخیر بسیاری از مردم و جوامع محلی حاضر به همکاری برای حفاظت از آثار تاریخی نشدند که این مسئله مشکلاتی را در زمینه پاسداشت این مکان‌های فرهنگی و ارزشمند به وجود آورده است که دلیل آن نیز به علت نا آگاهی مردم نسبت به این سازه‌های تاریخی است، زیرا ارزش آن‌ها به درستی معرفی نشده است.
[gallery columns="2" size="medium" ids="4024,4023,4022,4021"]
استفاده از سیمان برای مرمت یک بنای تاریخی در ایذه
علی نجفی یکی از ساکنین شهرستان ایذه نیز با بیان اینکه نسبت به آثار تاریخی در این شهرستان بی توجهی می شود، گفت: ایذه پر از بناهای تاریخی است که بی مسئولیتی در این شهرستان موجب بی رونقی آثار شده در حالی که می توان درآمدی سرشار از سازه های تاریخی کسب کرد. جوانان می توانند مشغول به کار شوند و روستاهای محروم ایذه به نان و نوایی برسند.
او افزود: در همین شهرستان بنای تاریخی مربوط به دوره ایلخانی و تیموریان وجود دارد که مدتی پیش شهرداری در اقدامی عجیب برای مرمت آن از سیمان استفاده کرد! و میراث فرهنگی نیز نسبت به این مسئله توجهی ندارد.
خوزستان مقصدی جذاب برای گردشگری فرهنگی
بنیه سادات صدر کارشناس برنامه ریزی گردشگری در گفتگو با خبرنگار ما با بیان اینکه خوزستان آثار و بناهای تاریخی بسیاری دارد که می‌توان در هر نقطه از استان آن‌ها را مشاهده کرد، گفت: بسیاری از این آثار در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده و تعدادی نیز باید شناسایی و ثبت شوند. ضمن آنکه ۳ اثر تاریخی در خوزستان شامل؛ معبد چغازنبیل، سازه‌های آبی تاریخی شوشتر و محوطه باستانی شوش در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده اند.
او با بیان این نکته که اولین اثر ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو از ایران نیز در خوزستان یعنی چغازنبیل است، افزود: این آثار نوعی از گردشگران علاقه‌مند به خود را دارند و غالب توریسم در کشور ما نیز از بعد فرهنگی است و طرفداران بسیاری دارد.
صدر ادامه داد: گونه‌ای از گردشگری فرهنگی مبتنی بر بازدید از آثار تاریخی است و خوزستان از این حیث آثار منحصر به فردی را در خود جای داده است. از جمله مهندسی شگفت انگیز آب در شوشتر، پل ساسانی دزفول، سنگ نوشته‌های کول فرح و خانه‌های تاریخی در نقاط مختلف استان خوزستان می‌تواند مقصدی جذاب برای توریسم فرهنگی باشد.
توسعه گردشگری بهبود معیشت مردم را در پی دارد
این کارشناس برنامه ریزی گردشگری بیان داشت: امکان بازدید از برخی مکان‌های تاریخی خوزستان وجود دارد و در بعضی دیگر مانند محوطه‌های باستانی زمینه بازدید فراهم نشده که در صورت توسعه آن می‌توان گردشگران بیشتری را به استان جذب کرد. به عنوان مثال می‌توان منطقه چگاسفلی بهبهان که یک محوطه ۶ هزار ساله است را نام برد که در صورت برنامه ریزی درست، این ظرفیت را دارد تا به عنوان یک اثر تاریخی بسیار مهم، پذیرای علاقه‌مندان از نقاط مختلف دنیا باشد.
بنیه سادات صدر با ذکر این نکته که ارتباط متقابلی بین آثار تاریخی و توسعه گردشگری وجود دارد، اظهار کرد: گردشگران از نقاط مختلف دنیا علاقه‌مند هستند تا این مکان‌های تاریخی را ببینند که جامعه محلی و ارگان‌های متولی باید شرایط را برای بازدید کنندگان فراهم کنند تا امکان بازدید داشته باشند و مواردی مثل زیر ساخت‌های مناسب، دسترسی آسان و امکانات اقامتی فراهم گردد تا توریست‌ها از این مناطق بازدید داشته باشند که در نتیجه باعث توسعه و بهبود وضعیت مقصد هم می‌شود.
