به گزارش خبرآنلاین، بهرام امیراحمدیان در خصوص ناآرامی های اخیر قزاقستان گفت: قزاقستان کشوری ثروتمند و ۲ میلیون و ۷۰۰هزار کیلومتر مربع وسعت دارد که قابل توجه است. اما جمعیتی کمی و دولتی مقتدر و قدرتمند دارد. نظربایف رئیس جمهور سابق این کشور نیز که از آغاز استقلال رئیس جمهور بود در سال ۲۰۱۹ از قدرت کناره گیری کرده است. در انتخابات ریاست جمهوری که برگزار شد فاصله زیادی بین کاندیدای اصلی و کاندیداهای دیگر وجود داشت و این نشان می هد که در آن کشور آزادی و دموکراسی و فضای سیاسی بسته ای وجود دارد. مساله دیگر اینکه فضایی برای پرورش استعدادها و سیاستمداران جدید نیست و می بینیم که نظربایف ۲۹ سال رئیس جمهور بوده است. در این فضای بسته احتمال وجود فساد نیز هست چرا که در این حالت مطبوعات آزاد نیز وجود ندارد و انتخابات آزاد نیز وجود ندارد و احزاب مشارکتی در سیاست ندارند. قزاقستانی که حاصل فضای بسته دوران شوروی است فضای مشابهی را با دیگر کشورهای آسیای مرکزی از جمله ترکمنستان و ازبکستان نیز داشته است. در ازبکستان پس از فوت رئیس جمهور این کشور فضا عوض شد. اصلاحات دموکراتیک، شکوفایی اقتصادی، مبارزه با فساد و سایر مسائل بهتر شده است. قزاقستان یک ویژگی دیگری نیز دارد و آن مرز مشترک ۷هزار کیلومتری با روسیه است. از دوره شوروی نیز ترکیب جمعیت روس ها بیشتر از جمعیت قزاق ها بوده است. پس از فروپاشی شوروی روسها به روسیه مهاجرت کردند. در حال حاضر جمعیت آنها کاهش یافته و به ۲۰ درصد رسیده است و قزاق ها جمعیت بیشتری پیدا کرده اند.
وی افزود: اما سوال مهم این است که چرا قزاقستان تصمیم به تغییر پایتخت گرفت. پایتخت آن در جنوب شرقی کشور واقع شده بود و به لحاظ هندسی در مرکز نبود. خطر اینکه در شمال قزاقستان در قلمرویی که هم مرز با روسیه است جنبش های جدایی طلبی برای پیوستن به روسیه مطرح شود وجود دارد. در همین حال همه امکانات در اختیار روس تبارهای آنجا قرار دارد. همه جمهوری های آسیای مرکزی در دوره شوروی و در برخی موارد پس از فروپاشی شوروی، اغلب پست های کلیدی و تصمیم گیری ها در کنترل روس ها بوده است. نظربایف در همین راستا تصمیم می گیرد تا پایتخت را عوض کند و به جایی منتقل کنند تا به لحاظ هندسی در شمال قرار گیرد تا تسلط بیشتری به سایر مناطق داشته باشد. ضمن اینکه منطقه ای بود که روسها در آنجا حضور دارند. شهری به نام اکمولا که بعد تبدیل به آستانه شد و آستانه نیز در نهایت به نورسلطان تبدیل شد. در محل کنونی پایتخت زمینهای بکر بود که در دوره شوروی در آنجا تغییرات