۵ نفر
۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۰ - ۰۷:۵۰
مهران مدیری؛ کمدین است یا شومن؟

شرق نوشت:مهران مدیری از کی و چطور این‌قدر محبوب شد؟ چقدر محبوبیت او وام‌دار شرایط فرهنگی بوده؟ و آیا هنوزم محبوب است یا صرفا معروف؟ و شاید مهم‌ترین پرسش: رویکرد اجتماعی او در آثارش چقدر همسو با جامعه است (؟) و آیا آنچه به‌اصطلاح «حرف دل مردم» می‌گویند را می‌توان در کارهای مهران مدیری پیدا کرد که این میزان طرفدار منطقی به نظر برسد؟

به «پرواز 57» و «ساعت خوش» که برمی‌گردم، چیزی جز شوق یک جوان و یک قریحه ناپخته در ایجاد کمدی‌های ساده حاصل نمی‌شود. آنها که سن‌وسالشان به پخش «ساعت خوش» می‌خورد، عمدتا با «یادش به‌خیر چه دورانی بود» از  آن یاد می‌کنند و انگار در نگاه تحسین‌آمیز مخاطبان سریال‌های متقدم مدیری به‌جز «تعصب نوستالژیک» چیزی نمی‌توان یافت. این واقعیت را باید پذیرفت که برای جامعه دردمند اوایل دهه 1370 -که یک انقلاب و بیش از یک دهه التهاب پس از انقلاب را پشت ‌سر گذاشته- فراگیری هر محصولی که موجبات «سرگرم‌شدنش» را فراهم می‌کرد، کاملا طبیعی بود. در شرایطی که محصولات عامه‌پسند در سطح «هزاردستان»، «سلطان و شبان»، «امیرکبیر»، « بوعلی سینا»، «سربداران» یا «روزی روزگاری» بود، یک دورهمی به زبان محاوره و به‌ دور از حرف‌ها/ پیام‌های اخلاقی، اجتماعی، سیاسی و مذهبی و پر از «بی‌خیالی» و هجو، برای همه می‌توانست جذاب باشد و این چندان به استعداد مدیری ارتباط نداشت. مهران مدیری -مانند بسیاری دیگر- محصول این شرایط است.
هرچه مدیری به اواخر دهه 1370 پیش رفت، همان دورهمی‌هاش –چون «جنگ 77» و «پلاک 14»- نیز قافیه را به محصولات دیگری چون زیر آسمان شهر باختند و مدیری دوباره در 1381 با «پاورچین» بازگشت. این شاید تنها کاری از او (در دهه 1380) است که خود می‌تواند از آن دفاع کند؛ کاری که البته یک اوج دارد و یک سقوط -که انگار از جایی به بعد قضیه بساز و بنداز میان بود که بامزگی نیمه اول سریال جای خود را به رخوت و کش‌آمدن نیمه دیگر داد. از همان کارهای آغازین مشخص بود که مدیری بدون نویسندگانش، هیچ است. در «پاورچین» این باور به اوج خود رسید اما همین نویسندگان هم وقتی در جایگاه «میرزابنویس» قرار گرفتند و هدف، «صرفا تولید» بود، شکست مدیری حاصل شد. اولین شکست شاید «نقطه‌چین» بود.
