مریم فکری: آن‌قدر مشکلات و چالش‌های اقتصادی کشور عمیق شده که از زمان شروع تبلیغات انتخابات سیزدهمین دوره ریاست‌جمهوری، کاندیداها بخش قابل توجه اظهارات خود را به سمت مسایل اقتصادی برده‌اند؛ تا جایی که در میان اظهارات نامزدها، مباحثی همچون پرداخت یارانه‌ها، مسکن، تقویت پول ملی، تقسیم درآمد، سیاست‌های بانکی و مباحث اقتصاد کلان چون کشاورزی و آب دیده می‌شد.
در این میان، اولین مناظره انتخاباتی، به حوزه اقتصادی ارتباط داشت که انتظار می‌رفت کاندیداها از طرح‌ها و برنامه‌های اقتصادی خود در مقابل یکدیگر رونمایی کنند، اما بیشتر وقت این مناظره به نقد افراد و حتی سیاست‌های دولت مستقر گذشت.
برخی کارشناسان و تحلیلگران پس از پخش زنده برنامه مناظره، عنوان می‌کردند هیچ‌کدام از کاندیداها آمادگی پاسخ به سوالات اقتصادی را نداشتند. همان مطالبی هم که به‌صورت پراکنده و جسته و گریخته گفتند، فاقد دقت بود و اطلاعات و آمارشان مخدوش.
در این خصوص، غلامرضا سلامی، اقتصاددان در گفت‌وگو با خبرگزاری خبرآنلاین در پاسخ به این پرسش که طرح قابل اعتنای کاندیداها در مناظره اقتصادی چه بود؟ اظهار داشت: به نظر من کاندیداها هیچ طرح و برنامه‌ای نداشتند و در حقیقت در بیشتر موارد به تحلیل و انتقاد به وضع موجود می‌پرداختند. بعضی از کاندیداها هم که عدد و رقم می‌دانند، در قالب طرح و برنامه نبود، بلکه شعار بود.
وی افزود: کاندیدایی که می‌گفت یارانه می‌دهیم، این‌که این یارانه از کجا و چگونه تامین خواهد شد، صحبتی نشد. این‌که روی موضوع پرداخت یارانه کار کرده‌ایم که حرف نشد. باید بگویند رقم کلی یارانه‌ها چقدر و از کجا تامین می‌شود. این صحبت‌ها را ما تاکنون زیاد شنیده‌ایم. بعدها هم که انجام ندهند، می‌گویند خب نشد.
این اقتصاددان تصریح کرد: به نظر من باید مناظره اقتصادی باید بین اقتصاددان‌ها با تک‌تک کاندیداها صورت گیرد و اقتصاددان‌ها سوال کنند که چگونه می‌خواهید مشکل را حل کنید. مشکلات اقتصادی کشور یکی دو تا نیست و به این راحتی قابل حل نیست. بنابراین همه صحبت‌ها در حد وعده می‌ماند.
سلامی عنوان کرد: شاید بگویند اطمینان داریم تحریم‌ها برداشته می‌شود، پول‌ها آزاد می‌شود و یا صادرات نفت افزایش می‌یابد و از این محل، برنامه‌های خود را پیاده‌سازی می‌کنیم، اما این سوال مطرح است که اگر این اتفاق نیفتاد، چه طرحی برای حل مشکل دارید.
وی متذکر شد: به نظر من هیچ طرح و برنامه قابل اعتنایی از دل این مناظره بیرون نیامد، زیرا به جز آقای همتی، بقیه کاندیداها اقتصاددان نبودند.
مشاوران اقتصادی کاندیداها چه می‌کنند؟
این اقتصاددان در پاسخ به این‌که مشاوران اقتصادی نمی‌توانند در این خصوص کمک کنند؟ گفت: وقتی در یک کشور سیستم حزبی وجود ندارد، به طور کلی یک امر واضح است که افراد وارد می‌شوند؛ بدون هیچ نوع کاری انجام داده باشند. اگر حزب واقعی وجود داشته باشند، روی مسایل کار می‌شود و تمام تحلیل‌ها صورت می‌گیرد و در نهایت اطلاعات در اختیار کاندیدای مورد نظر حزب گذاشته می‌شود.