داده و استقرارگاههای ایجاد و شهری به نام تسالینوگراد در ساحل رود ایشیم با کمک کامسامولها تاسیس می شود. آستانه یا نورسلطان در دیگر ساحل رودخانه ساخته می شود و رود در میان دو بخش قدیمی و جدید شهر جاری است. شاید بشود گفت که نورسلطان سردترین پایتخت کشورهای منطقه است. در دوره شوروی وقتی از زمین های بکر صحبت می شود همین منطقه استپی است. اما در قزاقستان شهرهای دیگری وجود دارند که امکانات معیشتی آنها با وجود ثروت زیاد کشور به سبب دوری راه و مسافت های طولانی و استپ، موجب ایجاد نارضایتی و شکاف درآمدی شده است.یعنی در شهر آلماتی که پایتخت قدیم آن محسوب می شود ثروت خوب تقسیم نشده است و شاهد فاصله طبقاتی زیاد هستیم. این فاصله طبقاتی در دوره کمونیسم هم بوده اما فشار نظام کمونیستی عاملی بازدارنده به شمار می رفت. قزاقستان ظرفیت های عظیمی در نفت، اورانیوم و فلزات و معادن دارد. حتی گفته می شود که در یکی از منابع نفتی این کشور ۳۰ میلیارد بشکه ذخیره نفت دارد. اما ثروت زیاد موجب تعادل در جامعه نشده است. قشرهای مرفه دارد که با روس ها در ارتباط هستند، شهرهای مدرن دارد. در سال ۲۰۱۵ سفری که به مختلف از جمله شهرهای دور دست و نواحی روستایی قزاقستان داشتم وجود فقر را حس کردم. همانطور که در شهرها زندگی مرفه و امکانات زیادی وجود دارد، در روستاها نبود راه های مواصلاتی و فقر به مشکلات دامن زده است.
وی ادامه داد: در رویداد اخیر، دولت تصمیم می گیرد که از آغاز سال نو میلادی، قیمت سوخت گاز مایع را که کاربرد زیادی در سوخت وسایل نقلیه دارد، دو برابر گران کند. ما شاهد بودیم که افزایش ناگهانی و شوک آور بنزین در ایران نا آرامی هایی را بدنیال داشت. هنگامی که مردم قزاقستان بویژه قشر کم درآمد با افزایش دو برابری سوخت سال نقلیه ای که سخت به آن وابسته هستند مواجه می شود عکس العمل تندی نشان می دهند که موجب بروز بحران می شود. معمولا در اقتصادها افزایش کالاها و خدمات با افزایش درآمدها همراه است. وقتی قرار است حقوق بازنشستگان افزایش یابد ضروری است مالیات شاغلین نیز افزایش یابد. وقتی تعداد شاغلین کم باشد و تعداد بازنشستگان زیاد باشد تامین مبالغ از چه راهی باید صورت بگیرد؟ به دلیل اینکه این معادلات در نظر گرفته نشده شکاف درآمدی بسیار زیاد است. شکاف اجتماعی سبب شده تا چنین تکانه های شدیدی به اقتصاد وارد شود و مردم به خیابان ها بیایند. گفته می شود اگر کشوری رهبری مخالف نداشته باشد بهتر از این است که نداشته باشد چون خیزش بدون رهبری مردم معلوم نیست که چگونه صورت می گیرد.