 این شکست اما فقط یک شکست در کارنامه مدیری نبود بلکه نتایجی که از پس این شکست حاصل شد قابل‌ توجه است: با چهره‌ای سروکار است که در کارنامه‌اش به‌وفور «شکست» یافت می‌شود: «باغ مظفر»، «گنج مظفر»، «مرد دوهزار چهره»، «قهوه تلخ»، «ویلای من»، «شوخی کردم»، «عطسه»، «در حاشیه 1»، «در حاشیه 2» و اکنون «دراکولا»؛ آثاری گران‌قیمت (که اصلا سه‌تاش تاریخی است) و همه در طول 15 سال ساخته شده‌ و هیچ‌کس نیست که بپرسد این میزان به‌سنگ‌خوردن که قادر است اسپیلبرگ را از پای بیندازد، چطور موجب می‌شود یک «شکست‌خورده» همچنان در مرکز توجه باشد! بدتر از این: در این شکست‌ها دو مجموعه وجود دارد که هیچ‌کدام «پایان» ندارد و اتفاقا هر دو مجموعه‌ها مربوط به شبکه نمایش خانگی است؛ یعنی مردم پول داده و هر هفته در طول چندین ماه یک سریال را خریداری کرده‌اند اما به‌راحتی سازنده مقابل دوربین قرار می‌گیرد و می‌گوید نشد که سریال را تمام کنیم. با این حساب با کدام معیار می‌شود برای مدیری جایگاهی که اکنون دارد را متصور شد؟ مهران مدیری چه دارد که هواخواه کم ندارد؟ -که هرکه بود، محو می‌شد در سیستم تولید. آیا واقعا مدیری یک نابغه است یا شرایط ناهنجار فرهنگی باعث می‌شود او آدم مهمی باشد؟ یعنی اگر مدیری جای دیگری به‌ دنیا می‌آمد اصلا آدم مهمی بود؟
فعالیت‌های او خارج از حیطه کارگردانی نیز نتیجه‌ای  عایدمان نمی‌کند. مهران مدیری در آوازخوانی قابل ‌بررسی نیست و در حوزه بازیگری نقش هیچ‌کس جز مهران مدیری را نمی‌تواند بازی کند. «دردسر والدین» و «جایزه بزرگ» نشانه‌هایی است برای نمایش اضمحلال بازیگری در حوزه کمدی‌ و بازی‌های غیرکمدی‌اش نیز درست مانند آوازخوانی‌اش.
 سر «درخت گردو» هرجا حضور داشت، مردم را به خنده می‌انداخت‌ و موضوع «درخت گردو»: بمباران شیمیایی سردشت! این تصدیق را اگر به هر متخصص برای تحلیل بسپاری به اشتراک «تباهی یک ذوق» و «کارنامه افول» می‌رسد. بااین‌حال مهران مدیری از هواداران بسیاری برخوردار است. برمی‌گردم به پرسش طرح‌شده و می‌گردم دنبال نزدیکی حال‌وهوای کارهای او یا رفتارهاش -به‌عنوان یک چهره سرشناس- با «مردم» و اینکه شاید او دارد حرف مردم را بازگو می‌کند -حتی در شکست‌هایش‌ و نتیجه عکس چیزی است که انتظار می‌رود. در آثار مهران مدیری همه‌چیز در شکل شیک و به‌اصطلاح لاکچری خود نمایش داده می‌شود. از «پاورچین» تا «دراکولا » فقر معنای بیرونی خود را ندارد. چرک‌مردگی اجتماعی قابل دریافت نیست‌ و اصلا مسئله سازنده، جامعه نیست‌ و شاید همین باعث می‌شود مردم او را دوست بدارند؛ یعنی مهران مدیری در رفتار و گفتار و آثار، دنیای دست‌نایافتنی ماست و بسیاری در آرزوی «جای او بودن» او را دوست می‌دارند. این البته ساده‌ترین و طبیعی‌ترین نتیجه‌گیری است؛ اما تماشای «شیک‌بودگی»ها برای ملت بی‌رنگ و کدر در احوالاتی چرک و اندوهناک، حتما جذاب است. به همین دلیل «منوچهر هادی» پرفروش است و به همین علت هنوز که هنوز است فیلمفارسی، محبوب. درواقع این مدیری نیست که هوادار دارد بلکه جایگاه اوست.
دوباره می‌پرسم از خودم: آیا مهران مدیری واقعا محبوب است؟ یا صرفا یک شمایل دارای جذابیت است و چیزی است که مردم به آن نیاز دارند. حال حضور او در تلویزیون به‌عنوان مجری و رودررو با تماشاگر را به این اضافه کنید تا این میزان مخاطبش توجیه‌پذیر به نظر برسد. او انگار با هر شکست، عزتمندتر شده است؛ زیرا
 1) در هر سقوط، همچنان شمایل دست‌نیافتنی خود را حفظ کرده و هر جامعه مفلوک به یک چهره «به همه‌جا رسیده» نیاز دارد و
 2) «رسانه»‌ در اختیار اوست و
 3) شرایط وخیم و اوضاع‌ و ‌احوال نامساعد اجتماعی، فرهنگی و... از اوایل دهه 1370 چندان تفاوتی نکرده و تنها شکلش عوض شده است و همین موجب می‌شود پسماندهای فرهنگ بشوند پرفروش‌ترین‌های سال -چون شاید تابویی را می‌شکنند یا به هر قیمت و زحمتی می‌خندانند و ما چقدر در حسرت خندیدن. در این میان اگر آقای مدیری با خودنمایی هرچه بیشتر بخشی از «هملت» را از حفظ بخواند، می‌گویند چقدر باسواد! از باخ که حرف می‌زند، می‌گویند «واااو» و هیچ‌کس حواسش به گوشی چسبیده به گوشش که شعری را به‌ اشتباه می‌خواند یا به‌عنوان کسی که زندگی‌اش موسیقی کلاسیک است، «مالر» را «ماهلر» می‌نامد. باورکردنی نیست اما رسانه‌ قادر است همه‌چیز را آن‌گونه که نیست، جلوه دهد. گاهی وقت‌ها رسانه‌ قادر است «گلوی سیاوش» را وادار کند به خنجر کاری جز «بریدن» انجام دهد و آب از آب هم تکان نخورد.
