پهپاد چندمنظوره ایرانی را بیشتر بشناسید+عکس

پهپادهای ایرانی ریشه در دوران جنگ تحمیلی 8ساله دارند و از جمله ثمرات اعتماد به جوانان آن هم در سخت‌ترین دوران هستند. نمونه‌های ساده‌ای از این وسیله که قابلیت شناسایی و نیز قابلیت رزمی بسیار محدودی داشت در دوران دفاع مقدس ساخته و بلافاصله در جبهه‌ها به‌کار گرفته شد.

در دوران پس از جنگ اما صنایع طراحی و ساخت پهپاد در ایران به چشمه جوشانی تبدیل شد که با گذشت سه دهه امروز به یکی از ارکان قدرت دفاعی و تهاجمی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران تبدیل شده است و مأموریتی نیست که توسط پهپادهای ایرانی قابل اجرا نباشد. از نمونه‌های انتحاری کوچک تا نمونه‌هایی با مداومت پروازی بیش از یک روز و با توان حمل چند صد کیلوگرم محموله و همچنین انواع بال پرنده (Flying wing) با قابلیت یورش فوجی (Swarm attack) امروزه بین محصولات ایرانی دیده می‌شود.

خانواده پهپادهای مهاجر که جزو همان موارد ریشه‌دار در دوران جنگ هستند، جزو مشهورترین پهپادهای ایرانی محسوب می‌شوند. صنایع هوایی قدس از مجموعه سازمان صنایع هوایی نیروهای مسلح وزارت دفاع سازنده این پهپادهاست که مهاجرـ‌1 در دوران جنگ و انواع مهاجرـ‌ 2 و 3 و 4 را طی سال‌های بعد از جنگ طراحی کرده و به تولید انبوه رسانده است.

جدیدترین طراحی این صنعت، پهپاد رده متوسط مهاجرـ‌6 است که برای اولین بار در فروردین 1396 رونمایی شد. این پهپاد از نظر ابعاد و وزن بالاتر از نمونه‌های قبلی این صنعت قرار گرفته است و قابلیت اجرای هر دو عملیات شناسایی و رزمی را دارد.

به‌طور کلی مأموریت‌های پهپاد مهاجرـ‌6 شامل شناسایی و مراقبت هوایی، انهدام هر هدفی روی خشکی و دریا در روز و شب با دقت بسیار بالا، رصد و کنترل مرزها و نوار ساحلی و امکان حمل انواع محموله‌های نظامی با توان نشست و برخاست متعارف از روی باند و بازیابی اضطراری با چتر است.

اولین فروندهای تولیدی این پهپاد در اسفند 1396 به نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تحویل و در درگیری با گروهک‌های تروریستی در شمال غرب کشور در تیر ماه 1398 هم به‌کار گرفته شد. نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران و نیروی دریایی سپاه از دیگر مشتریان داخلی مهاجرـ‌6 هستند.

در عرصه خارجی اخباری از به‌خدمت‌گیری و احتمالاً تولید مهاجرـ‌6 در ونزوئلا در دست است. همچنین حشدالشعبی در عراق و نیز ارتش اتیوپی از دارندگان مهاجرـ‌6 به‌شمار می‌روند. مشاهده این پهپاد در رژه نیروهای حشدالشعبی بازتابی گسترده بین تحلیلگران داشت زیرا یک نیروی نظامی مردمی با مجهز شدن به پهپاد دارای بمب‌های نقطه‌زن هوشمند امکان مبارزه مؤثرتری علیه گروه‌های تهدیدکننده امنیت در کشور عراق به دست می‌آورد.

مهاجرـ‌6 به‌همراه یکی از انواع بمب‌های هدایت‌شونده قائم در رژه حشدالشعبی در مرداد 1400

وجود مهاجرـ‌6 در اتیوپی هرچند به‌طور رسمی اعلام و تأیید نشده است اما تصاویر عملیاتی شدن یک پهپاد ناشناس با ایستگاه هدایت و کنترل زمینی شبیه به نمونه‌های ایرانی توسط ارتش اتیوپی و با حضور فرماندهان آن مورد توجه تحلیلگران دفاعی قرار گرفت.

در نهایت جویندگان منابع باز (اوسینت) با بررسی تصاویر ماهواره‌ای روز مذکور در یکی از فرودگاه‌های این کشور موفق به اثبات وجود مهاجرـ‌6 در این کشور شدند، چند روز بعد هم بقایایی شبیه به بخشی از بدنه بمب‌های قائم در منطقه‌ای از مناطق درگیری نظامی در کشور اتیوپی دیده شد که در صورت صحت انتساب به بمب قائم نشان می‌دهد مهاجرـ‌6 به‌سرعت در این کشور عملیاتی شده است.

