به حالتی که پروستات و بافت اطراف آن بزرگ می شود، بزرگی خوش خیم پروستات (BPH) گفته می‌شود. اندازه پروستات با افزایش سن می تواند بزرگتر شود و هایپرپلازی خوش خیم پروستات به حالتی گفته می شود که بزرگی پروستات تا جایی ادامه پیدا کند که منجر به بروز مشکل شود.
در حالی‌که پروستات در یک مرد بزرگسال معمولا به اندازه یک گردو یا توپ گلف است، اما گاهی می تواند تا اندازه یک پرتغال به رشدش ادامه دهد. ادامه بزرگ شدن این غده باعث می شود که مجاری ادراری تحت فشار قرار بگیرند. دیواره مثانه با گذر زمان ضخیم شده و خود مثانه هم ممکن است ضعیف شود و قدرت تخلیه کاملش را از دست بدهد. در این صورت ادرار در مثانه باقی می مانند و مشکلات ناشی از تاثیر هایپرپلازی خوش خیم پروستات در مجرای ادراری تحتانی را ایجاد می کند. اگر به طور کلی توان دفع ادرار را از دست بدهید یا با نارسائی کلیوی مواجه شوید، باید سریعا به دنبال مراقبت های پزشکی باشد اما می توان نشانه های دیگری مثل جریان ضعیف ادرار یا فشار به بیمار در حین تخلیه ادرار را می توان تحت نظر قرار داد.
این نوع بزرگی پروستات خوش خیم است و نمی‌توان به آن سرطان پروستات گفت زیرا هیچوقت به سرطان پروستات منجر نمی شود. اما امکان وقوع همزمان هایپرپلازی خوش خیم پروستات و سرطانی در ناحیه دیگر بدن وجود دارد. درمان خود هایپرپلازی خوش خیم پروستات ضروری نیست، اما اگر به نشانه های دیگری منجر شود باید درمان را شروع کرد. بعلاوه بهتر است بدانید که هایپرپلازی خوش خیم پروستات یک موضوع شایع است. تقریبا نیمی از مردان بین 51 تا 60 سال و تا 90 درصد مردان بالای 80 سال با هایپرپلازی خوش خیم پروستات درگیر هستند.
دلایل بزرگی خوش خیم پروستات
به درستی نمی توان دلیل هایپرپلازی خوش خیم پروستات را مشخص کرد، اما با توجه به وقوع آن در مردان مسن، احتمالا می توان تاثیر هورمونی در آن را در نظر گرفت. هورمون های بیضه، احتمالا بزرگترین عوامل موثر در این موضوع هستند. برای مثال با بالا رفتن سن، مقدار تستوسترون فعال در خون کاهش پیدا می کند و سطح استروژن ثابت می ماند.
BPH احتمالا زمانی رخ می دهد که این تغییرات هورمونی به رشد سلولهای پروستات منجر می‌شود. نظریه دیگر در این رابطه، تاثیر دی هیدروتستوسترون (DHT) است. این هورمون مردانه، به نوعی عامل رشد پروستات محسوب می‌شود. در بعضی از مطالعات نشان داده شده که مردان مسن دارای سطح بالاتر DHT هستند، اما تستوسترون خون پایین می آید.
چه کسی در معرض هایپرپلازی خوش خیم پروستات قرار دارد؟
فاکتورهای مختلف و بسیاری در بروز BPH نقش دارند و مردانی که در معرض بزرگی خوش خیم پروستات قرار دارند، عبارتند از:
- مردان بالای 50 سال: احتمال بروز BPH با بالا رفتن سن افزایش پیدا می‌کند.
- مردانی که پدرانشان با مشکل بزرگی خوش خیم پروستات درگیر بوده اند.
- مردان چاق
- مردانی که فعالیت کافی ندارند.
- مردان مبتلا به اختلالات نعوظ
درمان
اصلی ترین روش‌های درمانی هایپرپلازی خوش خیم پروستات عبارتند از:
نظارت فعال
گاهی اوقات صرفا باید بزرگی خوش خیم پروستات را تحت نظارت فعال قرار داد. بعضی بیماران بعد از مشورت با پزشک، تحت نظارت فعال بزرگ شدن خوش خیم پروستات قرار می گیرند اما درمانی انجام نخواهد شد و صرفا در مراجعات دوره ای به اورولوژیست، تحت نظر او قرار خواهند گرفت. انجام معاینات سالیانه برای این منظور رایج است و اورولوژیست با بررسی نتایج آزمایشات و معاینات، به دنبال بدتر شدن یا بروز مشکلات جدید خواهد بود. رژیم غذایی مناسب و تمرین ورزشی، راهی برای پیشگیری یا مدیریت نشانه هایتان است.