«دراکولا» اما در میان این کارنامه ویرانی، یک پدیده است و نمونه دقیق و درست «خوردن نان به نرخ روز». هیچ ایده‌ای، متنی، فکری و راهبردی وجود ندارد و ظاهرا تنها چیزی که هست، سرمایه است و باید صرف کار «فرهنگی» شود! نتیجه‌اش می‌شود یک قصر، چند لوکیشن شیک، ماشین‌های گران‌قیمت، غذاهای لذیذ، ببر و شترمرغ و اسب به مقدار لازم، چند قطعه ترانه با صدای مهران مدیری («مهتاب»خوانی و لرزش جناب «ویگن» در گور) و در پایان، مذمت طبقه فرادست که «چقدر پولداری چیز بدی است» و در ستایش آنان که در پی کسب مال از حد نمی‌گذرند.
خنده‌دار است که تمام جذابیت سریال بر شیک‌بودگی‌ها بنا شده و در پایان این چرک‌بودگی‌هاست که ستایش می‌شود! «دراکولا» به‌واقع هیچ نیست و هیچ ایده‌ای ندارد. دیالوگ‌ها چندباره تکرار می‌شود، مکث‌ها بسیار است، رفت‌وآمدهای زمانی به‌وفور که تنها به زمان استاندارد برسد. نیما حسنی‌نسب می‌گفت به این می‌ماند که پسماندی را جلویت قرار دهند و تو درباره اجزای تشکیل‌دهنده‌اش حرف بزنی. اما همین پسماندهاست که به‌ زودی زود به نابودی سینما و سریال می‌انجامد. «دراکولا» شمایل سینما و تلویزیون این روزهای ماست که
 الف) مهران مدیری آن را می‌سازد؛ شخصی که بارها به اثبات رسانده که فردی است ناکام و مغلوب و ب) هیچ ‌چیزی برای ارائه در این قسمت‌های پخش‌شده قابل‌ بررسی نیست؛ سلبریتی‌ها دور هم جمع شده‌اند و صدا، دوربین و حرکت. حتی لحظه‌ای نمی‌خنداند. «دراکولا» آینه‌ای است به تباهی فرهنگ؛ چرخه‌ای که هیچ‌کجای آن «مخاطب» مسئله نیست که نتیجه‌اش یک پسماند فرهنگی است اما منتش روی سر ماست که مدام می‌گویند «مردم... مردم...». به‌راستی سرمایه‌گذاران این آثار بر چه اساس هزینه‌های سرسام‌آور این آثار کم‌مخاطب را تأمین می‌کنند؟ کدام معیار در یک صنعت سلامت حاضر به تولید« دراکولا» یا مردم معمولی است؟ هزینه‌های این آثار از کجا می‌آید؟ چرا دستمزدها مشخص نیست؟ اکنون پرسشی دیگر مطرح می‌کنم و یادداشت را به سرانجام می‌رسانم: چرا ما امثال ده‌نمکی را دوست نمی‌داریم اما افرادی چون مهران مدیری را چرا! و شاید حتی مدیری‌ها را در «مقابل» ده‌نمکی‌ها قرار می‌دهیم! 
درصورتی‌که این دو طیف با هم چه تفاوتی می‌کنند؟ دراکولا از هیولاهای فولکلور باکلاس‌تر است؟ وقتی رویکرد هر دو یکی است و قدرت هردو یکی، چطور می‌شود میان مدیری‌ها و ده‌نمکی‌ها تفاوت قائل شد؟ پاسخش اما چیزی جز دریغ و افسوس بر خودمان باقی نخواهد گذاشت.
