نه در کوتاه مدت. در ۸۶ سال باقیمانده از عمر نفت در ایران، به گفته آقای نوذری وزیر سابق نفت. در این شرایط، در همین ساختمان نیمه کاره با دکتر عباس نادری فر، رئیس دانشکده نفت دانشگاه امیرکبیر درباره چالش‌های صنعت نفت به گفت‌وگو نشستیم. مشروح این گفت‌وگو در پی می‌آید.
می‌خواهیم درباره مشکلات صنعت نفت در دولت دهم صحبت کنیم. به نظرتان مهمترین چالش‌هایی که صنعت نفت در سال‌های آتی با آن روبه‌روست چه مواردی است؟
یکی از مشکلات صنعت نفت ایران عدم اعتقاد مدیران این صنعت به توانمندی داخلی است. به هر حال ما یکی از دارندگان صنعت نفت در دنیا هستیم. صد سال است نفت در ایران کشف شده است. اگر مدیریت درستی بر شرکت ملی نفت حاکم بود ما می‌توانستیم به جای صدور نفت تکنولوژی تولید نفت و بهره برداری از مخازن را صادر کنیم.
ما که اصلاً تکنولوژی تولید نفت را در اختیار نداریم.
اتفاقا یکی از چالش‌های اصلی ما این است که به تکنولوژی روز درسترسی نداریم و شرکت‌های بزرگ نیز آن را در اختیار ایران قرار نمی‌دهند. درست است. نداریم. خوب باید آن را تولید کنیم.
به هر حال در صد سال گذشته که نتوانستیم این کار را انجام بدهیم.
بله، چون اعتقادی به توانمندی داخلی نداشته ایم. در بدنه شرکت ملی نفت چنین انگیزه‌ای نبوده است. شما نگاه کنید شرکت ملی نفت حاضر است به چینی‌ها که تازه وارد بخش نفت و گاز شده‌اند کار بدهند اما به شرکت‌های ایرانی پروژه نمی‌دهد. ما در خیلی از بخش‌ها از همین چینی‌ها جلوتر بودیم. مثلاً در آف شور و ساخت سکوها از خیلی کشورها جلوتر هستیم اما تنها جلو بودن مطرح نیست. این اعتقاد است که شما را جلو می‌اندازد. می‌شود گفت چالش‌های دیگری هم که ما داریم افزایش ظرفیت تولیدمان است. برای این که در سطح بین‌المللی حرفی برای گفتن داشته باشیم و بتوانیم تأثیر‌گذار باشیم باید ظرفیت تولیدمان را بالا ببریم. افزایش تولید نفت و گاز می‌تواند موضع ما را در سطح بین‌المللی قوی کند تا اهدافمان را پیش ببریم. ما می‌توانیم در حال حاضر ۲/۴ میلیون بشکه در روز نفت تولید کنیم که این رقم را باید به حدود ۲/۵ یا ۳/۵ میلیون بشکه در روز برسانیم تا بتوانیم دومین تولید‌کننده در اوپک باشیم. در ضمن رسیدن به ظرفیت تولید ۲/۵ میلیون بشکه در روز برای ما کار سختی نیست. تا این رقم را خیلی راحت می‌توانیم جلو برویم.
البته به نظر نمی‌رسد کار خیلی راحتی باشد. چون در برنامه سوم توسعه پیش‌بینی شده بود که ظرفیت تولید نفت به ۵ میلیون بشکه برسد که نرسید. در برنامه چهارم هم چنین پیش‌بینی صورت گرفت اما باز هم محقق نشد و حالا در برنامه پنجم توسعه همین موضوع پیش‌بینی شده است. اگر رسیدن به این عدد ساده بود و با ظرفیت‌های فعلی کشور تحقق آن امکان‌پذیر بود که در سه برنامه تکرار نمی‌شد.