او گفت: از سوی دیگر وقتی که گردشگران از آثار تاریخی بازدید کنند، توجه بیشتری به این بناها می‌شود و اقداماتی مانند حفاظت و مرمت به موقع اهمیت بیشتری می‌یابد. اگرچه اگر بخواهیم نظرات نسبت به آثار تاریخی جذب شود، باید مرتبا به آن‌ها رسیدگی کرد و امکانات مقصد را گسترش دهیم، زیرا این ماهیت صنعت گردشگری است که در صورت توسعه درست و اصولی می‌تواند باعث جذب منابع و بهبود وضعیت اقتصادی شود.
نقش اقتصادی سازه‌های تاریخی در جوامع محلی
صدر با تاکید بر اهمیت اقتصادی بناهای تاریخی اظهار داشت: علاوه بر بعد فرهنگی و اجتماعی، اقتصاد جامعه محلی نیز اهمیت دارد و اگر مردم آن منطقه احساس کنند که این مسئله چه نقش مهمی در اقتصادش دارد، دست به دست هم می‌دهند تا این اثر تاریخی بهتر و بیشتر حفظ شود و گردشگری توسعه بیشتری پیدا کند.
این کارشناس برنامه ریزی گردشگری بیان کرد: توسعه گردشگری فرهنگی باعث معرفی فرهنگ خوزستان به سراسر ایران و سایر نقاط دنیا می‌شود ضمن آنکه خوزستان دارای فرهنگ بسیار غنی است و دارای اقوام مختلف با پیشینه و تاریخ مهمی است که گردشگران علاقه‌مند به شناخت آن هستند. زیرا در هر نقطه از استان خوزستان آثار مختلف تاریخی هستند که نمودهایی از نوع معیشت مردم و فرهنگ مردم عرب و بختیاری و سایر اقوام به شمار می‌آیند که از گذشته تا کنون برجای مانده اند و اصولا این موارد برای گردشگر فرهنگی بسیار جذاب هستند.
نتیجه نادیده انگاشتن میراث فرهنگی چیست؟
امیر هوشنگ عارفیان پژوهشگر و فعال میراث فرهنگی و گردشگری در گفتگو با خبرنگار ما با بیان اینکه بخشی از فرهنگ ما از سوی مسئولان نادیده انگاشته می‌شود، گفت: هویت ما از ٢ بخش باستان و اسلامی تشکیل شده است و این مسئله قابل تغییر نیست؛ در حالی که این رخداد ناخشایند به آنچه که هستیم آسیب می‌رساند که نتیجه آن هم ایجاد اختلاف و دو دستگی بین اقشار و اقوام مختلف است.
او با بر شمردن این نکته که با بی توجهی به هویت خویش، جامعه را دچار آشفتگی و دوری از اصالت خود می‌کنیم، افزود: نتیجه آن نیز گرایش افراد به فرهنگ وارداتی غرب، موسیقی‌های تند و بی توجهی به آیین و سنت‌های باستانی و مذهبی است که با پرخاشگری برخی جوانان نیز صورت خود را نمایان می‌کند.
عارفیان بیان داشت: در بسیاری از مناطق خوزستان، سازه‌ها و بناهای تاریخی با قدمت بسیار بالا وجود دارد که فاصله اندکی با مسیرهای ترانزیتی و جاده‌های اصلی و پر رفت و آمد دارند، اما نه تنها راهداری و میراث فرهنگی از نصب تابلو برای معرفی آن عاجز است، بلکه درآمد زایی و توسعه گردشگری از این طریق برای آنان هیچ اولویتی ندارد.
پژوهشگر و فعال میراث فرهنگی و گردشگری اظهار داشت: نادیده گرفتن میراث فرهنگی ضربه به هویت ما است که ممکن است آثار جبران ناپذیری در بر داشته باشد. جنگ و ناتو فرهنگی که مدام از سوی مسئولان بر روی آن تاکید می‌شود، همین در نظر نگرفتن بناهای تاریخی و تخریب آنان است که در سایه ی بی تدبیری مدیران میراث فرهنگی موجب شده تا گرایش جامعه از حالت سنتی خارج گردد و به سمت فرهنگ وارداتی غرب بچرخد.
بناهای تاریخی، میراثی ماندگار برای نسل‌های آینده
خوزستان پر از مکان‌های تاریخی است که می‌توان از آنان نهایت استفاده را کرد. صنعت توریسم یکی از منبع درآمدهایی با سود بالا در دنیا است، اما در استان ما علی رغم وجود آثار تاریخی و باستانی متفاوت و فراوان، استفاده‌ای از این صنعت نمی‌شود که لازم است تا مسئولان مربوطه توجه بیشتری نسبت به این مسئله داشته باشند. همچنین آثار تاریخی میراثی ماندگار برای نسل‌های آینده و شناخت بهتر و بیشتر گذشته خود هستند.
46
نظر شما