استاد مطالعات منطقه ای با اشاره به اینکه تحولات قزاقستان تداعی کننده بهار پراگ است گفت: زمانی که در چک و اسلواکی سابق تظاهراتی شد، ناگهان تانک های شوروی در چارچوب پیمان وروش وارد شدند. حادثه بهار پراگ یک رویداد تاریخی شد. در حال حاضر نیز رئیس جمهور قزاقستان اجازه استفاده از تیر را علیه تظاهرکنندگان را می دهد و همچنین ارتش را وارد میدان می کند. یکی از اشتباهات شاه نیز همین بود که ارتش را وارد صحنه کرد و سربازان را رو در روی مردم قرار داد. راهی برای سرباز نیست چون یا باید مردم را بکشد و یا به مردم بپیوندد. در قزاقستان این اتفاق افتاده و کار بسیار اشتباهی شده است. از چارچوب سازمان امنیت دسته جمعی برای سرکوب استفاده کردند. تانک را برای سرکوب تظاهر کنندگان بکار گرفتند و تعداد زیادی کشته بجای ماند. این تحول فضای سیاسی آینده قزاقستان را با چالش مواجه و مشروعیت دولت را کاهش خواهد داد. بحرانهای آینده شدیدتر خواهد بود. جالب اینجا بود که کشورهای آسیای مرکزی از مردم حمایت نکردند و علیه مردم نیرو اعزام کردند. کشورهای آسیای مرکزی اکثرا مسلمان هستند و عضو سازمان همکاری اسلامی نیز هستند. در چین وقتی از ایغورهای مسلمان حمایت نشد کشورهای آسیای مرکزی و قدرت های بزرگ گفتند که می شود مسلمانها را سرکوب کرد. ولی اگر چنین جریانی علیه مسیحیت اتفاق می افتاد تمام دنیا درباره آن موضع می گیرند. مانند جریان جورج فلوید که کل جهان مسیحیت را به تکاپو انداخت. در جهان اسلام نیز نیازمند چنین موردی هستیم. به نظرم ورود روسیه به قزاقستان کار اشتباهی بود اصلا چرا روسیه باید وارد می شد و علیه مردم اقدام می کرد و مسائل باید داخلی حل می شد. ورود روسیه به این ماجرا و همچنین دیگر کشورهای آسیای میانه دو اشتباهی بود که نشان داد روسیه نمی تواند از ابزار نرم استفاده کند. به دلیل اینکه زبان نرم ندارند و به همین منظور می خواهد از زبان سخت استفاده کند. شاید این سیاست پاسخ دهد اما مقطعی خواهد بود و زیربنایی مساله را حل نخواهد کرد. وقتی که دست و پای مردم بسته باشد به نافرمانی مدنی دست خواهند زد که در این صورت میزان بهره وری کاهش خواهد یافت و در نهایت تولید ناخالص داخلی ضربه خواهد خورد.
وی در ادامه در پاسخ به اینکه آیا در قزاقستان تمایلات غرب گرایانه وجود دارد و یا اینکه کشورهای فرامنطقه ای پشت این حوادث بودند گفت: طرح چنین مسائلی ابزار توجیه سرکوب ها است. قزاقستان یک کشور محصور در خشکی است و دور تا دور آن کشورهای کمونیستی سابق و چین کمونیست قرار دارند و طرف دیگر با دریای خزر قرار دارد. سراسر مرزهای شمالی آن فدراسیون روسیه است. در این کشور جریانهای غربگرای قوی وجود ندارد. مردم استپ نشین در روستاها مردمانی ساده هستند و سنتی و مسلمان. انتساب این جریانها به خارج یا به نیروهای تکفیری اتفاقا به ضرر دولت قزاقستان خواهد بود چرا که این حوادث علیه منافع اقتصادی آنها و همچنین شرکت های مستقر آنها در این کشور خواهد بود.
وی در ادامه در خصوص اینکه آیا تنها توجیه روسیه ترس از سقوط دولت و قدرت گرفتن جریان غربی باشد گفت:در آسیای مرکزی که محیط بسته ای بوده تفکر مردم روسی است. در این کشور وقتی فردی به زبان محلی صحبت می کند و با مشکل مواجه می شود ناگزیر از بکار بردن زبان روسی است. در قرقیزستان و ازبکستان و ترکمنستان و حتی تاجیکستان هنوز زبان روسی در این منطقه محصور در خشکی به عنوان زبان علمی و زبان مشترک کار برد دارد. در بسیاری از مناطق این منطقه که بودم شاهد بودم افراد محلی از زبان روسی به عنوان زبان مشترک اقوام و زبان علمی و فنی و ادبی بهره می گیرند.
مشروح این گفتگو را در لینک زیر بخوانید:
پشت‌پرده قره باغ و کریدور جعلی زنگزور؛پوتین با زیرکی به مرز ایران رسید
۳۱۰۳۱۱
نظر شما