ریسک تغییر اقلیم و مخاطرات شهرهای آینده

برخی از شهرهایی که اکنون بیشترین دارایی در معرض خطر را دارند – توکیو ، نیواورلئان ، آمستردام ، روتردام و ناگویا  هستند. در 50 سال آینده کلکته، شانگهای، بمبئی، تیانجین و بانکوک جای آن‌ها را می‌گیرند. میلیون‌ها نفر از ساکنان این شهرها که اکثر آنها فقیر هستند، در مناطق کم ارتفاع زندگی می کنند.

 طوفان سندی در آبان 1391 در شهر نیویورک به دلیل خرابی‌های مستقیم  و هزینه جبران کسب و کارهای مختل شده به دلیل آماده نبودن برای چنین واقعه‌ای  19 میلیارد دلار خسارت وارد کرد.  بدون اقدامات سازگارانه برای افزایش سطح حفاظت از طوفان و سیلاب‌های با بازگشت 100 صد ساله مقدار خسارت شهر نیویورک  در بخش‌های حمل و نقل و زیرساخت‌های حیاتی در حال حاضر 320 میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. این مبلغ  تا سال 2070 به حدود  ارزش 2 تریلیون دلار خواهد رسید.

درست همان‌طور که بانک‌ها «بیش از حد بزرگ برای شکست» به طرز خطرناکی رشد کردند، در طول نیم قرن آینده این ابرشهرهای ساحلی ممکن است «بیش از حد بزرگ برای سیل» به صورت خطرناکی رشد کنند.   پروژه‌های زیربنایی مهم برای حفاظت از این شهر ها در برابر تهدید همزمان از افزایش سطح دریا و تشدید طوفان الزامی است.

براساس فرض محافظه کارانه که سطح دریا تا سال 2070 فقط 50 سانتی متر افزایش خواهد یافت. کل دارایی‌های آسیب‌پذیر در برابر طغیان و طوفان فقط در 10تا  این شهرهای ساحلی در معرض آسیب می‌تواند حدود 9 درصد از تولید ناخالص داخلی جهان را شامل شود. اما بسیاری از دانشمندان اقلیم‌شناس و کارشناسان ساحلی خاطرنشان می‌کنند که سطح دریا در جهان می‌تواند 90 تا 180 سانتی متر در قرن 21  افزایش یابد و تعداد زیادی از شهرها و زیرساخت های اقتصادی به طور خطرناکی در معرض خطر قرار گیرد.

حتی با فرض اینکه سطح تاب آوری در آینده زیاد باشد، قرار گرفتن در معرض خطر زیاد از نظر جمعیت و دارایی، به احتمال زیاد در سطح جهانی به فاجعه‌های شهری تبدیل خواهد شد.

به عنوان مثال ، گوانگژو چین هم اکنون  84 میلیارد دلار دارایی در معرض خطر  دارد ، تا سال 2070 ، این میزان به بیش از 3 تریلیون دلار افزایش می‌یابد.  اقتصاد در حال رشد سریع این شهرها مهاجران بیشتری را به خود جذب می‌کند، بسیاری از مردم مجبور به اسکان در زمین‌های کم ارتفاع یا حتی پایین تر از سطح دریا می شوند.  طی 60 سال آینده ، جمعیت آسیب پذیر سیل کلکته از 1.9 به 14 میلیون نفر، و در  گوانگژو از 2.7 به 10.3 میلیون نفر افزایش خواهد یافت. پیش بینی می شود جمعیت آسیب پذیر طوفان در شهر هوشی مینه از 1.9 به 9.2 میلیون نفر، در میامی از 2 به 4.8 میلیون نفر و و در نیویورک  از 1.5 به 2.9 میلیون نفر افزایش یابد.

شهر نیویورک فقط در برابر یک سیل در هر 100 سال محافظت می شود ، تولید ناخالص داخلی بیشتری نسبت به لندن، شانگ‌های یا آمستردام دارد که همه آن‌ها در برابر سیل بیش از 1 بار در 1000 سال محافظت می‌شوند. دروازه های سیل  از شانگ‌های محافظت می‌کند، و سد موج‌های طوفانی در رودخانه تیمز از لندن محافظت می‌کند.  موانع عظیم جزر و مدی برای محافظت از آمستردام و روتردام در برابر سیل‌های 1 در 10 هزار ساله طراحی و اجرا شده است.

بسیاری از شهرهای ساحلی که سریعاً رشد می‌کنند از حفاظت کمی برخوردار هستند و یا از آن‌ها اساسا محافظت نمی‌شود. و در بسیاری از این شهرها با غرق شدن سواحل، سطح دریا بالاتر می‌رود، روندی زمین شناختی که با پمپاژ آب‌های زیرزمینی از سفره‌های آب زیرزمینی تسریع می‌شود.

 گزارش سال 2011 بانک توسعه آسیا، بانک جهانی و آژانس همکاری بین‌المللی ژاپن با تمرکز بر رشد کلان شهرهای ساحلی آسیا نشان داد که در اواسط قرن بیست و یکم ، افزایش سطح آب  دریاها ، فرونشست زمین و افزایش تواتر و شدت رویدادهای شدید آب و هوایی «چالش های عظیم سازگاری» را برای این شهرهای مستعد سیلاب ایجاد می‌کنند.

یک مورد در این گزارش  شهر «هوشی مینه» است.  شهری 8 میلیون نفری که اکنون 23 درصد از تولید ناخالص داخلی ویتنام را تشکیل می‌دهد و  همچنان صنعت و مهاجران را به خود جذب می‌کند. تا سال 2050 جمعیت آن می تواند به 20 میلیون نفر برسد. با رشد شهر، زمین‌های کشاورزی و جنگلی اطراف آن رو به زوال می‌رود، در حالی که مناطق صنعتی آن گسترش می‌یابد. در همین زمان بر اساس «گزارش بانک توسعه آسیا»  پیش‌بینی می‌شود که درجه حرارت گرم‌تر در دریای چین جنوبی تواتر طوفان‌های حاره‌ای را افزایش دهد. موضوعی که  باران‌های شدید و موج‌های شدید طوفان را به همراه خواهد داشت. بر اساس این گزارش  تا سال 2050، شهر هوشی مینه شاهد «افزایش همزمان شدت و مدت زمان جاری شدن سیلاب» خواهد بود، در این حوادث شدید 67 درصد مناطق صنعتی این شهر و همچنین بسیاری از بخش های  شبکه حمل و نقل شهر زیر آب خواهد رفت.  سیل که امروز حدود 26 درصد از جمعیت شهر را تحت تأثیر قرار خواهد داد، تا سال 2050 بر 62 درصد جمعیت اثر خواهد گذاشت.

در 30 سال گذشته، تعداد سیلاب های بزرگ در منطقه شرق آسیا تقریباً چهار برابر شده است. طی این مدت منطقه آسیا و اقیانوسیه تقریباً 25 درصد از تولید ناخالص داخلی جهان را تولید کرده است، اما همچنین 38 درصد از خسارات اقتصادی جهانی را به دلیل سوانح  طبیعی به خود اختصاص داده است. بیشتر شهرهای بزرگ جهان که دارای ریسک شدید آسیب پذیری آب و هوا هستند، در آسیا قرار دارند و تا اواسط قرن حاضر، این منطقه با خسارات سالانه بیش از 19 میلیارد دلار مواجه خواهد شد

* زلزله شناس و رئیس شاخه زمین‌شناسی فرهنگستان علوم
* منتشر شده در روزنامه پیام ما/ سه‌شنبه ۴ آذر