23302
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 1515411

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
5 + 8 =

نظرات

  • نظرات منتشر شده: 27
  • نظرات در صف انتشار: 0
  • نظرات غیرقابل انتشار: 0
  • IR ۰۸:۰۶ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۶
    31 5
    دراکولا بد است و فاجعه اما آقای قلم به دست مثلا ملکه گدایان، سیاوش، نهنگ عنبر ، گیسو، خیل کمدی های مبتذل سینمای ایران که همه پرفروش بوده اند خیلی آثار خوب و گران قدری بوده اند؟؟ چی شده مدیری حق و حسابتان را نداده او را یک شکست خورده معرفی کرده اید ولی خودتان بیشتر شکست خورده اید
    • ملت در صحنه IR ۲۱:۳۳ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۶
      5 1
      شرق و افرادش دقیقا شکست خورده هستند!
  • مهدی IR ۰۸:۲۹ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۶
    36 15
    مهران مدیری هر کاری کنه عشقه کارای تکراریش تو تلویزیون هم بیننده داره
    • Arian IR ۲۳:۱۲ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۶
      2 12
      وحید خزایی هم بیننده زیاد داره
  • هادی IR ۰۸:۳۳ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۶
    41 7
    از قدیم گفتن حسود هرگز نیاسود. من از همون زمان ساعت خوش یادمه که خیلی ها به استعداد و توانایی بی نظیر این آدم حسودی میکردن. جناب نویسنده، چه شما خوشتون بیاد یا نیاد، قطعا مهران مدیری بزرگترین چهره در عرصه کمدی سریال هست. البته که در عرصه سینما دستاورد چندانی نداشته اما چه به عنوان بازیگر و چه کارگردان، همواره بهترین نقش های هنرپیشه های طنز رو در طول عمرشون بهشون هدیه کرده. از داوود پاورچین و بامشاد نقطه چین بگیرید تا کیانوش و نظام شبهای برره و بابا اتی، باباشاه و بلد قهوه تلخ و قیمت دورهمی و الی آخر. نمیدونم این کینه شما از کجا سرچشمه میگیره که کاری مثل قهوه تلخ رو جزو شکست هاش حساب میکنید. حتی درحاشیه 1 و ویلای من و مرد دوهزار چهره هم نمیتونن شکست محسوب بشن!!
  • IR ۰۸:۵۴ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۶
    11 20
    هیچ کدام، ایشان خودبزرگ بین (مگالومان) هستند.
  • IR ۰۹:۰۳ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۶
    32 8
    مهران مدیری،از مردان میدان خنده است.میگی نه برو قهوه تلخ یا شب های برره رو ببین. چرا شما روزنامه ها اینقدر حسود هستید؟
  • رضا IR ۰۹:۰۸ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۶
    36 8
    نوشته ای سراسر عقده گشایی و خالی از تحلیل درست
  • IR ۰۹:۲۴ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۶
    23 7
    از مدیری دفاع نمیکنم اما متن یکسویه و با غرض ورزی نوشته شده است..
  • IR ۰۹:۵۳ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۶
    31 13
    از این کوبیدن و عقده گشایی چه چیزی عایدتان میشود؟14
  • Hesam IR ۲۱:۰۸ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۶
    16 7
    به قهوه تلخ میگن کار شکست خورده..!!
  • IR ۲۱:۴۴ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۶
    12 28
    ایشان بعد از قهوه تلخ تمام شده اند و از کمدین به یک شومن کاسب تبدیل شده اند. پول پول پول و سطحی بودن و ابتذال. حجم رنگ و روغن بکار رفته برای آرایش بازیگران در سریال دراکولا در گینس باید ثبت شود!!
  • US ۲۲:۳۳ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۶
    23 7
    چطور ممکنه یکی به مهران مدیری بگه شکست خورده؟ اگه مدیری نبود که اصن هیچ وقت تلویزیون نمیدیدیم
  • IR ۱۳:۰۲ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۷
    1 0
    یکی از دلایل اصلی موفقیت شغلی افرادی مثل ایشون کم بودن رقابت و نداشتن رقیب قوی در عرصه تلویزیونه.. وقتی سریالی مثل ۰۲۱ و یا دادستان و الی ماشا الله ... از این دست سریالهایی پخش میشه که بی اندازه ضعیف و سطح پایین تولید شدن بیننده ترجیح میده بشینه برای صدمین بار مرد هزار چهره نگاه کنه.هر چند حتی کارهای مهران مدیری هم کم ایراد نداره تا جایی که پشت صحنه کاراش از اصل فیلم بیننده بیشتری داره.کارهای طنز ایرانی طنز کلام و موقعیت هستند و فقط برای فارسی زبانها قابل فهمه و با دوبله شدن رسما هیچ جذابیتی برای غیر فارسی زبان نخواهد داشت دقیقا برعکس کارهایی مثل مستربین و یا چاپلین که راحت هر آدمی رو با هر زبان و فرهنگی جذب میکنن.