سلامی گفت: به‌هرحال افراد باید حداقل‌هایی را در حوزه اقتصاد بدانند، اما ظاهرا آن حداقل‌ها هم در صحبت‌های نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری دیده نمی‌شد.
وی با بیان این‌که می‌گویند باید پول‌مان را قوی و بین‌المللی کنیم. در شرایط کنونی این حرف اقتصادی نیست، افزود: به‌هرحال برخی کاندیداها پیشنهادهایی که می‌دهند، اعداد و ارقام وحشتناکی است که منابع زیادی می‌خواهد و هیچ‌کدام از کاندیداها از راه‌حل نمی‌گویند.
کفگیر دولت به ته دیگ خورده است
این اقتصاددان با بیان این‌که سال‌هاست کفگیر دولت به ته دیگ خورده و هیچ منابعی وجود ندارد، عنوان کرد: مگر این‌که تحریم‌ها برداشته شود و بتوان نفس کشید؛ اگرچه امکاناتی که در سال ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ وجود داشت، دیگر وجود ندارد. وضعیت آن زمان خیلی بهتر از الان بود و فرصت‌ها را از دست دادیم. اوضاع اقتصادی کشور در حال حاضر خراب است و در حوزه محیط‌زیست هم مشکل داریم. مساله کم‌آبی باید جدی گرفته شود.
سلامی تصریح کرد: در این‌گونه مناظرات، کاندیداها بیشتر در مقابل هم قرار می‌گیرند؛ در حالی که مناظره اگر بین چند اقتصاددان بی‌طرف و کاندیداها باشد، مسلما همان‌جا مشخص می‌شود کاندیداها اطلاعات درستی دارند یا این‌که توهماتی را بیان می‌کنند.
دو مشکل اساسی کشور را هنوز ندیدند
وی در خصوص مهم‌ترین رویکردهای کاندیداها در حوزه اقتصاد با توجه به شرایط کشور، گفت: ما یک مشکل اساسی در کشور داریم و آن هم تورم است. دلیل اساسی تورم، کسری بودجه است. هر زمان که کاندیدها راهی را برای حل این مساله پیدا کردند، آن زمان می‌توان یک گام جلو رفت. بقیه مسایل ممکن است تابع تورم و کسری بودجه باشند.
این اقتصاددان افزود: دولت ما پرخرج و عیال‌وار است و هزینه‌های دولت سال به سال بالاتر می‌رود. به نظر من اگر تحریم‌ها برداشته نشود، ما سالانه ۴۰۰، ۵۰۰ هزار میلیارد تومان کسری بودجه خواهیم داشت، بنابراین باید بگوییم چگونه می‌خواهیم این مشکل را حل کنیم. اگر حل نشود، هیچ چاره‌ای جز این‌که از بانک مرکزی استقراض کنند، وجود ندارد. این موضوع هم بر نقدینگی می‌افزاید و تورم را بالاتر می‌برد.
سلامی تصریح کرد: این دو مساله تورم و کسری بودجه را باید پاسخ دهند که چگونه می‌خواهند حل کنند؛ آن هم در دو سناریوی برداشته شدن تحریم‌ها و بقای تحریم‌ها. چراکه این امکان وجود دارد که تحریم‌ها برداشته نشود یا ناقص برداشته شود.
وی متذکر شد: به این دو سوال اساسی باید بدون مغلطه و سفسطه پاسخ داده شود. این‌که بگوییم مالیات‌ها را اضافه می‌کنیم، درست نیست. باید گفته شود که از کدام محل می‌خواهند این کار را کنند و چه آثار اقتصادی‌ای خواهد داشت. اقتصاددان است که می‌تواند در این مناظره‌ها، صحت و سقم اظهارات کاندیداها را بسنجد.
۲۲۳۲۲۵
نظر شما