در اردیبهشت 1400 نیروی زمینی ارتش از سامانه‌های کشف سیگنالی و جنگ الکترونیک خود رونمایی کرد که با نصب روی پهپاد مهاجرـ‌6 عملاً آن را به یک پرنده کارآمد جنگ الکترونیک هواپایه برای پشتیبانی و جنگ الکترونیک مناسب برای نیروهای زمینی تبدیل کرده است. این سامانه‌ها که به‌ترتیب تیام 1400 و طاها 1400 نام دارند با جرم 5 و 6 کیلوگرمی و قابلیت عملکرد کاملاً خودکار توانایی رصد فعالیت‌های راداری دشمن و ایجاد اخلال در آن را دارند.

پهپاد مهاجرـ‌6 نیروی زمینی ارتش که به سامانه‌های جنگ الکترونیک مجهز شده است

از نقطه‌نظر طراحی مهاجرـ‌6 شباهت‌هایی به یک پهپاد ایتالیایی به‌نام فالکو دارد اما به‌وضوح هدف صنایع هوایی قدس به تولید رساندن پهپادی با سادگی ساخت و به‌دنبال آن قیمت تمام‌شده پایینتر بوده است، همین ویژگی شاید سبب شده است که با وجود گذشت 4 سال از رونمایی و حدود سه سال و نیم از شروع تولید آن، مهاجرـ‌6 در بیشتر نیروهای مسلح ایران در حال خدمت باشد و تعدادی از آن هم در خارج از کشور مشاهده شده است.

مهاجرـ‌6 امکان بلند شدن و نشستن کاملاً خودکار روی باند داشته و چتر بازیابی اضطراری نیز در پشت دماغه پهپاد تعبیه شده است. پرواز این پهپاد نیز می تواند همچون نسل های قبلی در ارتباط مستقیم با ایستگاه کنترل زمینی تا محدوده 200 کیلومتری یا پرواز خودکار روی مسیرهای پیش بینی شده و بازگشت به داخل محدوده باشد. ایستگاه کنترل زمینی این پهپاد به طور معمول با دو نفر کاربری می شود. برای پرواز خودکار مهاجر-6 از سامانه های ناوبری GPS/INS بهره می برد.

پهپاد مهاجر-6 آماده برخاستن برای یک پرواز آزمایشی با حمل چهار بمب مشقی

مهاجر-6 پهپادی با بدنه ای با مقطع تقریباً مربعی، بال نصب شده در بالای بدنه، دم دوگانه (Twin boom) متصل شده به بالها، ارابه های فرود ثابت و بالی با ایرفویل غیر متقارن و احتمال با نوع یکسان در طول دهانه بال است. یک محل تقویت شده زیر هر بال مهاجر-6 وجود دارد که می تواند یک یا دو بمب و موشک از انواع مختلف را حمل کند. بالها و دم این پهپاد به راحتی قابلیت جدا شدن برای حمل و نقل ساده تر و همچنین قابلیت مونتاژ سریع را دارند. موتور مهاجر-6 از نوع پیستونی و دارای 3 پره با طراحی جدید است که در انتهای بدنه قرار گرفته است.

مهاجر-6 در تحویل انبوه به نیروی دریایی سپاه در مهر 1399

مهاجر-6 دارای دهانه بال 10 متری ارتفاع 1.9 و طول کلی 7.5 متر و بیشینه جرم برخاست 670 کیلوگرم است. میزان محموله این پهپاد 100 کیلوگرم اعلام شده که مشخص نشده شامل سامانه الکترواپتیکی شناسایی و هدفگیری نیز هست یا خیر.

مهاجر-6 با سرعت 130 تا 200 کیلومتر بر ساعت و در ارتفاع عملیاتی 4877 متر (16000 پا) تا ارتفاع پیشینه 5486 متر (18000 پا) و با مداومت پروازی نهایی 12 ساعت پرواز می کند. طول باند فرود این پهپاد 1600 متر عنوان شده است.

نمایشگر کنترل پرواز پهپاد مهاجر-6 ساخت صنایع هوایی قدس زیرمجموعه سازمان صنایع هوایی وزارت دفاع

انواع محموله های رزمی قابل استفاده با مهاجر-6 شامل بمب ها و موشک های قائم و سدید و بسته به سفارش کاربر است. این تسلیحات به صورت تکی یا دو تایی زیر هر بال مهاجر-6 نصب می شوند که بستگی به وزن کلی آن سلاح دارد.

در نتیجه این پهپاد می تواند در حین گشت زنی در صورت مشاهده هدف ارزشمند بدون معطلی اقدام به درگیری با آن نموده یا از پیش و برای اجرای عملیات تهاجمی به مواضع دشمن خصوصاً اهداف پراکنده و کوچک اقدام کند.

