این جمله ای از "جیمزایگلوی" جامعه شناس ونظریه پرداز معروف است که در توصیف آینده پژوهی نگاشته شده است.اما آینده پژوهی چیست؟ وچه ارتباطی میان خوب بودن وآینده پژوهی وجود دارد؟
پژوهش یا تحقیق، یک روند فعالانه، هوشیارانه و روش مند برای کشف، تعبیر و بازنگری پدیده‌ها، رخ دادها، رفتارها و فرضیه‌ها است. پژوهش همچنین برای استفاده از پدیده‌های موجود برای دست یافتن به راهکارهای عملی و فناوری‌ها به‌کار می‌رود. پژوهش دو بعد دارد. اول «یافت پرسش پژوهش» و دیگر «پاسخ دادن به آن» .
آینده پژوهی نیز مشتمل بر مجموعه تلاش‌هایی است که بااستفاده از تجزیه و تحلیل منابع، الگو‌ها و عوامل تغییر و یا ثبات، به تجسم اینده‌های بالقوه و برنامه ریزی برای آنها می‌پردازد. آینده پژوهی منعکس می‌کند که چگونه از دل تغییرات «امروز»، واقعیت «فردا» تولد می‌یابد.
امروزه تغییرات با سرعت زیاد به وقوع می‌پیوندند. تغییرات فناوری و متعاقبا تغییر در دیگر جنبه‌های زندگی، افزایش روز افزون وابستگی متقابل کشورها و ملل، تمرکز زدایی جوامع و نهاد‌های موجود که به دلیل گسترش فناوری اطلاعات شتاب بیشتری یافته‌است، تمایل روزافزون به جهانی شدن به همراه حفظ ویژگی های ملی، قومی و فرهنگی و بسیاری عوامل دیگر، لزوم درک بهتر از "تغییرات" و " آینده" را برای دولت ها، کسب وکار‌ها، سازمان ها و مردم ایجاب می‌کند.آینده، اساسا قرین به عدم قطعیت است. با این همه آثار و رگه‌هایی از اطلاعات و واقعیات که ریشه در گذشته و حال دارند، می‌توانند رهنمون ما به آینده باشند.
ادامه «تصمیم گیری صرفاچندین آینده محتمل بر اساس تجارب گذشته»، غفلت از رصد تغییرات آتی را در پی خواهد داشت و با تلخ کامی روبه رو خواهد شد.عدم قطعیت نهفته در آینده برای بعضی، توجیه کننده عدم دور اندیشی آنان است وبرای عده‌ای دیگر منبعی گران بها از فرصت‌ها.اما پرسش اصلی این است که چگونه می توان آینده پژوه بود؟چگونه می توان آینده را تحلیل کرد وچگونه می توان فرصت های آینده را شناخت؟
چنین پرسش هایی باعث شد تا مراکز تجزیه وتحلیل رویدادها ومراکزبررسی ومطالعه فرصت ها به وجود آید.انسان می خواهد آینده را درمشت بگیرد ودراین زمینه هیچ ابزاری،کارآیی تحلیل ومطالعه فرصت های آینده را ندارد.
اتاق فکر
از نخستین سال های سده بیستم میلادی، چالش های اقتصاد صنعتی و روابط پیچیده در امور بازرگانی و تحولات نوین در عرصه های سیاست خارجی، موجب شد دولت ها به این واقعیت پی ببرند که به دانش روز و اطلاعات علمی و دقیقی در زمینه های مختلف نیاز دارند. بدین ترتیب، در ایالات متحده آمریکا و همچنین در اروپا موج اقدام برای تشکیل مراکز تخصصی تحقیقاتی و فکری برای تربیت کارشناس های خبره و تحقیقات ویژه برای یافتن راه حل های مورد نیاز به راه افتاد.
مدتی بعد یعنی دﺭﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺩﻭﻡ ﻭ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺴﺎﺋﻞ جنگ ﻭ ﺍﻧﺴﺠﺎﻡ ﻭ ﺑﻪﮐﺎﺭﮔﻴﺮﻱ ﺍﻳﺪﻩﻫﺎﻱ ﺧﻼﻕ ﻭﻧﻮﺁﻭﺭ، ﺍﺗﺎﻕﻫﺎﻱ ﻓﮑﺮ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪ. زایش ایده های جدید وخلاقانه، ﭘﺲ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﻧﻴﺰ ﺑﻪهمه ﻣﺴﺎﻳﻞﺳﻴﺎﺳﻲ، ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ، ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺗﺴﺮﻱ ﭘﻴﺪﺍ ﮐﺮﺩ.
پیش ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﻧﻴﺰ ﻣﺮﺍﮐﺰ ﻭ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲﺩﺭ ﮐﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺩﻧﻴﺎ ﻭ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ اتاق فکر ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲﮐﺮﺩﻧﺪ؛ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺜﺎﻝ می توان از ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ، ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻓﺎﺑﻴﺎﻥ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ، موﺳﺴﻪﻱ ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻫﺎﻣﺒﻮﺭﮒ ﺁﻟﻤﺎﻥ نام برد. ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺧﺎﺭﺟﻲ ﻭ ﻣﺆﺳﺴﻪﻱﺑﺮﻭﮐﻴﻨﮕﺰ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻣﻲﮐﺮﺩﻧﺪ .