راحت نمی‌توانیم برسیم. اما من در مجموع توان تولید را در نظر می‌گیرم. من مقید به صادرات نفت خام نیستم. اگر نفت را به فرآورده تبدیل کنیم و صنایع پایین دست را در کشور توسعه دهیم به سودمان است. شما می‌بینید در پتروشیمی یکی از علت‌های ورود سرمایه‌گذار این است که ارزش افزوده محصولاتش بالاست. اگر نفت خام را تبدیل به فرآورده کنیم هم از واردات بعضی محصولات بی‌نیاز می‌شویم و هم می‌توانیم محصولاتمان را به ارزش افزوده بیشتر تبدیل کنیم و سپس صادر کنیم. مثلاً صادرات گاز خام را متوقف کنیم و بعد آن را به فرآورده تبدیل کنیم و به فروش برسانیم. ببینید صنایع پتروشیمی دارند به قیمت بین‌المللی گاز را می‌خرند. یعنی درآمد لازم را دارند و سود کافی را می‌برند و می‌توانند پول مورد نیاز را پرداخت کنند.
حالا از این‌ها که بگذریم به چالش اصلی وزارت نفت می‌رسیم. وزارت نفت طی سال‌های اخیر بسیار بزرگ شده است.
البته با تفسیر اصل ۴۴ بهتر است هر چه سریعتر پالایشگاه‌ها و. . . را خصوصی کنیم و ساختار وزارت نفت را تا می‌توانیم کوچک کنیم و فقط سیاستگذاری را در دست دولت نگه داریم نه بنگاه داری را. به این ترتیب ایجاد تشکیلات را در داخل وزارتخانه انجام دهیم و فیلدهایی را به بخش خصوصی و خارج از وزارتخانه واگذار کنیم. شاید این طوری خیلی از مشکلات فعلی حل شود. اگر بجنبیم در عرض شش ماه می‌شود شیوه واگذاری را تغییر داد.
برگردیم به حوزه تولید. راهکارهای عملی شما برای رسیدن به ظرفیت تولید پنج میلیون بشکه در روز چیست؟
لازم است زمینه‌های اکتشاف را گسترش بدهیم و مطالعات جامع مخازن نفت و گاز را به انجام برسانیم. من از دید دانشگاهی خودم می‌گویم دانشگاه‌ها در این بخش می‌توانند به شدت کمک کنند. در ضمن باید مطالعات جامعی درباره تولید صیانتی و افزایش ضریب بازیافت مخزن انجام دهیم.
در حال حاضر ضریب بازیافت مخزن در ایران چقدر است؟
بستگی به مخزن دارد. ما از حدود ۱۵ درصد داریم تا حدود سی درصد.
نورم متوسط ضریب بازیافت مخزن در دنیا چقدر است؟
به‌طور متوسط همین رقم است. چون بیشتر با همین روش‌های ما تولید می‌کنند. اما ما می‌توانیم این ضریب بازیافت را به هفتاد درصد برسانیم .
شما بر چه مبنایی می‌گویید که می‌شود ضریب بازیافت را به هفتاد درصد افزایش داد؟
بر اساس همین مطالعاتی که در دنیا انجام شده است. باید این مطالعات را جدی گرفت و این کار را انجام داد.
یکی از چالش‌های اصلی که من در ابتدا فراموش کردم درباره‌اش صحبت کنم مصارف داخلی ماست. مصارف داخلی ما سیاستگذاری‌ها را تغییر می‌دهد چون در مصارف داخلی، صرفه جویی مصرف سوخت هست و مصرف سوخت هم ناخودآگاه مرتبط به بنگاه‌های کوچک اقتصادی می‌شود که باید از سیاست‌های کلی وزارتخانه تبعیت کنند.
دانشکده نفت دانشگاه امیر کبیر خیلی به یک پروژه تمام عیار نفتی شباهت دارد و بی‌شک سر پا شدنش و سر پا بودنش می‌تواند خیلی از مشکلات صنعت نفت را حل کند.
کد خبر 16607
نظر شما