مهاجر-6 مجهز به بمب سدید در نمایشگاه دائمی نیروی هوافضای سپاه

رهاسازی بمب قائم در حمله به هدف دریایی توسط مهاجر-6

آزمایش انهدام هدف دریایی کوچک توسط مهاجر-6

تصاویر ارسالی از دوربین بمب قائم در مراحل اصابت به هدف دریایی

نمای دیگری از مراحل نزدیک شدن و برخورد بمب قائم به هدف دریایی کوچک

محل نصب سامانه الکترواپتیک پایدار شده دو درجه آزادی این پهپاد در جلوی ارابه فرود جلویی آن و پشت دماغه و یک دوربین ثابت جلونگر هم در نوک دماغه این پهپاد قرار دارد. تا کنون دستکم دو نوع سامانه الکترواپتیک به همراه مهاجر-6 مشاهده شده است که احتمالاً به انتخاب کاربر بستگی دارد.

دو نمونه از سامانه های الکترواپتیکی مشاهده شده همراه مهاجر-6؛ عقاب-4D و عقاب-4H (کادر زرد)

این موارد شامل سامانه عقاب-4D و دیگری عقاب-4H است. هر دو سامانه دارای دوربین دید مرئی، حرارتی از نوع سرد شونده با حسگر دارای فناوری FPA و مسافت یاب لیزری هستند.

دوربین مرئی هر دو سامانه زوم اپتیکال 36 برابری داشته و توانایی کشف و ردگیری اهداف زمینی، هوایی و دریایی را بر پایه توانایی تحلیل تصویر (Image processing) با چهار روش یا تکنیک مختلف دارند. هر دو سامانه پایدار شده با دقت بهتر از 150 میکرورادیان بوده و مصرف برق عادی آنها 150 وات است و می توانند با سرعت بیشینه 60 درجه بر ثانیه در صفحه افقی چرخش داشته باشند. قطر بدنه این دو سامانه 29 سانتیمتر و ارتفاع آنها 430 و 436 میلیمتر به ترتیب برای عقاب-4دی و اچ است.

دو نمونه از خانواده سامانه های عقاب-4 که همراه مهاجر-6 مشاهده شده اند

عقاب-4D جرم 19 کیلوگرم و عقاب-4H جرم 18 کیلوگرم دارد اما تفاوت دیگر رزولوشن و وسعت دید بهتر دوربین حرارتی عقاب-4H و فاصله کانونی 15 تا 300 میلیمتری آن در مقایسه با 60 تا 120 میلیمتری برای دوربین حرارتی موجود در عقاب-4D است.

دوربین حرارتی موجود در عقاب-4H می تواند هدفی به ابعاد 2.3 متر مربع را از فاصله 28 کیلومتری تشخیص (Detect) دهد. همچنین این دوربین می تواند هدفی به ابعاد 0.75 متر مربع که می تواند یک انسان باشد را از فاصله 8.5 کیلومتری تشخیص دهد.

نمای منطقه تحت نظارت با زوم 2 برابر

نمای محدوده مد نظر از منطقه تحت نظارت با زوم 30 برابر

در فیلم منتشر شده از عملکرد پهپاد مهاجر-6 اعداد ثبت شده مربوط به عملکرد دوربین این احتمال را تقویت می کند که سامانه اپتیکی با دوربین متفاوتی روی مهاجر-6 نصب شده که هنوز تصویر خود سامانه مشاهده نشده. روی تصاویر زیر اعداد زوم 60X و زاویه دید گسترده 62.46 درجه در زوم 1X دیده می شود که در مشخصات دو سامانه عقاب-4 دی و اچ نیست.

این میزان زوم در سامانه های زمین پایه ساخت وزارت دفاع قبلاً دیده شده اما روی سامانه های هواپایه تا کنون مشاهده نشده بود.

در صورت مطرح کردن احتمال دیجیتال بودن این میزان زوم باید گفت زاویه دید گسترده سامانه های هواپایه وزارت دفاع که اطلاعات آنها منتشر شده همگی نهایتاً 57.8 درجه هستند اما در تصویر زیر زاویه دید 62.46 درجه ثبت شده است.

تصویر ناحیه شهری بدون زوم

تصویر ناحیه مورد برری با زوم متوسط

تصویر با زوم 60X از ناحیه مورد بررسی

طراحی و توسعه و تولید انبوه مهاجر-6 در راستای پرکردن جای خالی پهپادی با رده وزنی متوسط با هر دو قابلیت شناسایی و تهاجمی و نیز حمل سایر محموله های مورد استفاده در عملیات های نظامی نشان می دهد روند رو به رشد در صنایع پهپادی کشور با وجود مشکلات چند سال اخیر ادامه داشته و صنعت دفاعی کشورمان در حال ارائه جایگزین های به روز، پیشرفته و چند منظوره برای پهپادهای عملیاتی، موفق و پرتعداد قبلی است.

در کنار تأمین نیازهای داخلی وجود تنوع مأموریت های ممکن با پهپادهای جدید برای رقابت در بازار صادراتی امری مؤثر است که در مهاجر-6 وجود داشته و امید می رود در آینده در بازار صادرات موفقیت بیشتری کسب کند.

23219