ﭘﺲ ﺍﺯ سال های 1960، ﻋﺒﺎﺭﺕ اتاق فکر توسط آمریکایی ها مطرح وفراگیر شد .آنها ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻫﺪﻑ ﮐﻪ ﭘﻠﻲ ﻣﻴﺎﻥﻗﺪﺭﺕ ﻭ ﺩﺍﻧﺶ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﮐﻨﻨﺪ، ﺑﻪ اتاق فکر ﺭﻭﻱ ﺁﻭﺭﺩﻧﺪ. اتاق های فکر ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻫﺎﻱ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲﺑﺮﺍﻱ به کارﮔﻴﺮﻱ ﻓﮑﺮ، ﺍﻳﺪﻩ، ﻋﻠﻢ ﻭ ﺩﺍﻧﺶ ﺑﺮﺍﻱ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﺑﻮﺩﻧﺪ.اتاق فکر ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻳﻲ ﺩﻭﺭ ﺍﺯ ﻋﺮﺻﻪﻫﺎﻱ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬﺍﺭﺍﻥ، ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺭﻫﺒﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺩﺭﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢﺳﺎﺯﻱ ﻭ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻱ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﻭﻗﻮﻉ ﻣﺴﺄﻟﻪ، ﺩﺭ ﺣﻴﻦ ﻣﻮﺍﺟﻬﻪ، ﺯﻣﺎﻥ ﺧﻠﻖﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﻭ ﺭﺍﻫﮑﺎﺭﻫﺎ، ﻣﻮﻗﻊ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻱ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ ﻫﻤﺮﺍﻫﻲﻣﻲﮐﺮﺩﻧﺪ.اﻭﻟﻴﻦ اتاق فکر ﺣﺮﻓﻪﺍﻱ ﻭ ﺳﺎﺧﺖﻳﺎﻓﺘﻪﻱ ﺟﻬﺎﻥ" اندیشگاه ﺭﻧﺪ " ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 1948 ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩﻱ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺍﻣﻨﻴﺘﻲ - ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺎﺕﺩﻫﻲ ﻓﮑﺮﻱ ﺑﻪﻧﻴﺮﻭﻱ ﻫﻮﺍﻳﻲ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺧﺖ.
ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺪﻳﺸگاه ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﺪﺗﻲ ﺍﺯ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺩﻓﺎﻉ ﺧﺎﺭﺝﺷﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﮏ ﻧﻬﺎﺩ ﻏﻴﺮﺩﻭﻟﺘﻲ ﺷﺮﻭﻉ ﺑﻪﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻳﮏ ﻧﻬﺎﺩ ﻏﻴﺮﺩﻭﻟﺘﻲ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﮐﻨﺪ. اندیشگاه ﺭﻧﺪ ﺭﺍ ﻣﺎﺩﺭ اندیشگاه های ﺟﻬﺎﻥﻧﺎﻣﻴﺪﻩﺍﻧﺪ. نخبگان اقتصادی، سیاسی، و فنی آمریکا از قبیل برندگان نوبل اقتصاد مانند جان نش و کنث آرو، سیاست مداران معروف مانند دونالد رامسفلد (رئیس اندیشگاه رند در دهه 80)و کاندولیزا رایس عضو هیات امنا)، با این اتاق فکر همکاری نزدیک دارند. ﮐﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺁﺳﻴﺎﻳﻲ ﻧﻴﺰ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲﺩﻭﻡ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﮐﻢ ﻭ ﺑﻴﺶ ﺑﻪ ﺗﺄﺳﻴﺲ چنین ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻳﻲ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻨﺪ. ﮐﺸﻮﺭ ﮊﺍﭘﻦ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺯﺩﻳﮕﺮ ﮐﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺁﺳﻴﺎﻳﻲ ﭘﻴﺶگام تر بوده ﺍﺳﺖ. به هر حال ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺭﻭﻳﮑﺮﺩخاص ﺑﻪ ایجاد اتاق های فکر ﺩﺭ ﮐﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺁﺳﻴﺎﻳﻲ، ﺩﺭ ﺩﻫﻪ 1970 ﺑﻪ ﻭﻗﻮﻉ ﭘﻴﻮﺳته است.
ﺑﺮ اساس ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ "ﻣﺆﺳﺴﻪﻱ ﻣﻠﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎﻱ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﮊﺍﭘﻦ-نیر ﺩﺭﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﺩﺭ ﺣﺪﻭﺩ 320 اندیشگاه ﺩﺭسراسر ﺟﻬﺎﻥ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻳﮏ ﺳﻮﻡﺁﻧﻬﺎ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ آمریکا است. ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ اتاق های فکر ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺧﻮﺑﻲ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺒ ﻬﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻭ ﺑﺎ ﻋﻨﺎﻭﻳﻦ متفاوتی ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ. ﺍﺳﺎﻣﻲ ﻫﻤﭽﻮﻥ مرکز مطالعه وپژوهش، ﻣﺆﺳﺴﻪ، ﺑﻨﻴﺎﺩ، باشگاه اندیشه، مرکز مطالعات استراتژیک، اندیشکده، اتاق فکر، ﻛﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﻣﻐﺰ، ﻣﺮﺍﮐﺰ ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬﺍﺭﻱ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺎﻣﻲ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﺑﻪﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻱ ﺁﻧﺎﻥ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ اتاق فکر ﻋﻤﻞ ﻣﻲﮐﻨﻨﺪ.
