محمود حاج‌زمان: لکه‌های خورشیدی تنها نقیصه‌هایی ساده بر روی چهره خورشید نیستند. این وصله‌های تاریک که ناشی از فعالیت‌های مغناطیسی شدید سطح خورشید هستند، بسیار پویا و فعال هستند. ویژگی‌ها و خصوصیات رنگارنگ این لکه‌های خورشیدی باعث شده که فیزیک‌دانان خورشیدی، سالیان درازی را صرف شناسایی و درک آنها با تمام جزئیات کنند.
به گزارش ساینتیفیک‌آمریکن، در آخرین تلاش دانشمندان برای درک بهتر این لکه‌ها، گروهی از محققان در سال 2010 / 1389 یک لکه خورشیدی را که قطر آن از زمین هم بیشتر بود، مورد مطالعه قرار دادند. این گروه به سرپرستی گوران شارمر از دانشگاه استکهلم و موسسه فیزیک خورشیدی فرهنگستان علوم سوئد، با استفاده از تلسکوپ خورشیدی یک متری سوئد واقع در جزایر قناری اسپانیا، حرکت پلاسما را در این لکه خورشیدی اندازه‌گیری کردند. نتایج این تحقیق که در شماره اخیر مجله ساینس به چاپ رسیده، از ویژگی جدیدی از فعالیت‌های درونی این لکه‌های خورشیدی پرده برداشته است.
شارمر و همکارانش دریافتند که پلاسمای درون نیم‌سایه -ناحیه رشته‌مانند اطراف لکه خورشیدی که سایه تاریک مرکزی را احاطه کرده- چرخشی عمودی دارد که در نواحی مختلفی با سرعت نزدیک به یک کیلومتر بر ثانیه (بیش از 3500 کیلومتر در ساعت) بالا و پایین می‌رود. برای این‌که درک بهتری از لکه خورشیدی داشته باشید، لکه خورشیدی را مانند چشم انسان در نظر بگیرید که در آن، ناحیه سایه همانند مردمک و ناحیه نیم‌سایه همانند عنبیه خواهد بود. این افت و خیزها مدرکی دال بر جریان‌های همرفتی در نیم‌سایه هستند. این پدیده پیش از این توسط شبیه‌سازی‌های رایانه‌ای دینامیک لکه‌های خورشیدی پیش‌بینی شده بود، اما تا پیش از این وجود آن به صورت مشاهده مستقیم اثبات نشده بود. نحوه رخ دادن همرفت به این صورت است که پلاسمای داغ از نواحی زیرین خورشید بالا می‌آید، گرمای خود را ساطع می‌کند و مجددا در اثر سرد شدن به درون خورشید فرو می‌رود.
به نظر می‌رسد که این همرفت دقیقا مربوط به جریان اِورشِد (Evershed Flow) باشد؛ جریانی از پلاسما که با سرعت چند کیلومتر بر ثانیه، به صورت افقی از بخش درونی نیم‌سایه به سمت خارج جریان می‌یابد. این پدیده به افتخار اخترشناس انگلیسی جان اورشد نام‌گذاری شده که آن را در سال 1909 / 1288 کشف کرد. بر اساس نتایج مطالعه جدید، اثر اورشد در واقع مولفه افقی و به سمت خارج این جریان همرفت عمودی در نیم‌سایه خورشید است.
53275
نظر شما