  • حامی IR ۱۶:۵۴ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۷
    0 1
    هیچ کدام از اینها نیست،بزگتربن وظیفه اش ترویج بی حجابی و بی فرهنگی است
  • ... IR ۱۷:۳۸ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۷
    8 1
    انقدر چرت و پرت درباره بازیگرا ننویسید
  • افشین افشار IR ۱۹:۲۲ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۷
    0 0
    سلام،ایشون و امثال این آقا همچون آقای رامبد جوان هر آنچه اراده کنند همان خواهند بود!!!!!
  • GB ۲۰:۴۲ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۷
    1 16
    نه کمدین است و نه شومن ! فقط نون به نرخ روز خوار !
  • علی IR ۲۱:۰۲ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۷
    1 3
    با نقد نویسنده موافقم، تعریف و تمجیدهای نابه جا باعث شده که بازیگری و کارگردانی ضعیف او در بیشتر آثارش دیده نشود و فقط منتقدان سینما آثار سطحی و مبتذل او را مخصوصا در آثار جدیدش ببینند
  • ناشناس IR ۲۱:۵۵ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۷
    2 1
    دیگه جمع کنید این مسخره بازی هارو یعنی چی هی به این بازیگر و کارگردان گیر الکی میدین؟! مهران مدیری تلاش کرد و تونست موفق بشه دلیل غیر معقولی هم نیست که چرا اینقدر محبوب شد لطفا اگه متن و خبر جدیدی ندارین اینقدر به بازیگرا گیر ندین به خدا خسته شدم
  • ناشناس IR ۲۱:۵۸ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۷
    1 7
    اقای مدیری نه کمدین خوبی است نه شومن بدرد بخوری البته این نظرمن است
    • یلدا IR ۲۰:۱۵ - ۱۴۰۰/۰۳/۰۲
      12 0
      مهران مدیری بهترین کارگردان بازیگر و مجری درحال حاضر ایرانه و این بر هیچ کس پوشیده نیست
  • IR ۲۲:۵۰ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۷
    6 1
    چرا اینقدر اصرار دارید ایشون رو شکست خورده نشون بدید؟ اتفاقا جزء بازیگران و کارگردانان موفق ایران هستن شاید آخرین کارشون ″دراکولا ″ نسبت به آثار قبلیشون من جمله ″هیولا″ ضعیف تر باشه، اما باز هم به نسبت کمدی های فاجعه نمایش خانگی اخیر مثل ″مردم معمولی″ بسیار بهتر عمل کرده.
  • سعید IR ۲۳:۰۶ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۷
    2 9
    مدیری آدم نون به نرخ روز خور هستش
  • IR ۰۱:۱۵ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۸
    2 1
    آقای مدیری هر چی که هس باشه مهم آینه که این عرضه رو داشته که به مردم نزدیک بسه و مهمونی همیشگی خونه هاشون بشه
  • نسرین IR ۱۴:۰۱ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۸
    3 0
    هر چی هست به تو هیچ ربطی نداره!!!!!
  • محمد صالحی IR ۱۷:۰۶ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۹
    9 1
    سلام و عرض ادب خدمت مردم شریف ایران و خوانندگان این مطلب در مطلبی که نویسنده نوشته ، جزء حسادت و دروغ پراکنی هیچ چیز را نمی توان دید. جای بسی تاسف دارد که یک هنرمند محبوب و مشهور کشور اینگونه مورد بی مهری قرار می گیرد مهران مدیری شخصی است که تمام توان و تلاش و استعداد خود را برای قرار دادن لبخندی برلبان ما در دوران های مختلف گذاشت و تلویزیون و فضای کمدی ایران مدیون ایشان هست. بنده خبرنگار صداوسیما هستم و از اینکه افراد ناتوانی همچون حضرتعالی اقدام به نوشتن چنین یاوه گوئی هایی می کنند برایتان متاسفم /// ... در ضمن حتی این سایت هم نباید این مضخرفات و دروغگویی ها را منتشر کند. با عذرخواهی از محضر مخاطبان و مردم عزیز ایران اسلامی