رابطه میان پژوهش وآینده سازمان
اتاق فکر ﮔﺎﻫﻲ ﻳﮏ ﮔﺮﻭﻩ ﮐﻮﭼﮏ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺍﺋﻤﺎ ﻭ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ ﺑﻪ ﺭﺋﻴﺲ ﻳﮏﻣﺆﺳﺴﻪ، ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ، ﺻﻨﻌﺖ ﻳﺎ ﺷﺮﮐﺖ، ﺧﺪﻣﺎﺕ فکری ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻲﺩﻫﺪ. ﮔﺎﻫﻲ ﺩﺭ ﻫﻴﺄﺕ ﻳﮏ ﺩﻓﺘﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﮏ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﻳﮏ ﻭﺯﺍﺭﺗﺨﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﺑﺨﺶ ﺣﺴﺎﺳﻲ ﺍﺯ ﻳﮏ ﻭﺯﺍﺭﺗﺨﺎﻧﻪ ﺭﺍ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ فکری ﮐﻨﺪ ﻭ ﻧﻴﺰ ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻳﮏ ﻣﺆﺳﺴﻪﻱ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﮏ ﻭ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﻣﻠﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻣﻲﮐﻨﺪ. اتاق های فکر ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﺭﻭﺷﻬﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠف کمی و کیفی ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﻜﺮ ﻭ ﺍﻳﺪﻩﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮﻻﻥ ﻭ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﺍﻥ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ.اتاق های فکر ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ ﻭ ﭼﺎﻟﺶﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﺎﺯ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺳﺘﺎ ﻭ ﺑﺎ ﻫﺪﻑ ﺗﺮﻭﻳﺞ ﻭ ﺩﺭﮔﻴﺮ ﻛﺮﺩﻥ فرماندهان، دولتمردان، و مدیران، ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﻤﺎﻳﺶﻫﺎ ﻭ ﮐﺎﺭﮔﺎﻩﻫﺎﻱ ﺁﻣﻮﺯﺷﻲ ﺑﺎ ﺣﻀﻮﺭﺩﺍﻧﺸﻮﺭﺍﻥ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﺘﮕﺬﺍﺭﺍﻥ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﻣﻲﮐﻨﻨﺪ. ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻫﺮ اتاق فکر با توجه ﺑﻪﺯﻣﻴﻨﻪﻫﺎﻱ ﮐﺎﺭﻱ ﺧﻮﻳﺶ، ﺩﺍﺋﻤﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻠﺖﻫﺎ ﺭﺍ ﻣﻲﮐﺎﻭﺩ ﻭ پس از انجام مطالعات ترازیابی، ﺳﻴﺎﺳﺘﮕﺬﺍﺭﻱﻫﺎﻱ ﮐﻼﻥ ﻣﻠﻲ ﻭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻲ مناسب برای شرایط بومی را ارائه می دهد.
ﺗﻌﺎﺭﻳﻒ ﺑﻴﺎﻥﺷﺪﻩ ﺑﺮﺍﻱ اتاق های فکر، با وجود آن که ﺗﻔﺎﻭﺕﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮﺩﺍﺭﻧﺪ؛ ﺍﻣﺎ ﻧﮑﺎﺕ ﻣﺸﺘﺮﮎ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﺟﺎﻱ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ. ﺩﺭ همه ﺗﻌﺎﺭﻳﻒ ﺗﻼﺵ ﻣﻲشود ﺗﺎ اتاق فکر، ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻲ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﮔﺮﺩﺩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﺟﻤﻊ ﺍﻧﺪﻳﺸﻲ ﻭ ﻛﺎﺭ ﮔﺮﻭﻫﻲ، ﻫﻤﻮﺍﺭﻩﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﺩﺳﺖﺍﻭﻝ، ﭘﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﮐﺎﺭﺳﺎﺯ ﺍﺳﺖ. ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻲ ﮐﻪ ﺿﻤﻦ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕﺗﺮﺍﺯﻳﺎﺑﻲﻭ ﭘﺎﻳﺶ ﺭﻭﻧﺪﻫﺎ ، سیاست های ﺑﻮﻣﻲ ﻭ ﻣﻠﻲ ﻭ ﻣﻌﻄﻮﻑ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺸﻮﺭ ﻳﺎ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺍﺭﺍﻳﻪ ﻣﻲﺩﻫﺪ. اتاق های فکر در تلاش هستند تا ﺁﻳﻨﺪﻩ ممکن، آﻳﻨﺪﻩ باورکردنی، آینده محتمل ﻭ آینده ﻣﻄﻠﻮﺏ (چشم انداز) ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ متبوع ﺧﻮﺩ معرفی کنند.
نظر شما