داروهای تجویزی
داروهای تجویزی هم یک گزینه برای مردانی است که با بزرگی خوش خیم پروستات درگیر هستند. این داروها عبارتند از:
آلفا بلاکر
آلفا بلاکرها قرص هایی برای شل کردن عضلات پروستات و مثانه و کاهش نشانه های هایپرپلازی خوش خیم پروستات هستند. این داروها به کوچکتر شدن پروستات کمکی نمی کنند، اما جریان ادراری که تحت تاثیر انسداد مجرا قرار گرفته بود را بهبود می دهند. یکی از مزایای آلفا بلاکرها، تاثیر آنی آن است. از عوارض جانبی آن هم می توان به سرگیجه، خستگی و سختی انزال اسپرم است. داروهای آلفا بلاکر شامل alfuzosin, doxazosin, silodosin, tamsulosin و terazosin است.
مهارکننده های 5-آلفا ردوکتاز
مهارکننده های 5-آلفا ردوکتاز، قرصهای ادرارآوری هستند که با بلوکه کردن DHT به کوچک شدن پروستات منجر می‌شود. DHT یک هورمون مردانه است که در پروستات ساخته شده و به بزرگ شدن آن منجر می‌شود. این داروها می تواند احتمال بروز مشکل هایپرپلازی خوش خیم پروستات و نیاز به جراحی را کاهش دهد. عوارض جانبی مهارکننده 5-آلفا ردوکتاز شامل اختلال نعوظ و کاهش شهوت می‌شود.
مردان دارای پروستات بزرگ شده، گزینه های مناسبی برای این درمان هستند.
از ترکیبات دارویی احتمالی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- فیناستراید و دوکسازوسین
- دوتاستراید و تامسولوزین، ترکیبی که به صورت یک قرص هم وجود دارد.
- آلفا بلاکرها و آنتی موسکارینیک ها
فیتوتراپی یا گیاه درمانی
فیتوتراپی به استفاده از درمان های گیاهی گفته می شود که توسط پزشکان توصیه نمی شود. یکی از گیاهان محبوب، نخل اره ای است، اما مطالعات مهمی به بی تاثیر بودن گیاهان پرداخته است. بعلاوه کیفیت و خلوص مکمل ها هم متفاوت هستند.
جراحی کم تهاجم تر
جراحی های کم تهاجم را معمولا می توان به صورت سرپایی و بدون نیاز به بستری شدن در بیمارستان انجام داد. دوره ریکاوری این جراحی ها معمولا کوتاه تر است و کاهش نشانه ها، مثل مشکلات کنترل ادرار را به همراه می آورد. استفاده از بعضی جراحی های کم تهاجم، نیاز به یک جراحی دیگر یا مصرف دارو را از بین نمی برد.
مردانی که در حال مصرف داروی هایپرپلازی خوش خیم پروستات هستند اما به نتایج مناسبی دست پیدا نکرده اند یا با نشانه های زیر مواجه اند، گزینه های مناسبی محسوب می شوند:
- جریان ادراری ضعیف
- فشار در شروع ادرار
- انسداد مجرای ادرار، سنگ مثانه و خون در ادرار
- تخلیه ناقص مثانه
- خونریزی پروستات
جراحی تهاجمی
گزینه های زیر به ترتیب از کم تهاجم ترین تا تهاجمی ترین آورده شده است.
تراشیدن پروستات از راه مجاری ادراری (TUIP)
اگر پروستات کوچک باشد اما انسداد شدیدی ایجاد کرده باشد، از TUIP برای عریض تر کردن مجرای ادراری استفاده می‌شود. جراح در فرایند TUIP برش کوچکی در گردن مثانه (محل اتصال مثانه به پروستات) میزند و اینکار باعث عریض شدن مجرای ادراری و کاهش فشار وارد بر مجرا از سوی پروستات می‌شود و دفع ادرار را ساده تر می‌کند.
سوزاندن پروستات با لیزر (PVP)
PVP راهی برای سوزاندن بافت پروستات به کمک لیزر پرتوان است. اکثر مردان می توانند بدون هر گونه مشکلی تحت این عمل قرار بگیرند. این فرایند به صورت سرپایی در بیمارستان و یا مطب پزشک انجام می‌شود و عوراض جانبی اندکی هم دارد. اکثر مردان می توانند درمان های دیگر را بعد از PVP متوقف کنند.
جراحی بسته تراش پروستات (TURP)
TURP یک جراحی رایج برای هایپرپلازی خوش خیم پروستات است و از جریان الکتریکی یا لیزر برای بریدن بافت اضافه استفاده می‌کند. این عمل تحت بیحسی انجام می‌شود و وسیله استفاده شده (ریزکتوسکوپ) از مجرای ادراری وارد می‌شود.
نظر شما